raz

wymowa:

lp ​^?/i, IPA: [ras], AS: [ras], zjawiska fonetyczne: wygł.; lm ['razɨ] ​^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) uderzenie wymierzone za pomocą przeznaczonego do tego celu narzędzia

(1.2) pojedyncza realizacja czynności

(1.3) jednostka jakiejś wielkości (podawana jako punkt odniesienia przy jej zwielokrotnianiu)

(1.4) okoliczność, ewentualność

(1.5) daw. cięcie^[1]

liczebnik główny

(2.1) przy liczeniu jeden

liczebnik mnożny

(3.1) jednokrotnie

odmiana:

(1.1,4,5)

 

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	raz	razy
dopełniacz	razu	razów
celownik	razowi	razom
biernik	raz	razy
narzędnik	razem	razami
miejscownik	razie	razach
wołacz	razie	razy

(1.2,3)

 

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	raz	razy
dopełniacz	raza[2]	razy[3]
celownik	razowi	razom
biernik	raz	razy
narzędnik	razem	razami
miejscownik	razie	razach
wołacz	razie	razy

(2.1, 3.1) nieodm.

przykłady:

(1.1) Bandyci otoczyli go i ze wszystkich stron spadły na niego razy.

(1.2) Dwa razy próbowałam dostać się na politechnikę: w poprzednim i tym roku.

(1.2) Raz zatrułem się grzybami.

(1.3) Wyobrażałem sobie sumę pięć razy mniejszą.

(1.3) Bagażnik tego opla jest półtora raza większy niż bagażnik tego forda – pierwszy ma pojemność 600, a drugi 400 litrów.

(1.4) W razie, gdybyś czegoś jeszcze potrzebował, zadzwoń do mnie.

(2.1) Raz, dwa, trzy…

(3.1) Czy ta postać pojawia się tylko raz w tym filmie?

składnia:

kolokacje:

(1.1) wymierzać / zadawać razy • okładać kogoś razami • miotać się / kulić się / słaniać się pod razami (bicza, bata)

(1.2) po raz drugi / trzeci / … • trzeci / czwarty / … raz z rzędu

(1.2-3) dwa / trzy / trzy i pół razy • półtora raza

(1.4) tym / innym razem • pewnego razu • w razie potrzeby

synonimy:

(1.1) smagnięcie, cios, uderzenie, trafienie

(1.2) kroć; gw. (Górny Śląsk) roz, rołz, rouz

(1.3) kroć

(3.1) jednokrotnie, jednorazowo; gw. (Górny Śląsk) roz, rołz, rouz

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. obraz^[4] m, obraza^[4] ż, odraza^[4] ż, Podraza^[4] ż, uraz m, razowiec m, uraza ż, wrażenie^[5] n, wrażliwość^[5] ż, wyraz^[4] m, zaraza^[4] ż, zraz^[4] m

czas. narazić dk., porazić dk., przerazić dk., razić ndk., urazić dk., wrazić^[5] dk., wrażać^[5] ndk., zrazić dk.

przym. doraźny, obrazowy^[6], obraźliwy^[6], przeraźliwy^[6], raźny, razowy, teraźniejszy^[6], wrażliwy^[5], wyrazisty^[6], wyraźny^[6], zaraźliwy^[6], zrazowy^[6]

przysł. coraz, na razie^[7], naraz, nieraz, razem, raźno, teraz, wraz, zaraz, zarazem, zrazu^[8]

przyim. oraz^[8]

partyk. zaraz, zarazem

sp. razy

związki frazeologiczne:

ani razu • na razie • raz na zawsze • raz po raz • raz za razem • pierwszy raz • w razie czego • w żadnym razie • od razu • raz na wozie, raz pod wozem • do trzech razy sztuka • nie od razu Kraków zbudowano • raz kozie śmierć • każdy as bierze raz • raz na ruski rok • raz na sto lat • raz dwa • pewnego razu • raz w raz^[8]

etymologia:

uwagi:

zob. też raz w Wikipedii

(1.1) „Wymierzanie razów” odnosi się najczęściej do razów bicza / bata. Jest to pozostałość z czasów, kiedy określoną liczbę uderzeń biczem stosowano jako karę. Ukarany otrzymywał np. 15 razów, które mu wymierzano. Zadawanie razów natomiast kojarzy się raczej z zadawaniem ran bronią białą.

