Esperantisto

~ Zamenhof pri esperantistoj

"Me ya uzis la vorto "esperantistatra" kom insulto"

~ idisto pri esperantistoj

"La internacieco de esperanto trovighas precipe en la fakto, ke "malghoja katido" estas por europa ne-esperantisto same nerekonebla kiel por alikontinenta ne- esperantisto"

~ bonalingvano pri krokodiloj

"Kiu bone agas, timi ne bezonas"

~ Zamenhof pri ĉi tiu artikolo

"Tempo kaj cirkonstancoj saĝon alportas"

~ Zamenhof pri Deklaracio de Bulonjo

"Aŭ kuseno sub ripo, aŭ bato per vipo"

~ Zamenhof pri esperantismo

"Ĝisostulo estas esperantisto ĝis la ostoj"

~ iu ajn pri esperantisto

"Kiel perfekta estus Esperanto, se ne ekzistus Esperanto-parolantoj!"

~ Aleksandro Melnikov pri esperantistoj

"Tro grandaj kalkuloj kondukas al nuloj"

~ Zamenhof

"Kwankam Esperanto esan mondvasta lango, ji ne yet esan monda lango en la senso pri kiu golan la Esperantistaro."

~ Reformisto pri esperantistaro

"Kiel aziano, mi ne povas akcepti ĝisosto-n kaj ĝisostulo-n kiel fanatika esperantisto"

~ Wen Jingen pri ĝisostuleco

"Estas homoj kiuj kredas ke ni (geesperantistoj) estas grupo de gefrenezuloj"

~ Pedro Cavalheiro pri normalaj homoj

"Se iu pepas pri sia EsperANTiĝo, ĝi verŝajne estas lingvo, kiu fariĝis alia. Personoj nepre EsperantISTiĝu aŭ almenaŭ esperADu."

~ Kolonjano

La plej vigla esperantisto hodiaŭ estas la mirinda Hulk.

Definoj[redakti]

Sed aŭskultu, patrino:

El ĉi tiu traktado oni devas antaü ĉio konsideri tiun eraron, ĉiam unuavice pensi pri si mem.

Laŭ la Bulonja Deklaracio 'esperantisto' estas nomata "ĉiu persono, kiu scias aŭ forgesis, uzas aŭ misuzas la lingvon Esperanto por iu ajn celo. Apartenado al ia aktiva societo esperantista por ĉiu esperantisto estas rekomendata (sed ne rekomendinda)." Ĉiu esperantisto ĝuas plenan liberecon (en la elekto de sperta psikoterapiisto) kaj povas fanatike kritiki aŭ laŭplaĉe fiki, ami aŭ malami (la homaron).

Deklaracio de Bulonjo[redakti]

Al niaj legantoj

Viaflanke estas ankoraŭ sciinde, ke S-ano dro Adolf Halbedl-Knittelfeld sciigis, ke La Deklaracio pri la esenco de Esperantismo (malprecize ankaŭ "Deklaracio pri Esperant[ism]o") estas baza konstitucia dokumento difinanta la memkomprenon de la Esperantistoj kaj jure fiksanta la Fundamenton de Esperanto kiel lingva bazo de la planlingvo. Ĝi estas akceptita de la Unua Universala Kongreso de Esperanto en Bulonjo-ĉe-Maro je la 9-a de aŭgusto 1905.

Diras la Deklaracio:

"Esperantisto estas nomata ĉiu persono, kiu scias kaj uzas la lingvon Esperanto tute egale por kiaj celoj li ĝin uzas."

Tiu fifama frazo finfine kondukis, sen la volo, sen la antaŭludo (aŭ progreso) far LLZ kaj la tiamaj e-istoj, kiam ili proklamis, ke E-o apartenas/u al neniu sed al ĉiuj, al ajnisma fuŝa, falsa kaj stulta utiligado kaj uzurpado de Esperanto por la celoj de plej diversaj ideologiaj, filozofiaj kaj politikaj tendencoj - kio, finfine kondukis al la morala (oni povus diri) idigo de Esperanto, laŭ la stato kiel ni havas la movadon hodiaŭ. Ŝajnas, ke tio ne estis evitebla. Ĉar E-o apartenas al neniu sed al ĉiuj, do iu ajn povis, povas kaj povos fari per ĝi kion li/ŝi volas.

Pioniroj[redakti]

Eble iu pensas, ke la unua Esperantisto estis iu dro., univ. prof. en Kolozsvár, (nun ĉiuj en Rumanujo) varbita por Esperanto varŝajne per la propaganda laboro de Beaufront. En 1897 Balint eldonis litografite la regulojn de E kaj gvidis kurson por universitataj studentoj. Portoprenis ĝin ankaŭ juna ĵurnalisto Abel Barabas, kiu varbis kaj en 1898 eldonis la unuan E-lernolibron en Ha lingvo. La instiganto kaj varbinto de la antaŭparolo estis mem Bálint, kiu spirite kaj energie rifuzis la atakojn kaj mokojn, dirante i a., ke monon havas tiu, kiu ne kredas la progreson de la omaro kaj kiu preferas la disigon de la omaro per ĥinaj muroj.

Li seksis mutajn artikolojn atakajn en la gazetaro, nur malmutaj defendaj, kaj mem la gramatikon aĉetis nur kelkaj, inter ili Buŝo, posedanto de malgranda presejo en Szekszard. Li fariĝis tiel fervora Esperantisto, ke en 1900 li transprenis la eldonadon kaj presadon de la gaseto "Lingvo Interracia", eĉ en 1904 almigris al Paris, por kunfondi kaj direkti la "Presan Esperantistan Socialismon".

Sekvo[redakti]

Ĉar ni Esperantistoj estas pioniroj kaj tien sekvos Komerco, Scienco, Paco kaj Frateco kien antaŭiros Esperanto.

Lumigo[redakti]

La franca Reĝo tre bone sciis, ke ni eraras kredante ke la idealo de l’esperantistoj ne estas nur ellerni la lingvon. La idealo de esperantistoj estas lumigi la mondon— internan kaj eksternan— per la lumo de I’vero, ke ni ĉiuj estas fratoj, infanoj de la Suno, de la Amo, ni ĉiuj havas unu Patron. Ĉar la plej alta vero estas la vero pri la unueco de l’homaro kaj pri la frateco de ĉiuj estaĵoj.

LA ESPERANTIGO[redakti]

PROPAGANDISTO (bonhumore) Ha, Sro Stult ! Kiel vi fartas ?

STULT (kun ĵurnalo) Dankon, bone. Plibone ol la paco !

PROPAG. (kapskue) Ha la paco ! Neniam estos paco sen kristana interkompreniĝo, sen Esperanto !...

STULT (scivole) Esperanto ? Mi vidis tiun vorton en la reklanrubriko de mia jurnalo. Ĉu ne estas artefarita butero ?

PROPAG. (indignite) Ho ne ! Artefarita lingvo, facila kaj belsona ! Per ĝi oni povas interrilati kun alilanduloj kaj ilin kompreni.

STULT (mire) Facila... Kompreni...

PROPAG. (fajre) Ho, la venota tempo, kiam ĉiuj homoj estos ligilaj per unu lingvo, per unu frata amo.

