Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej

Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej

park krajobrazowy
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Położenie	gminy: Janów, Sokółka, Knyszyn, Czarna Białostocka, Szudziałowo, Dobrzyniewo Duże, Wasilków, Supraśl, Krynki, Gródek, Michałowo
Siedziba	Supraśl
Mezoregion	Wysoczyzna Białostocka, Wzgórza Sokólskie
Data utworzenia	1988
Akt prawny	Uchwała Nr XXVI/172/88 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku[1]
Powierzchnia	728,60 km²
Powierzchnia otuliny	538,27 km²
Obszary chronione	rezerwaty przyrody: 19 w parku, 2 w otulinie
Położenie na mapie Polski Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej
Położenie na mapie województwa podlaskiego Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej
53°13′59,8800″N 23°22′59,8800″E/53,233300 23,383300
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej im. prof. Witolda Sławińskiego – park krajobrazowy znajdujący się na terenie województwa podlaskiego w gminach Janów, Sokółka, Knyszyn, Czarna Białostocka, Szudziałowo, Dobrzyniewo Duże, Wasilków, Supraśl, Krynki, Gródek i Michałowo.

Powierzchnia parku wynosi 72 860,17 ha, natomiast powierzchnia otuliny – 53 827,54 ha^[1]. Jego siedzibą jest Supraśl.

Celem powołania parku była ochrona naturalnych zespołów leśnych, dolin rzecznych, licznie występujących obszarów źródliskowych oraz różnorodnych form polodowcowej, falistej rzeźby terenu, z morenowymi pagórkami i zagłębieniami wytopiskowymi.

Puszcza Knyszyńska, pozostając w cieniu niedalekiej Puszczy Białowieskiej, leżała przez długi czas na uboczu zainteresowań przyrodników. Pierwszy rezerwat przyrody o nazwie Budzisk i powierzchni zaledwie kilkunastu hektarów utworzono tu dopiero w 1970 r. Drugi, równie niewielki rezerwat o nazwie Karczmisko powstał dwa lata później. Cztery kolejne rezerwaty utworzono dopiero w 1987 r.^[2]

Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej został powołany uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 24 maja 1988 r. Powierzchnia parku w chwili powołania wynosiła 73 094 ha, a jego strefy ochronnej 52 255 ha. W chwili powołania Park otrzymał imię prof. Witolda Sławińskiego i był największym parkiem krajobrazowym w kraju.

Rzeźba terenu Parku została ukształtowana w czasie zlodowacenia środkowopolskiego. Jej cechą charakterystyczną jest mozaika form geomorfologicznych, którą tworzą ciągi moren czołowych, kemy, ozy, misy wytopiskowe i sandry. Występują nieliczne wydmy, powstałe w wyniku procesów eolicznych^[2]. Wzniesienia Parku, w kilku miejscach przekraczające wysokość nawet 200 m n.p.m., poprzedzielane są obszarami równin, zabagnionymi nieckami i dolinami niedużych rzek. Przez środek obszaru szeroką doliną płynie rzeka Supraśl. W całej Puszczy Knyszyńskiej jest wiele torfowisk i obszarów podmokłych, tworzących się w dolinach rzek i strumieniach oraz w zagłębieniach bezodpływowych. Jeziora zachowały się w stanie szczątkowym i to jedynie na obszarach pogranicznych Puszczy na wschodzie i południowym wschodzie.

78% powierzchni Parku przypada na lasy, które w dużym stopniu zachowały charakter naturalny. Jest to las monumentalny zbliżony do południowej tajgi z dużą liczbą starych i potężnych drzew. Dominują bory sosnowe i sosnowo-świerkowe. W północnej i południowej części Puszczy występują grądy, a wzdłuż dolin rzek i strumieni rosną łęgi jesionowo-olszowe i olsy.

Grunty orne zajmują 13% powierzchni Parku, łąki i pastwiska 7%, inne tereny (zabudowa, drogi, wody) 2%^[2].

W parku rosną 843 gatunki roślin naczyniowych, m.in.:

• pióropusznik strusi (Matteucia struthiopteris)
• czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum L.)^[3]
• chamedafne północna (Chamaedaphne calyculata)
• fiołek torfowy (Viola epipsila)
• wierzba borówkolistna (Salix myrtilloides)
• wątlik błotny (Hammarbya paludosa)
• brzoza niska (Betula humilis),
• wierzba lapońska (Salix Lapponum)
• goździk pyszny (Dianthus superbus)
• rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifolia)
• stoplamek plamisty (Dactylorhiza maculata)
• żłobik koralowaty (Corallorhiza trifida)
• turówka leśna (Hierochloë australis)
• żurawina drobnoowocowa (Vaccinium microcarpum)
• konietlica syberyjska (Trisetum sibiricum)
• bażyna czarna (Empetrum nigrum)
• gnidosz błotny (Pedicularis palustris)
• dziewięćsił bezłodygowy (Carlina acaulis)

Na terenie parku bytuje 153 gatunki ptaków i 5 gatunków gadów, m.in.:

• jaszczurka zwinka (Lacerta agilis)
• jaszczurka żyworodna (Lacerta vivipara)
• padalec (Anguis fragilis)
• zaskroniec (Natrix natrix)
• żmija zygzakowata (Vipera berus)
• bocian czarny (Ciconia nigra)
• trzmielojad (Pernis apivorus)
• gadożer (Circaetus gallicus)
• orzełek włochaty (Hieraaetus pennatus)
• jarząbek (Bonasa bonasia)
• cietrzew (Tetrao tetrix)
• żuraw (Grus grus)
• puchacz (Bubo bubo)
• sóweczka (Glaucidium passerinum)
• włochatka (Aegolus funereus)
• dzięcioł białogrzbiety (Dendrocopos leucotos)
• dzięcioł trójpalczasty (Picoides tridactylus)
• dzięcioł czarny (Dryocopus martius)

Na terenie Parku:

Na terenie otuliny:

• Kulikówka
• Starodrzew Szyndzielski

Na podstawie:^[4][5]

• ochrona przyrody w Polsce
• parki krajobrazowe w Polsce

• Kołos Aleksander: Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej, w: „Przyroda Polska” nr 5 (389), maj 1989, s. 10-12;
• Walczak M., Bilińscy A. i W.: Parki krajobrazowe i rezerwaty, Wydawnictwo WIDEOGRAF II, Chorzów 2005.

• Oficjalna strona Parku