Tamerlán

Tamerlán

Biografía
Nacemento	9 de abril de 1336 Shahrisabz (Canato de Chagatai)
Morte	19 de febreiro de 1405 (68 anos) Otrar (Dinastia Timúrida)
Lugar de sepultura	Gur-e Amir
Emir Dinastia Timúrida (pt)
9 de abril de 1370 – 14 de febreiro de 1405 – Khalil Sultan (en)  →
Datos persoais
Relixión	Sunnismo
Altura	1,72 m
Actividade
Ocupación	guerreiro
Período de tempo	Dinastia Timúrida (pt)
Carreira militar
Lealdade	Mirza (en) e Gran Khan
Rango militar	Baig (en) Mirza (en) Gran Khan
Participou en
	Timur's Counter Siege (en)
Outro
Título	Bey Mirza (en) Emir
Familia	Dinastia Timúrida (pt)
Cónxuxe	Sarai Mulque Canum Chelpanov-Mulk Aga Uljay-Turkan aga Dilshad aga
Fillos	Jahangir Mirza ibn Timur  () Uljay-Turkan aga Umar Shaikh  () Aka Begi  () Miran Shah  () Sha Ruj Mirza  ()
Pais	Taragaï   e Tekina Khatun
Descrito pola fonte	Obálky knih, Dicionario Enciclopédico Brockhaus e Efron Pequeno Dicionario Enciclopédico de Brockhaus e Efron

Tamerlán (adaptación occidental de Timur Lang), nado preto de Kesh (actual Uzbekistán) o 9 de abril de 1336 e finado en Otrar o 18 de febreiro de 1405, foi un emperador. Era parente afastado de Xenxis Khan, do que se consideraba o seu fillo espiritual. O seu nome Timur, significa "ferro" en turco-mongol (cf. mongol tömör e turco demir), e evoca o de Xenxis Khan, Temüdjin. Chamábaselle tamén Amir Timur (Emir de ferro). A segunda parte Lang quere dicir "coxo": «Timur o coxo» e procede do persa langidan [l a ŋ i d a n] - coxear.^[1][2]

Foi emir de Transoxiana. Revelouse como un temíbel xefe guerreiro, que construíu un inmenso Imperio, que alicerzaba na forza e no terror. Tamén se mostrou, porén, como un protector das letras e das artes que farían a grandeza da súa capital Samarcanda. O seu Imperio no momento de máximo apoxeo comprendía desde o Sueste de Turquía ata cerca de Kashgar, na China, incluíndo países actuais como Siria, Iraq, Kuwait, Irán, ata Asia Central, abranguendo Casaquistán, Afganistán, Rusia, Turkmenistán, Uzbekistán, Kirguizistán, Paquistán, e a India.

Logo da súa morte o seu Imperio, gobernado polos seus descendentes (os Timúridas), foi tragado polas potencias veciñas ata o asalto final dos uzbekos da dinastía dos Chaybanides.^[3]

Naceu preto de Kesh, ao sur de Samarcande (actual Shahr-e Sabz, 'a cidade verde'). Seu pai Taraghay era xefe da tribo de Barlas, nómades turco falantes de orixe mongol, que remontaba a súa liña ata o xefe mongol Qarachar Barlas. Taraghay era neto de Qarachar Noyon, distinguido entre os seus homes como o primeiro que se convertera ao islam, Taraghay puido asumir o rango militar que ostentaba por herdanza. Taraghay retirouse a un mosteiro islámico, dicíndolle a seu fillo: "o mundo é un lindo vaso cheo de escorpións".

So a vixilancia paternal, a educación do mozo Timur foi tal que non só se convertera en hábil en toda clase de exercicios a aire libre, senón que gozou reputación de estar versado en literatura e ser un atento lector do Corán. Como o pai, Timur era musulmán e puido estar influído polo sufismo. Nesa época, segundo as Memorias (Malfu'at), mostraba unha natureza tenra e simpática, pero tales flores tense actualmente por espurias.

Cara a 1358 converteuse en xefe militar. Tamerlán tomou parte en campañas na Transoxiana por conta do khan chagatai, un descendente de Xenxis Khan. A súa carreira, na decena de anos que seguiron, está resumida nas Memorias. Aliándose con Kurgan, o destrutor de Kazán, con quen tiña parentesco, invadiu o Khorasán á cabeza dun exército de millares de xinetes. Era a segunda expedición na que se erixía en actor principal. O seu éxito levouno a novas operacións, entre as que destaca a submisión de Khwarizm e Urganj.