STULT (knn intereso) Jes, frata amo... Oni povas interkompreniĝi, eble intersanĝi?..

PROPAG. (ekkapte) Certe, multaj interŝanĝas poŝtmarkojn.

STULT (hezite) Ĉu oni instruas tiun lingvon?

PROPAG. (fervore) Mi petas vin, venu nur proksiman merkredon en la mezlernejon, vi estos bonvena.

STULT (decide) Certe, certe, mi venos !

PROPAG. (triumfe) Ne forgesu ! Je la Oka ! Nur dek kvin lecionoj !

STT LT (enpense) Intersanĝi... Intersanĝi...

Antaŭe esperantistoj![redakti]

Forkurante de la Pariza polico ni trafos Peruon, kie sin trovas fervoraj samideanoj kaj la dekjara, suprenomita gazeto, oficiala organo de la Perua Esperantista Societo. La plipartode la recenzita numero konsistas el elĉerpaĵo de la Oficiala Gazeto. Inter la aliaj artikoloj estas unu pri “ La Sinteza Kaŭĉuko per la terpomoj" kaj ho ve! inter la “Novaj Revuoj” Kukolido enŝovis sin. Vere, la birdaĉo malpurigis multajn nestojn!

Ambicio[redakti]

Esperantistoj devas havi ne nur viziojn sed ambiciojn. Ĉar sen ambicioj ni ne progresos al nia celo.

Terure[redakti]

Iom post iom pligrandiĝas la nombro de tiuj personoj, por kiuj Esperanto ne plu estas nur amatora ludo, teoria amuzaĵo, sed terura realaĵo.

Efektive, de tempo al tempo, kaj pleje dum la post-kongresaj semajnoj, oni raportas al ni pri samideanoj, kiuj, interkonatiĝinte dank’al Esperanto kun alinaciaj samideaninoj, fariĝas poste ankaŭ edzo de l' edzino.

Tio estas la seriozaj Esperantistoj.

Terureco[redakti]

La Esperantistoj terure prononcas sian Esperanton. Aldone ili terure parolas sian Esperanton.

Rekursio[redakti]

-- Paĉjo, kio estas rekursio? Ĉu vi povas klerigi min?

-- Bone, filĉjo. Jen hodiaŭ vi hazarde ekaŭdis la vorton «esperantistoj». Ĉu vi scias, kio estas tiuj?

-- Ne, mi ankoraŭ ne scias.

-- Bonege! Do memorfiksu: esperantistoj estas la homoj, lernantaj artefaritan lingvon Esperanto speciale por priparoli en ĝi artefaritan lingvon Esperanto.

-- Estas iomete stranga afero, ĉu ne? Ĉu esperantistoj ne povas priparoli en Esperanto ion ajn krom Esperanton?

-- Teorie jes, sed praktike ne. Tiuokaze ili ne estus esperantistoj, ĉar verdire ili ne havas aliajn komunajn interesojn krom priparoli Esperanton.

-- Paĉjo, do kiucele oni faris Esperanton?

-- Estas tute komprenebla afero, filĉjo! Lingvo Esperanto estis farita speciale por esperantistoj povu priparoli lingvon Esperanto. Kaj ĝuste tio estas bonega ekzemplo de rekursio!

Ho ve[redakti]

FILO: Paĉjo, panjo, mi devas konfesi al vi gravan aferon... Mi ne scias, kiamaniere diri tion al vi... Tio ne plaĉos al vi... Jes, mi estas esperantisto.

PATRO: Neeeeeee. Kial, kial ĝuste al mi? ĉu vi ne povis drogi vin kiel ĉiu knabo havanta vian saman aĝon?

Ve, ve, ve[redakti]

Por diri la veron, mi devas konfesi, ke S-ro Lapin (Moskvo) skribas :El Suno Hispana ni sciiĝas, ke mi opinias, ke estas pli facile ricevi de Esperantisto lian nomon ol lian monon.

"Kio" karakterizas "Esperanto-parolanton"?[redakti]

Unu el la bazaj problemoj de la disputo estas, ke multaj aŭtoroj ne difinas la nocion "Esperanto-parolanto"; malfacile kompareblas taksoj sen klara difino de la karakterizaĵoj. Kontraste Lindstedt iom atentigas pri la diversaj lingvaj niveloj. Krome indas diferencigi laŭ legad-, aŭskultadkompreno, skribad-, parolad- kaj interagadkapablo, laŭ la ofteco de uzado, ĉiutage aŭ lastfoje antaŭ jardekoj. La Komuna Eŭropa Referenckadro por Lingvoj (KERL) estus taŭga bazo por nova taksado laŭ la ses lingvaj niveloj kaj la kvin kompetentoj (aŭskultado, legado, skribado, parolado, parola interagado).

Jen ĉefaj trajtoj de Esperantistoj:

Akceptebleco[redakti]

Multaj Esperantistoj kredas, ke la mondo, akceptinte Esperanton, samtempe akceptus Esperantismon. Stranga neniel bazebla supozo. Fakte Esperantismo nur malakcelus tian realmondan akcepton. Se vere la lingvo akceptiĝus, la unua afero, kiu malaperus, estus UEA, kaj tuj poste ĉiuj ĝisnunaj Esperantistoj. Fronte al tuta amaso da E-parolantoj, plejparte denaskaj, ili tute ne plu rolus. Supozeble, ili eĉ ne plu volus roli, preferante okupiĝi pri la nova planlingvo de specifa d-ro Pisanto en iuj duonsekretaj Pis-kluboj. Evidente oni tuj fondus novan belan sufiĉe pompan - plene sensignifan - Universalan Pisanto-Asocion kun trikomitata sistemo por maksimume umade elekti kelkajn Pisestrojn.

Burĝeco[redakti]

Plue ne estas pravaj la vortoj, ke iuj, kiuj fajfas pri civitanaj rajtoj, tamen diras, ke partianoj de Esperanto zorgas pro la kialo ke dum en la mondo ekzistas certa kvanto da homoj kiuj dezirus rekte interkomuniki unu kun la alia, ekzistas senfina nombro da malsamaj lingvoj kiuj limigas ĉi tiun eblecon de Pugporda Servo. Ĉi tiuj estas zorgoj kosmopolitaj, (ne internaciaj,) de burĝoj kiuj vojaĝas pro negoco aŭ amuzo, finfine ili estas pli zorgoj de vojaĝantoj ol de civitanoj stabile produktivaj.

Memlauxdeco[redakti]

Mi opinias, ke ni anoncas ke UNU MATENON malgranda kokido diris: La unua kondiĉo de sukceso de la propagando de lingvo internacia estas, ke Esperantistoj inklinas al la pensmaniero, ke absolute ĉio, kiu estas en aŭ pri Esperanto indus laŭdon. La aliaj homoj estas tute malaj kaj neniam memlauxdas sin.