(3.1) Najprawdopodobniej nie istniała nigdy forma żeńska *raza. Jednak pojawiały się wyrażenia tą razą, jedną razą itp. Były one oceniane negatywnie^[9].

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) blow; (1.2) jeden raz once, dwa razy twice, więcej razy time; (1.3) jeden raz once, dwa razy twice, więcej razy time; (1.4) case
• arabski: (1.2) مرة
• baskijski: (1.2) aldi; (1.3) aldiz
• baszkirski: (1.2) тапҡыр, рәт, мәртәбә, ҡат, ҡабат; (1.3) тапҡыр, -лата, -ләтә; (1.4) осраҡ; (2.1) бер, берәү; (3.1) бер тапҡыр, бер мәртәбә
• chiński standardowy: (1.2) 次 (cì), 遍 (biàn), 回 (huí); (2.1) 一 (yī)
• dolnołużycki: (1.2) raz m
• duński: (1.1) slag n; (1.2) gang w
• esperanto: (1.2) fojo; (3.1) unuoble
• fiński: (1.2) kerta
• francuski: (1.2) fois ż
• hindi: (1.2) बार ż (bār)
• hiszpański: (1.2) vez ż; (1.3) vez ż; (1.4) vez ż, caso m; (2.1) un
• jidysz: (1.2) איין מאָל (ejn mol); (1.3) איין מאָל (ejn mol); (1.4) פֿאַל m (fal)
• kaszubski: (1.2) rôz m; (2.1) rôz
• kornijski: (3.1) unnweyth
• łaciński: (1.2) semel; (1.3) semel
• niderlandzki: (1.2) keer m, maal ż
• niemiecki: (1.2) jeden raz einmal, mal
• nowogrecki: (1.2) φορά ż; (1.3) φορά, μερίδα ż; (1.4) περίπτωση ż; (2.1) ένα
• paszto: (1.2) گرای m
• polski język migowy:
  (w zapisie SignWriting)

  (1.2-3)  
• portugalski: (1.2) vez ż; (1.3) vez ż; (1.4) vez ż, caso m; (2.1) um
• rosyjski: (1.2) раз m
• szwedzki: (1.1) slag n, smäll w, snyting w, smocka w, rapp n; (1.2) gång w; (2.1) ett
• toki pona: (1.2) tenpo
• ukraiński: (1.1) удар m; (1.2) раз m; (1.3) раз m
• walijski: (1.2) unwaith
• wilamowski: (1.2) aemöł, ȧ-mȫł, amöł, ȧmöł

źródła:

wymowa:

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męski

(1.1) raz (wystąpienie czegoś)

odmiana:

przykłady:

składnia:

kolokacje:

(1.1) prědny / drugi / tśeśi raz • slědny raz

synonimy:

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

związki frazeologiczne:

etymologia:

uwagi:

źródła:

wymowa:

znaczenia:

morfem

(1.1) golić

odmiana:

przykłady:

składnia:

kolokacje:

synonimy:

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pochodne:

czas. razi

rzecz. razo, razado, razilo, razisto

związki frazeologiczne:

etymologia:

uwagi:

źródła:

wymowa:

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męski

(1.1) raz^[1] (wystąpienie czegoś)

liczebnik

(2.1) raz^[1] (jeden)

przysłówek

(3.1) raz^[1], kiedyś^[1]

partykuła

(4.1) raz^[1], wreszcie^[1]

odmiana:

przykłady:

(3.1) Raz prídem k vám. → Kiedyś wpadnę do was.

składnia:

kolokacje:

(1.1) jeden raz • dva / tri, štyri razy • päť ráz • prvý / posledný raz

(2.1) raz, dva, tri, …

synonimy:

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

związki frazeologiczne:

raz za uhorský rok

etymologia:

uwagi:

nie mylić z: ráz

źródła: