Πατριάρχης Σέργιος Α΄: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο Σέργιος Α΄ (... - 9 Δεκεμβρίου 638) ήταν Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως από το 610 έως το 638. Ήταν Σύρος στην καταγωγή και είχε μεγάλη μόρφωση. Διετέλεσε διάκονος της Μεγάλης Εκκλησίας και «πτωχοκόμος». Εξελέγη Πατριάρχης το Μάρτιο του 610.

Το 615 οι Άβαροι πήραν τον Τίμιο Σταυρό από τα Ιεροσόλυμα, πράγμα που θεωρήθηκε βαθιά ταπείνωση στην Κωνσταντινούπολη. Έτσι, με πρωτοβουλία του Σέργιου, η Εκκλησία πρόσφερε δάνειο στην Πολιτεία. Τα εισοδήματα της Εκκλησίας παραδόθηκαν στον Αυτοκράτορα, ενώ τα σκεύη των εκκλησιών έλιωσαν για να πάρουν το μέταλλο. Έτσι, η Εκκλησία χρηματοδότησε τις εκστρατείες του Αυτοκράτορα Ηρακλείου, μετατρέποντάς τες σε Ιερό Πόλεμο^[1]. Έπαιξε επίσης πρωταγωνιστικό ρόλο στην αντίσταση της Πόλης σε επιδρομή των Αβάρων, η οποία συνέβη κατά την απουσία του Αυτοκράτορα. Ενώ αυτός εκστράτευε στην Τραπεζούντα, ο Σέργιος ανέλαβε ο ίδιος την άτυπη πολιτική ηγεσία και με λαϊκή κινητοποίηση, αλλά και τη συνδρομή καταιγίδας, η οποία αποδόθηκε σε θεϊκή αρωγή, καθώς επέφερε μεγάλες ζημιές στον εχθρικό στόλο, η Πόλη διασώθηκε. Μετά τη νίκη αυτή, στις 8 Αυγούστου του 626, ο λαός της Πόλης έψαλε στο Ναό των Βλαχερνών όρθιος ευχαριστήριο ύμνο προς την Παναγία, ο οποίος καθιερώθηκε και ονομάζεται έκτοτε «Ακάθιστος Ύμνος»^[2].

Θέλοντας να υποστηρίξει την πολιτική του Ηρακλείου εναντίον των Περσών, εισήγαγε τις κακοδοξίες του μονοθελητισμού και του μονοενεργητισμού ως παραδεκτές θεολογικές βάσεις προσέγγισης με τους αντιχαλκηδονίους. Πράγματι, με βάση τη φόρμουλα αυτή, ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Κύρος κατόρθωσε το 633 να πετύχει την κοινωνία Ορθοδόξων και (μετριοπαθών) Αντιχαλκηδονίων στην Αλεξάνδρεια.

Ο Μονοενεργητισμός, το θεωρητικό κατασκεύασμα του Σεργίου, συνάντησε ισχυρές θεολογικές αντιρρήσεις. Ο λόγιος μοναχός και μετέπειτα Πατριάρχης Ιεροσολύμων και άγιος Σωφρόνιος κατέγραψε τις αντιρρήσεις του στην ενθρονιστήρια συνοδική του επιστολή. Ο ίδιος ο Σέργιος απευθύνθηκε με επιστολή στον Πάπα Ονώριο Α΄ ζητώντας τη γνώμη του για το κατά πόσο μπορεί να συνυπάρχουν δύο «υπεναντία» θελήματα στον Χριστό. Ο Πάπας απέρριψε αυτή τη θεωρία, απαντώντας ότι ο Χριστός είχε ένα θέλημα, και όχι δύο «υπεναντία», έδωσε όμως τη γενική του υποστήριξη στον Σέργιο^[3].

Παρά ταύτα, με τη βοήθεια του συμβούλου του και διαδόχου του Πύρρου, ετοίμασε μια «Έκθεση» μονοθεληστικού περιεχομένου, η οποία πήρε τη μορφή αυτοκρατορικού διατάγματος, με σκοπό την επαναπροσέγγιση με τους Αντιχαλκηδονίους. Ο Σέργιος πέθανε στις 9 Δεκεμβρίου του 638 και το έργο του συνέχισε ο Πύρρος.

• Οικουμενικό Πατριαρχείο
• impantokratoros.gr
• Steven Runciman (2005). Η Βυζαντινή Θεοκρατία. Εκδόσεις Δόμος. ISBN 9607217225.