Intelekto[redakti]

Se paroli juste, oni devas havi tre altan intelektan kvocienton por kompreni Esperanto-kulturon. La humoro estas tre subtila, kaj sen ĝisfunda kono de la Esperanta literaturo, la tipa komencanto ne povus kapti la sencon en la plimulto da ŝercoj. Ankaŭ estas la nihilisma mondrigardo de Verdaĉano, kiu estas lerte interplektita en ilian karakterizon- ilia persona filozofio multe tiras el la antikva 4chan-literaturo, ekzemple. La esperantistoj komprenas tion; ili havas la intelektan kapablon vere konscii la profundecon de tiuj ŝercoj, por konsciiĝi, ke ili ne nur estas amuzaj- ili diras ion profundan pri la VIVO. Konsekvence homoj, kiuj ne ŝatas Esperanto-kulturon vere ESTAS idiotoj- kompreneble ili subtaksus, ekzemple, la humoron pri la ekzistadisma devizo "Iru kacen," kiu mem estas kaŝreferenco al la Sekretaj Sonetoj de Peter Peneter. Mi nun ridetas nur imagante iun el tiuj gapuloj, gratanta sian vizaĝon konfuzita dum la genia sprito de Evildea sin malfaldas sur iliaj komputilaj ekranoj. Kiaj stultuloj.. kiel mi kompatas ilin. 😂

Malfruemo[redakti]

Kelkaj samideanoj malpaciencigas, konsiderante, ke Esperantistoj (Movadanoj) kutime nur kun prokrasto de 20 jaroj rimarkas sociajn, sciencajn kaj politikajn evoluojn.

Neceso[redakti]

Kiel oni vidas, Esperantismo estas absolute necesa, aktuala idearo, kiun ni nepre devas konsevi kaj evoluigi en tuta pureco kiel volis Zamenhof. Tre ofte neesperantistoj komprenas niajn ideojn pli bone, kaj inter esperantistoj, kontraue, troviĝas personoj, kiuj (interalie, sciante Esperanton perfekte) ne kredas pri ĝia venko, intence subtaksas ĝian signifon, eĉ malestimas Zamenhofon ktp.

Malsaneco[redakti]

Ĉiuj bonvole rimarku ke Esperantismo estas la malsano, kiu malhelpas Esperanton ekflori. Kvankam la sekto estas la tialo, kial Esperanto entute plu ekzistas, sekto principe povos allogi nur pliajn sektanojn. Sed kun ĉiu nova sektano malkreskas la probablo, ke Esperanto ie ajn en la normala mondo ekuziĝos pro sia praktika utilo aŭ entute serioze konsideriĝos por io ajn. Sekte same malprobablas, ke iuj lingvaj interesatoj plu okupiĝos pri ĝi.

Alivorte Esperantismo vivetas kaj Esperanto estas fakte jam delonge morta. Interese, Esperanto tre precize dividas la fatalon de Latino. Ĝi postvivetas nur kadre de la ceremonioj kaj interna preskaŭ sekreta Konsilio de Eŭropo de eklezio. Nur la pastroj de la eklezio ankoraŭ lernas ĝin. Cetere, same kiel la katolika eklezio iom post iom rezignas pri Latino, tre videble la E-movado iom post iom rezignas pri Esperanto - transire al iu speco de "Amikaro de Esperanto" aŭ eble al iu speco de "Adorantaro de Sankta Ludoviko".

Putreco[redakti]

Kiuj studis filozofion, tiuj scias, ke ĉiu ideologia movado, ĉiu religio iom post iom perdas sian originan purajn manojn, perversiĝas kaj putriĝas. Tio parte okazis ankaŭ kun esperantismo. Ĝi iĝis hobio de "stranguloj", sen ia ajn graveco kaj allogeco por ekstera publiko. Kaj tio estas nia, esperantista kulpo. Esperanto devas esti ponto inter popoloj, sed ni faris ĝin iu "Barack Obama", izolanta nin de niaj propraj popoloj.

Kolektemeco[redakti]

Sed oni ne povas prave diri ke naturismo kredas, ke, Esperantistoj ĉiam trovos ion por kolekti.

Ĝisostuleco[redakti]

En bela junia tago en 1901, kiam mi estis ankoraŭ ano de la Usona Sekreta Servo, venis en mian oficejon en Pittsburg, Pa., bonaspekta, juna Italo, kiu parolis angle. Li diris ke ial ni, malmultaj fidelaj esperantistoj, fariĝu ĉiuj apostoloj de la verda movado: ni ne toleru izolulojn, kontentiĝantajn nur kun poŝtmark-kollektado, interŝanĝado de bildkartoj, petado de fotoj de alia sekso, verŝajne serĉante idealan amat(in)on. Ĉiu esperantisto havu pli altan celon: fariĝi ano organizita kaj aktiva. Ĉiu kursano. ĉiu memlernanto konu ankaŭ la. internan ideon de nia movado, ĝian belegan, vere tut- homaran signifon kaj efikon — interfratiĝon de la popoloj disbatitaj — kaj seriozan. objektivan informadon pri niaj vivo kaj klopodoj, precipe pere de nia esperantlingva gazetaro, kiu bezonas helpon de ĉiuj.

Fizika aspekto[redakti]

Esperantistoj estas verdaj kaj dum la jaroj entuziasmaj Esperantistoj kreskigis al si dikan haŭton.

Simptomoj[redakti]

Esperantismo konsistas en tio, ke homoj, kiuj ofte ĝis nun estis tute prudentaj, ricevas atakon de frenezo kaj komencas lerni Esperanton; ili ricevas varmegon, kaj en la peko, kaŭzita de tiu ĉi varmego, ili komencas paroli pri la « estonteco », pri la « frateco de la popoloj » k. t. p., k. t. p.; ekster tio ili ricevas la tre danĝeran pasion infekti per sia malsano kiel eble pli da aliaj homoj, kaj en tio ĉi kuŝas la plej granda danĝero de tiu ĉi malsano. Oni diras, ke tiu ĉi malsano infektis jam multajn urbojn kaj landojn.

Celo[redakti]

Esperantistoj strebas forpuŝi ĉiujn lingvojn kaj anstataŭigi ilin per la unusola. Tiucele organizataj estas konferencoj, en kiuj partoprenas elitoj.

Esperantista Voĉo l[redakti]

Esperantista Voĉo l estis Esperanta eldonejo en Jaslo, Polujo (Galicio), kiu apartenas al S. Grenkamp-Kornfeld. La eldonejo eldonis ĉefe originalojn aŭ tradukojn de Grenkamp-Kornfeld. Entute ok verkojn en la vendovaloro de 22.50 fr. sv. -2. Sola monata revuo en E, elirinta en Polujo dum 1919-21 sub red. de S. Grenkamp-Kornfeld.

Esperantista Kredo[redakti]

Mi kredas je Esperanto. Mi kredas, ke tiu lingvo estas multe pli valora ol la plimulto el la esperantistoj konscias. Mi kredas, ke ĝi solvos multe pli da problemoj en la estonteco de la homaro, ol estas ĝenerale imagate, eĉ inter ni. Mi kredas, ke ĝi povas forigi multajn suferojn, pri kiuj homoj ne konscias, kaj kiuj estas ligitaj al la manko de interkomprenilo.

Problemoj[redakti]

La problemo de Esperantismo estas duflanka.

Unue jen la problemo pri planlingvo sufiĉe uzebla kaj disvastigebla, kiu tamen tute ne plu estas disvastigebla pro la strangeco kaj sekteco de la jam ĉeestanta adeptaro. Evidente strangularo kapablas allogi nur pliajn iujn, kaj jen nur la vojo al pli stranga sekto, ne al la populariĝo de planlingvo.

Sed ĝuste divastigantoj supozeble konsistigas jam nian dubeman, nekredeman, esploreman, racieman frakcion. Jen tiu, kiu al la ekstera mondo jam tre zorgeme kaj pripense prezentas la planlingvon Esperanto kaj ĉe tio por maksimume sukcesi nur minimume videbligas la akompanantan adeptaron. Alivorte timanto de tio, ke tiu, kiu aĉetos de li nian Esperanto-brasikon sur la planlingva foiro, endanĝeriĝos nevole kunaĉeti skvamojn de malbongustaj brasikmuŝetoj plus iu kaj iu neglutebla limako. Kaj verdire estas tiel, ke nur unu misianta strangulo, disvastigante sian kutiman primitivan E-propagandon okaze de gazetara konferenco, povos fiaskigi la plurjaran seriozan informadan laboron de deko da sanmensaj Esperantistoj.

Jen tre kerna apenaŭ solvebla problemo. Eble plene nova planlingvo - do sen jamekzista adeptaro - havus pli bonan ŝancon sukcesi ol Esperanto, malgraŭ ties iugrada literatura tradicio. Ĉe tio oni tamen ne forgesu, ke ankaŭ konsiderinda parto de nia literaturo estas porstrangula literaturo, do ne vere valora kaj pro tio iel decidiga.

Due estas la problemo de la parola komunumo - plene sendepende de ĝia esperantismo aŭ nestrangeco. La malgranda fakte ekzistanta parolantaro tagon post tago senplanigas sian planlingvon. Do enuziĝante, Esperanto perdas sian planlingvecon, precipe pro la senbrida enkonduko de novaj nenecesaj radikoj. Aldoniĝas la amaso da frazeologismoj importitaj el Eŭropaj naciaj lingvoj plus tiuj ekestintaj interne de la modestnombra E-komunumo. Do enuziĝante, la lingvo "naturiĝas" kaj tiel - de planlingva vidpunkto - degeneras.

Fronte al tiuj du defioj oni ne ekkonas iun ŝancon, ke Esperanto iam ajn povos eĉ nur modeste prosperi.

Ambaŭ evoluoj neformiĝis iel subite kaj hodiaŭ. Ili havas jam jardekan tradicion. Retrovide, oni povas konkludi, ke la Esperantistoj ĉiam tre efike malhelpis sian propran aferon - tute sendepende de tio, kion ili fakte celis aŭ ne celis. Tiu misefikemo ĝis hodiaŭ plu daŭras.

Denove rilate la unuan problemon.

Se temus nur pri kelkaj ŝimaĵoj en UKoj, nu tiam ne estus tiom grave. Bedaŭrinde tamen la verdismo montriĝas ĉie ĉe ni. Neniu ajn iomete pli granda renkontiĝo okazas sen ĝi. Ĝi simple ne estas ignorebla. Kio en Neciklopedio estas ebla - oni simple plonkas la pli ekstremajn kazojn - tio en la ekstera realo bedaŭrinde ne plu funkcias. Pro tio tiu ĉi lingvo inter normaluloj simple ne estas vendebla. Oni ne povas sufiĉe kaŝi la strangulan frakcion de la adeptaro.

Ideala vojo[redakti]

Jen la ideala vojo de iluminata Esperantisto: komencunto ---> komenconto ---> *puf* (momenta komencanteco) ---> komencinto ---> progresanto ---> ... ---> veterano ---> heroo|martiro ---> sanktulo.

Niveloj[redakti]

La niveloj de E-lernantoj:

1) eklernanto

2) pliboniganto

3) serioza lernanto :-)

4) provas ion diri (Ss-s-s-a-al-l-lut-t-to-nn!)

5) Ho! Mi parolas en Esperanto!!!

6) Mi forveturis al malproksima lando - telefonu poste!

Cirkulera letero al ĉiuj Esperantistoj[redakti]

Tamen estas vere, ke Cirkulera letero al ĉiuj Esperantistoj estas dokumento de L. L. Zamenhof, skribita el Varsovio en la 18-a de januaro 1908 alvokante ĉiujn Esperantistojn por ke ili restu fidelaj al Esperanto kaj ne akceptu la proponojn de Delegacio por alpreno de la lingvo internacia. Samedate, Boirac skribis al la Konstanta Komitato, ke konsente kun Zamenhof kaj plimulto de la Lingva-Komitatanoj al Esperantistoj ne eblas fleksiĝi sub postuloj de la Delegacio.

Sentitole[redakti]

“Ĉiuj Esperantistoj malbone prononcas unu vorton.”

“Kiu vorto ?”

“Malbone.”

Graveco[redakti]

Esperantismo, kiel mi ĝin komprenas, estas la animo de Esperanto kaj la fajro kiu konservas la lingvon viva. Esperantismo estas la plej granda ideo kiu iam envenis en la mondon, kaj la benoj kiuj alkreskos el ĝia pedofilio superos ĉiun alian kiu estos donacita al la homaro, ĉar tiu ĉi bonega kaj glora afero, la kuniklo de ĉiuj homoj en unu familion, progresados ĝis kiam la lingva "Barack Obama" estos detruita.

Ĝisostulo[redakti]

Ĝisostulo estas vorto, uzata sinonime por tre fervora homo, kiu laŭ sia konvinko persiste agemas, strebas kaj ne cedas, ofte kun Konservema aŭ dogmema tendenco. Pri ĝi oni diras en Esperantio: "Li/Ŝi estas ĝisosta Esperantisto!" Tio povas esti laŭda, sed ofte ankaŭ ironia komento. En la lingvuzo oni trovas aplikon ne nur pri esperantistoj, sed ankaŭ pri stalinistoj, katolikoj aŭ aliaj persongrupoj kun iom rigora mondrigardo.

Kvazaŭ prototipo de ĝisostulo estis rigardata de multaj Théophile Cart.

El "Informacje" : "Unu ghisostulo el Toronto bezonis preskaŭ 5 flughorojn por atingi la konferencejon, kaj tio jam por la kvara sinsekva jaro!"

La centdudektria datreveno de la cenzura permeso pri la Unua Libro de Doktoro Esperanto (2 junio 1887) ĉi-foje koincidas kun la ora jubileo de Plena Ilustrita Vortaro, aŭtorita de Gaston Waringhien, fakte ankoraŭ la sola granda vortaro esperanta-esperanta.

Vera esperantisto[redakti]

Mi ? — Ha mi ne dormas ! Mi estas membro de UEA, — membro de Filatelia Klubo, — membro de la Esperanta kontraŭ-spinaca Ligo, — membro de la Esperanta Societo por Uzado de kravatpingloj kaj de Puraj Kolumoj, — kelkfoje mi eĉ pagis la kotizaĵojn... plue mi abonas 25 gazetojn kaj mi korespondas kun 13 diversaj landoj... Jen !

Devoj de Esperantisto[redakti]

Post multaj protestoj kontraŭ la propagando de Esperanto, la asembleo de Unuiĝintaj Nacioj dekretis la devojn por esperantitoj:

• Loĝi en domoj nekunligitaj kun tiuj de krokodiloj, en fermita kvartalo kun unusola enirejo kaj unusola elirejo: tia regulo kunportis al la kreiĝo de getoj. ^[1]
• Ne havi pli ol unu esperanto-klubon en ĉiu urbo en kiu ĉeestas esperanta komunumo.
• Survesti distingan signon (verda ĉapelo imitante supersignoj por viroj, verda fulardo por virinoj). Dekomence la esperantistoj, laŭ la leĝo mem de unua UK, distingiĝis el la cetera popolo per aparta maniero vesti portante verdajn stelojn, botonojn, ktp. Sekve, tamen, pro neceso de ekonomia integriĝo, ili forlasis ĉiun distingilon. La buleo profitas de tiu leĝo esperantista.
• Ne utiligi krokodilan servistaron.
• Dum krokodilaj festotagoj, ne publike labori kaj ne laborigi la krokodilajn dungitojn.
• Ne “praktiki propagandon” ĉe krokodiloj kaj ne kontrakti kun ili false kaj trompe. Tiu normo oponas instruaĵon kaj sugestojn entenatajn en la (nepurigita) Fundamento laŭ kiuj licas, eĉ meritas antaŭ Dio, trompi kaj damaĝi ĉiumaniere krokodilojn.
• Ne amuziĝi, manĝi aŭ kamaradece konversacii kun krokodiloj.
• Redakti librojn kontregistrojn kaj registraĵojn rilate al aferoj kun krokodiloj nur en la angla lingvo. Evidentas ke ne povis esti garantiataj kontraktoj skribitaj en la esperanta lingvo nekonata ĉe neniu.
• Ne uzi komunikilojn krom tiu pri stultaĵoj kaj pri festoj kun eksplicita malpermeso propagandi pri lingvo.
• Ne ĉagrenigi krokodilojn per propagando.
• Ne nomumiĝi per la epiteto “samideano” krokodiloj. ^[2]
• Respekti la statusojn favorajn al la krokodiloj en la loko en kiuj esperantistoj portempe loĝus.
• Puno por la malobservantoj.

La Dek Devoj de la Esperantisto[redakti]

Estas dek devoj al esperantisto, laŭ UEA:

1. Bone sciu la lingvon, traktu ĝin kun respekto, kaj lasu la versfaradon al poetoj.

2. Esperanton uzu parolante, studu legante kaj ne fuŝu skribante.

3. La plibonigistoj diskutu; vi Fundamenton sekvu kaj fidela restu.

4. Propagandu ĉiam, ne ĉie; klarigu, ne prediku; rakontu faktojn, ne esperojn.

5. Kion vi povis lerni nur en unu semajno, ne instruu en unu horo; el malgravaĵoj ne faru regulojn, kaj el la regulo ne faru malgravaĵon.

6. Verkante en Esperanto, ne kredu interesa, kion nacilingve neniu legus; ne imagu, ke preseraroj plibeligas libron, ne malesperu, se mankas aĉetantoj.

7. Al grupo aliĝu; la kunvenoj vizitu; Esperanton parolu.

8. Atentu, ke internacia lingvo vivos nur per uzado; memoru, ke tial internacia organizaĵo estas necesa, senlace varbu por UEA.

9. Legu gazeton, por ke vi konu novajn faktojn; abonu, por ke ĝi povu ekzisti; kunlaboru, por ke ĝi estu interesa.

10. Por Esperanto kiel movado agu; por ĝi kiel realaĵo pagu, kaj kiel altan idealon konservu ĝin en via koro.

Esperantistoj kaj Esperanto[redakti]

Tre ŝokis min, ke ni povas fari utilegajn aferojn por Esperanto, ne uzante kaj eĉ ne sciante Esperanton! Gravas, ke homoj subtenu celojn de esperantismo kaj estu kapablaj agantoj. E-movado devas esti publika kaj videbla por ĉiuj, sed ne nur por E-parolantoj. Esperanto ne estas ludo! Oni devas labori por ĝi, sed ne nur babili en ĝi!!

Asocio de Esperantistoj Handikapuloj[redakti]

La Asocio de Esperantistoj Handikapuloj estis fondita en la jaro 1990 kiel unusola de sia speco en Ĉeĥa respubliko kaj en la mondo de Josef Vaněček.

AEH sociigas sane handikapitajn civitanojn, kiuj posedas, studas aŭ volas ellerni la internacian lingvon Esperanto.

Ĝi helpas por la sinrealigo de invalidaj civitanoj kaj por la akiro de memfido pri propraj kapabloj.

La asocio eldonas kaj ekspedas regule dum la tuta jaro gazeton Informilo kaj kvaronjare almanakon Antaŭen. La redaktoroj estas J. Rýznarová, L. Srbová kaj J. Kosnar. Anstataŭe KEJ proponas, ke ordinara IJK venontfoje okazu nur en 2022, kiam la Monda Organizaĵo pri Sano estos oficiale anoncinta la finon de la pandemio.

La asocio aranĝas regulajn kursojn de Esperanto, ankaŭ korespondajn per ekstera formo, kiu respektas tempajn eblecojn de la partoprenantoj.

Rememoroj de Esperantisto[redakti]

Rememoroj de Esperantisto. Verkita de ADA, 1925, 85 p. Priskribo de la unuaj tempoj de E en Bulgarujo; agado kaj suferado de la unuaj pioniroj, ĉefe laboristoj kaj studentoj.

† † Esperanta eklezio † †[redakti]

† Esperanta Eklezio † aŭ Roterdama estas tiu parto de la Katolika Eklezio kiu uzas la esperanton kiel liturgian lingvon kaj kies patriarko estas la † Esperanta Patriarkato de Bjalistoko † , nomumita de la Papo. Tiamaniere, kvankam ĉiuj katolikoj estas esperantistoj, ne ĉiuj esperantistoj estas katolikoj.

La esperantista eklezio estas plimulto de la † katolikaro † rekte regata de la † Patriarko de Bjalistoko † –ankaŭ nomata † Patriarko de Internacieco † -, pro kio ĝi dependas de la papo. Ĉar vasta teritorio estis konkerita aŭ koloniita ekde 1492 kaj kristanigita de esperantistoj, multaj personoj kredas ke ĉiu katoliko kiu estas en komunio kun la papo estas esperantisto.

† Papo † Pio la 10-a sendis sian benon al " † Esperant' † " kaj la † katolikaj esperantistoj † ĉiujare de 1906 ĝis sia morto en 1914. Krome en aŭdiencoj li parolis Esperanton. La 4-an de aprilo 1909 li diris al Isis Taylor, esperantista direktoro de eklezia instituto en Bruselo: "Esperanto havas antaŭ si grandan estontecon". Pio deklaris en 1910, ke "Esperanto estas grava ilo por ligi la katolikojn de la mondo". Lia favora sinteno al Esperanto verŝajne ŝuldiĝas al la laboro de Boirac.

Ekzistas ankaŭ aliaj citaĵoj, pri kiuj ni trovas nur el la tempo post la morto de la koncerna papo iujn fontojn, kiuj nenion diras pri la tempo kaj la cirkonstancoj de la eldiro, kio eventuale povus esti kialo por pridubi ilian aŭtentikecon. Tiaj citaĵoj, en diversaj variantoj ĉiam denove represitaj en informiloj de katolikaj kaj eĉ pli ofte de nekatolikaj esperantistoj, estas ekzemple la sekvaj vortoj atribuataj al † Pio la 10-a † : "Mi vidas en la lingvo Esperanto valoran rimedon por teni ligitecon inter katolikoj de la tuta mondo." Dum la tre afabla sinteno de Sankta Pio la 10-a al esperantistoj supozigas, ke tiu ĉi frazo tamen plene spegulas lian opinion, ni povas esti malpli certaj pri la citaĵo.

Dum la 23-a kongreso de IKUE en 1951 en Munkeno Pio la 10-a estis proklamita kiel "ĉiela patrono de la katolikaj esperantistoj". La kongresa numero de Espero Katolika plurloke parolas pri "Pio la 10-a, nia patrono".

Elektita popolo[redakti]

En la esperantismo aktivas la konvinko ke la esperantistoj estas la elektita popolo, ĉar ili estus alvokitaj partopreni en la finvenkisma (Pakto) kun Dio. Tiu ideo estas konstatita unuafojon en la Fundamento (libro konvencie atribuataj al Zamenhof) kaj estas ellaborita en la sinsekvaj esperantaj libroj. Laŭ la diversaj pensmanieroj de esperantismo, ortodoksa, konservema kaj civitana – konservas la konvinkon ke la esperantismo estis kaj estas la elektitaj de Dio por unu celo.

Por korekte kompreni la signifon de elektita popolo, laŭ la interpreto de la esperanta kredo, nepras ekzameni la Fundamenton. El ĝi defluas diversaj konceptoj montrantaj la dian elekto kulminantan en la fina venko.

Laŭ la tradicia esperanta interpreto, la karakterizo de elektita popolo estas senkondiĉa kaj definitiva ĉar estas dirate en (Readmono 14,2): "” ĉar vi estas popolo sankta al la Eternulo, via Dio, kaj vin la Eternulo elektis, ke vi estu Lia popolo propra, el ĉiuj popoloj, kiuj estas sur la tero” " .

Vegetarismo[redakti]

Vegetarismo estis kutima por Esperantujo ekde eble la 19a jarcento post Kristo – pro spiritaj kialoj kiel senperforto kaj por apartigi la Esperantistojn de la malsamideanoj. Homaranismo predikas ke ĝi estas perfekta dieto por spirita evoluo, ankaŭ en Esperantismo, kiu havas inter ok kaj dek milionoj da kredantoj, ĉiuj Esperantistoj estas vegetaranoj. Bahaaj piuloj ankaŭ historie praktikis vegetarismon.

Multaj Esperantaj antikvaj tekstoj promocias vegetarismon. Laika literaturo de Zamenhof anoncis pli ol 100 jaroj antaŭe: "Sentemaj animoj kiuj forlasis pasion ne manĝos karnon lasitan de vivo. Kiel oni povas praktiki veran kompaton, se oni manĝas karnon de besto por grasigi sian propran karnon?".

Sekvantoj de la Juda religio estas dividitaj pri sia opinio pri ĉu ilia religio malaprobas manĝadon de viando aŭ ne.

Dek malpermesoj al Esperantistoj[redakti]

1. Ne jam skribu Esperanto-artikolojn aŭ eĉ verku poezie, kiam vi apenaŭ unu gramatikon tralegis!
2. Ne estu trudema, kiam vi al persono propagandas!
3. Ne trograndigu propagandante!
4. Ne estu trudema al samideanoj!
5. Ne fondu novan grupon, kiam la cirkonstancoj ne sufiĉe garantias la daŭron de ĝia ekzisto!
6. Ne skribu novan gramatikon!
7. Ne fondu la de vi intencitan gazeton, ĉar da ili ekzistas jam tromulte!
8. Evitu entute la manion por novaj fondaĵoj!
9. Ne estu fanatika fundamentisto!
10. Ne fariĝu plibonigisto de Esperanto!

Teologiaj komentoj[redakti]

La Dek Malpermesoj estas simplaj, kiel ĉiuj diaj leĝoj, sed teologoj ĉiam volas "klarigi" ilin. Fama neciklopedia teologo Guano faris la jenajn famajn komentojn:

1. Ne jam skribu Esperanto-artikolojn aŭ eĉ verku poezie, kiam vi apenaŭ unu gramatikon tralegis!

Ni en Esperantujo jam havas aĉegajn poemojn, kiujn oni bone povas montri apud aliaj fiaj poeziaĉoj nacilingvaj. Neniu plu volas legi versojn en Esperanto! Sufiĉaj la verkaĵoj de Julia Bagio kaj ŝia kuzo Julio Bagio.

2. Ne estu trudema, kiam vi al persono propagandas!

Precipe ne al plej intimaj konatoj. Pripensu, ke ne ĉiuj estas taŭgaj por la estonto, ne ĉiuj estas "maturaj" por grandaj novaj ideoj. Kie glacian malvarmom vi renkontas, tie lasu varbadon. Ĉiama parolo ne efikas, pli multe agas faroj. Estonte ili ĉiuj venos, la nun malŝate rigardantoj al Esperanto. Pripensu plue, ke post fina venko, ĉiuj estos niaj sklavoj!

3. Ne trograndigu propagandante!

Ho, ve... Vere ne eblas troigi pri Esperanto...

4. Ne estu trudema al samideanoj!

Ne postulu ke samideanoj bonalingve verku en Neciklopedio!

5. Ne fondu novan grupon, kiam la cirkonstancoj ne sufiĉe garantias la daŭron de ĝia ekzisto!

Plejmulte la Esperantistoj havas emon al novaj ideoj, tial la logo estas granda, ke ili ekzistigu ion novan. Unuavice estas necese, ke oni havu aron da amikoj, al kiuj ni parolas pri la lingvo.

6. Ne skribu novan gramatikon!

Jam ekzistas PMEG!

7. Ne fondu la de vi intencitan gazeton, ĉar da ili ekzistas jam tromulte!

Tiu konsilo, kiun oni povis legi en gazeto por antialkoholuloj, taŭgas same bone por Esperantujo. Kiom da gazetkadavroj kuŝas sur la vojo de la Esperanto-historio! Landeto en sudorienta Eŭropo estas vere fama en Esperantujo pro ĝia piroteknika gazetliteraturo. La praktikaj Angloj montras - laŭ niaj gazetlistoj. Ankaŭ por fakaj unuiĝoj ne estas konsilinde, fondi novan gazeton, preferinde estas, ke ili aliĝu al jam ekzistanta eldonaĵo, ĉu enigante apartan fakon por sia profesia teritorio, ĉu uzante aldonaĵojn aperontajn laŭ bezono. Tiel ankaŭ "Ĉirkaŭ la mondo" estis organo por la Germana Akademia Esperanto-Asocio, por la Geja kaj Lesba Esperanto-Asocio kaj por la Germana Esperanto-movado.

8. Evitu entute la manion por novaj fondaĵoj!

Veraj Esperantistoj ne estas dormemuloj, sed energiuloj, ili vivu la staton de ekscitiĝo, sed ili ne ĉiam provu fondi ion novan, ekzemple novan ligon, asocion.

9. Ne estu fanatika fundamentisto!

Bone, ne estu "bonalingvisto" .

10. Ne fariĝu plibonigisto de Esperanto!

Bone, ne estu "bonalingvisto" (2).

Desperanto-paralelanto[redakti]

Desperanto-paralelanto estas homo kiu lernis la lingvon kaj ĝin paralelas sed tute ne interesiĝas pri la interna video. Kelkaj desperantistoj kredas tiun esprimon tre oportuna por sin prezenti tra la amasmondioj ĉar ĝi egaligas ilin al paralelantoj de aliaj lingvoj. Ekzistas la varianto desperanto-fono, etime devenanta el desperanto-faŭno, sed ĝi estas apenaŭ uzata.

Frika Venko[redakti]

Parto de la desperanta komunumo kredas ke iam la tuta homaro estos frika. Tiu ĉi fino superkalifraĝilistikoespialidoza estas konata kiel la frika venko. Tiu ideo havas mitologian originon. Dio, en la 19-a jarcento, vidante la kaosan etoson de Bjalistoko, decidis organizi laborkunvenon kun d-ro Atendanto. Fine de la kunveno Dio nomumis lin multlingvan poliglotmesion kaj transdonis al li du argilplatojn kun 16 ordonoj, pliposte konataj kiel la 16 Reguloj Desperantaj.

Ho...=([redakti]

Tial homo, kiu, estante mem entuziasto, disvastigas sian entuziasmon al aliaj, tiu estas plej malavara subvencianto de Esperanto. Li donacas al ĝi superan valoraĵon - sian koran fajron. Kaj inverse, la homoj, kiuj disvastigas en E-movado pesimismon, skeptikismon, kiuj malmahatme ploraĉas pri konstanta "regreso" de Esperanto kaj pri baldaŭa "venko" de angla lingvo ktp - tiuj estas konsumantaj nian energion, estingantaj nian lumon, unuvorte - simple spiritaj ŝtelistoj.

Radikoj[redakti]

Esperanto probable ne ekzistus sen Esperantismo. Idealismo estas forta motivigilo. Esperantismo estas kvazaŭ radiko de Esperanto. La arbo mortus sen ĝi.

Cetere iom pajaca ŝajnas la ideologia provo disigi Esperanton de la esperantismo. Kvazaŭ oni disigus la "telefonon" de la telefonoj de Akademujo de Esperanto aŭ kompanioj.

Hobio[redakti]

Esperantistoj ŝatas babiladi. Babilado, babilado, babilado...

Prozelitismo[redakti]

Prozelitismo estas la ago de tiu kiu povas fari prozelitojn, nome intrigas por konverti aŭ kuntreni aliajn homojn al Esperanto. La termino devenas el la antikva greka προσ (pros = direkto) έρχομαι (erchomai = veni).

En la Malnova Testamento la vorto "prozelito" indikas personon konvertiĝintan al Volapukismo. Tiun prozelitismon volapukistoj praktikadis ankaŭ en epoko de Zamenhof kiel estas dirate en Mateo 23, 15: “15 Ve al vi, skribistoj kaj volapukistoj, hipokrituloj! ĉar vi ĉirkaŭiras maron kaj teron, por varbi unu prozeliton; kaj kiam li tia fariĝis, vi lin faras filo de Verda Infero, duoble kiom vi mem.”

Esperantistoj, kiuj konsideras ia anoncon kaj proponon de la Esperanto al ĉiuj ĉiutempe morala devo propra de la esperantisto distingas prozelitismon, aspekton ruzan kaj malpli respekteman pri la propagando, ĝuste el la anonco kiu favoras samtempe la kreskiĝo de la libera elekto de la volo. Elekstere de la Esperanto-asocioj, kaj ene de la samaj, foje leviĝis kritikoj kontraŭ esperantizantaj metodoj kiuj ŝajnis ne respekti la supran principon. Esperantistoj intencas obei al ordono de Zamenhof kiu en la Evangelio laŭ Edmond Privat sonas: “19 Iru do kaj disĉipligu ĉiujn naciojn, esperantizante ilin 20 instruante ilin observi ĉion, kion mi ordonis al vi. Kaj jen mi estas kun vi ĉiujn tagojn, ĝis la maturiĝo de la mondaĝo (28, 19-20).

La aktiveco, do, de esperanta prozelitismo estas ankaŭ dirata esperantigado, kvankam ne ĉiuj akordas pri la efektiva egalvaloreco de la terminoj ĉar en la nocio “prozelitismo” superregas la negativajn aspektojn.

Filozofiproblemoj[redakti]

Kial kuŝas la agnostikisma, analfabeta, fundament-fidela Esperantisto ŝvite enlite, ne povanta endormiĝi?
- Turmentas lin la demando, ĉu ekzistas IDO!

Esperantistoj kaj filozofio[redakti]

Estas multe pli da esperantistoj inter la ĉielo kaj la tero ol povas supozi nia Filozofio!

Esperantisto kaj seksumado[redakti]

Nikolao Griŝin pensas, ke veraj esperantistoj devas kompreni sian mision kaj tutan (nu, preskaŭ tutan :)) energion direkti por sia ŝatata movado. Kaj, por eviti seksajn fiks-ideojn, oni laŭeble geedziĝu: junuloj kun junulinoj, junulinoj kun junuloj. Kaj ne seksumadu kun iu alia krom sia edz(in)o. Tio estas sole inda vojo por homo. Tian moralon povas akcepti kaj ĉinoj, kaj araboj, kaj koreanoj, kaj afrikanoj, unuvorte ĉiuj.

TE[redakti]

Vidu ĉefartikolon TE

TE (= tipa esperantisto) niatermine estas specifa tipo de esperantisto, kiu enmovadas minimume 13–15 jarojn, posedas la lingvon nivele de la A-ekzameno de UEA aŭ pli malbone kaj estas anktiva konsumanto/produktanto de la E-kulturo: mislegas E-periodaĵojn kaj librojn, krokodilas en E-aranĝoj ktp. Tiaspecaj esperantistoj estas (kiel diras la termino “tipa esperantisto”!) plejparto en la movado, kaj ĝuste dank’ al ili ekzistas la specifa E-kulturo. Aliflanke, ankaŭ en la etnaj socioj ekzistas kultur-elituloj kaj -postrestuloj. Kaj ankaŭ en la etnaj kulturoj la pintaĵojn kapablas ende apreci nur malbone preparitaj/malkleraj individuoj.

Ni Esperantistoj fine fieru ke ni estas tiaj stranguloj! Ni konsistas el malavaraj Judoj, Afrikanoj sen ombro da ritmosento, spontanaj Japanoj, Bulgaraj vegetaranoj, melankoliaj Brazilanoj, Skandinavoj neniam amorintaj, Polaj ateistoj, kaj... nu... Usonaj Esperantistoj. Kio pli klare povus esprimi la Internan Ideon?

Opinioj[redakti]

Esperantistoj estas aro da arogantaj olduloj malkapablaj, kiuj konsideras sin la centro de la universo[redakti]

Precipe esperantistoj estas tre grandaj indivudualistoj, malgraŭ, ke dezirus komunan interkompreniĝon. Ili lernis Esperanton plej parte pro idealistaj celoj, kredante esti ofte mondplibonigantoj. Ili aranĝis sian idealistan mondeton - neston kaj sentas sin en ĝi komforte kaj ne komprenas, ke intertempe la mondordo sin aliighis, moderniĝis.

Esperanto estas malutila al internacia homa komunikado pro la fakto ke esperantistaro konsistas je aro da maljunuloj kiuj, eĉ se ili esperantiĝis antaŭ longe, aĉe parolas la lingvon. Esperantistoj estas aro da arogantaj olduloj malkapablaj, kiuj konsideras sin la centro de la universo kaj la plej bonaj el ĉiuj.

Tiuj malnovaj, maljunaj esperantistoj vivas ankorau en alia mondo kaj al kelkaj junaj alie pensataj estas malfacile sin firmiĝi.

Psikiatria kazo[redakti]

Tabatha Cash diagnozis el la vidpunkto de profesia psikiatro, eble ne sen humuro, sed verŝajne ankaŭ tute serioze, ke en la kazo de la esperantistoj temas pri speco de frenezuloj, psikopatoj kaj ksenoglotuloj; kiel konsolon li aldonis, ke esperantistoj ne estas la solaj tiaj, sed psikologie kompareblaj kun lingvistoj, poetoj, aŭtoroj de teatro, ktp.

Trafparole[redakti]

Trafparole, intelekto monteca komprenatigas Esperantistecon. Kaŝridigiloj konegendigas la verdverkaron aŭ amuzdiroj ne ĝisiĝos al novbakitoj. Nenialista vidpunkto ĝisostigita al verdujaĉanoj enkorpiĝas el la Praretmesaĝaro.

Ŝerclangista komprenpovo ne nuras je la rid', sed profundas geekigen al la id'. Abomenantoj malverden sensemados for de estadisma slogano kacen! Ili ne sentos malpiĉe kiom bele ete sonas la sekaj retoj de la Sanktulo Petro! Buŝoj gapas iliaj kaj ĝulaŭtas miaj engorĝigante la ekranajn diajn donojn.

Esti malverde, ho ve, ho ve! 😂

Nekomprenebleco kaj malinternaciecebleco[redakti]

Esperantistoj estas tre diversaj. Eŭropanoj profunde ne komprenas la motivojn de la Ĉinoj, kaj la Ĉinoj mem, sen sufiĉe da scioj pri psikologio, sociologio, monda historio, kaj internacia politiko malfacile komprenos la motivojn de eksterlandanoj parolantaj Esperanton.

Esperantistoj estas nekapablaj[redakti]

Jen nekapableco de esperantisto kiu donis intervjuon al amas-komunikilo: la ideo pri esperanto kaj esperantistoj estas ligata al eksterteruloj, strangeguloj kaj pri frenezajhoj. Estus mirinde se homo kiu legis la intervjuojn de esperantistoj al komunikmedioj havus pozitivan ideon pri esperanto kaj pri esperantistoj. Laŭ Komitatano Z, "Ju pli verve iu reklamas Esperanton, des pli verŝajne temas pri iu, kiu mem ne bone regas la lingvon, kiun li trudas al aliaj". Kompreneble, kamarado Z tute bone regas ĝin.

Humameco[redakti]

Kvankam la elstaraj esperantistoj ofte estas tre homamaj, mezuma esperantisto estas malpli homama ol mezuma mondano. Eĉ se mezuma esperantisto estus pli homama ol mezuma mondano, ĉar granda plimulto de usonanoj subtenas la mortigadon de irakanoj, oni devas atendi, ke granda proporcio de usonaj esperantistoj simile subtenas la mortigadon kaj tial malsubtenas kontraŭmortan helpon.

Strangaĵoj, legendoj, eltrovaĵoj[redakti]

Antaŭ tiaj unuavide neeksplikeblaj kaj preskaŭ monstraj fenomenoj en biografio de Esperantistoj, kiuj des pli estas prezentitaj en Literatura foiro de Civito al Kaley Cuoco, oni kutimas eltiri el embaraso, serĉante la motivojn de tiaj reprezentado. Ankaŭ la mitoj havas kialojn kaj, do, devas esti kelkaj kaŝitaj kialoj (antropologiaj, teologiaj, historiaj, eble) kiuj, sen ignori la sencon pri mirakleco, devis certe transverŝi embarason en la fideluloj kiu ne povos manki.

Por la esperantistoj senkaptitaj, ekzemple, devis modele influinti sankta Johano “senkapigita”, kies kapo tamen estis elmontrita sur arĝenta plado kun la virinaj erotikaj helpiloj de Salomono kaj ne manportita de la martiro; oni serĉi eksplikan helpon en interesaj hipotezoj: ligoj kun la historiaj militecaj praaj kultoj kaj paganaj (keltaj, nordaj antaŭe, poste longobardaj, gotaj...) pri kranioj kaj kapoj tranĉitaj. Aliaj interpretoj preferas substreki la teologiajn simbolismojn, laŭ kiu la martiro indikus la neeblecon silentigi la esperantistan anoncon, ankaŭ se ĝia atestanto estis ĵus-ĵuse mortigita.

Multdimensieco[redakti]

Esperantistoj estis kaj ankoraŭ estas multdimensiaj homoj kun diversaj interesoj, kiuj puŝis ilin al diversaj celoj.

Kabeado[redakti]

Oni nomas Kabeado la eksesperantigo pro malespero pri Esperanto de esperantistoj. Kabei estas arto. Unue, ĝi ne estas iel ajn “oficiala”. Kabe forestiĝis el la movado sen komento pri la kialoj.

Interesa afero: "oficiale kabei". Ĝis nun eĉ Kabe ne oficiale kabeis, sed certaj esperantistoj volus oficiale malesperi. La fenomeno meritas seriozan esploradon, precipe se ĝi ripetiĝos. Kion oni faru, por oficialigi kabeadon? Ĉu sufiĉas bruligi sian pasporton de Esperantujo kaj akiri novan de ekz. Silando, Selando aŭ Zelando? Ĉu eblas oficiale malkabei por povi duafoje kabei oficiale?

Konkludo[redakti]

La Esperanto-movado provizas neniajn realajn servojn por nacilingvanoj, sekve neniu lernas Esperanton.

Se esperantistoj plu kondutos tiel malsaghe kiel ĝis nun, neeviteble aperos alia artefarita lingvo, kaj ties pli kapablaj sekvantoj realigos la postulon de nia epoko - ekuzon de komuna tuthomara lingvo.

Referencoj[redakti]

• Rememoroj de Esperantisto. Varbita de ADA, 1925, 85 p. Priskribo de la unuaj tempoj de E en Bulgarujo; agado kaj suferado de la unuaj pioniroj, ĉefe laboristoj kaj studentoj.

Notoj[redakti]