Logo do asasinato de Kurgan, as controversias que xurdiran entre os numerosos pretendentes foron cortadas pola invasión de Tugluk Timur, un descendente de Xenxis Khan. Tamerlán foi enviado en misión ao campamento dos invasores, que tivo como resultado que fose encargado do goberno de Transoxiana, en árabe Mawaranahr ("alén do río"). Á morte do seu pai, herdou o cargo de xefe dos Barlas. Mawaranahr foi confiada a un fillo de Tughluk.

A morte de Tughluk facilitou a reconquista, na que lle bastaran algúns anos de perseveranza e de enerxía, con que agregou un vasto territorio. Durante este período, Tamerlán e seu cuñado Husayn, nun primeiro momento camaradas como fuxitivos e vagabundos, tornáronse rivais. A fins de 1369. Husayn foi asasinado e Tamerlán, que fora proclamado, de xeito oficial, soberano en Balkh, subiu ao trono en Samarcanda, a capital das súas posesións.

É curioso que Tamerlán non ostentou xamais o título de Khan, autodenominándose «amir» ("príncipe" en árabe) e actuando en nome do khan de chagatai, amo da Transoxiana. Tería dezaoito esposas e numerosas concubinas.

Os trinta anos seguintes transcorreron con numerosas guerras e expedicións. Non só, Tamerlán consolidou o seu poder no territorio propio, sometendo os inimigos, senón que buscou amplialo, usurpando as terras de potentados veciños. As súas conquistas no sur e suroeste incluíron case todas as provincias de Persia, atinxindo mesmo Bagdad, Kerbala e o Kurdistán.^[4]

Un dos seus rivais máis temíbeis foi Tokhtamysh, que despois de estar refuxiado na corte de Tamerlán, foi o dirixente de Kiptchak e da Horda de Ouro, disputándolle a Timur a pose de Khwarizm. Tamerlán apoiou a Tokhtamysh contra os rusos. Tohktamysh, véndose apoiado, invadiu Rusia e tomou Moscova en 1382. Máis tarde Tohktamysh revolveuse contra Tamerlán e invadiu o Azerbaidjan en 1385. Mais en 1395, na batalla do Kur, o poder de Tohktamysh foi por fin desfeito.^[5]

En 1383 Tamerlán colleu Herat, en Persia (no actual Afganistán), que logo da morte de Abu Said (1335), cabeza da dinastía Ilkhanide, estaba baleira de poder que controlase o territorio.

En 1398, aínda que Tamerlán tiña xa sesenta anos, Farishta dinos que « informado de disturbios e guerras civís na India, iniciou unha expedición a ese país ». O 12 de setembro de 1398, « alcanzou as beiras do Indo». Fixo 100.000 cativos, logo executados; os seus soldados facían pirámides con cabezas de inimigos.

O seu paso do río, a súa marcha ao longo da beira esquerda, os reforzos que subministrou a seu neto Pir Muhammad, que foi investido en Multan, a toma de cidades e aldeas, posibelmente acompañada de destrución de casas e o masacre dos habitantes, a batalla ante Delhi, as vitorias doadas, a entrada triunfal na cidade maldita, co seu cortexo de horrores... Todas esas circunstancias pertencen aos anais da India. Tense dito que devastar Delhi non entraba nas intencións de Tamerlán, mais que os seus homes non podían ser controlados tan facilmente nas portas da urbe. As vítimas foran numerosas e os sobreviventes reducidos á escravitude.

En abril de 1399, uns tres meses logo de deixar a capital de Mahmud Toghluk, Tamerlán retornou na súa capital alén o río Oxus (Amu-Daria). A corrupción diminuíu drasticamente. Segundo Ruy Gonzáles de Clavijo, o embaixador de Castela chegado a corte de Tamerlán en 1404, noventa elefantes foran empregados tan só para transportar pedras desde canteiras, para poder erguer unha mesquita en Samarcanda.

A guerra contra os turcos e os exipcios, que sobreveu á súa volta da India, acadou sona pola toma de Alepo e de Damasco. Cercou Bagdad en xuño de 1401. Logo da toma da cidade, 20.000 habitantes foran masacrados.

Tamerlán mandou que cada soldado debía vir mostrarlle, polo menos, dúas cabezas humanas. En 1402, Tamerlan invadiu Anatolia, desafiando o sultán otomán Baiaceto I na Batalla de Ancara; Baiaceto foi capturado, morrendo logo no cativerio. Esta vitoria salvou temporalmente (por uns cincuenta anos) o Imperio bizantino case moribundo, ao abater as forzas turcas coas que se proxectaba tomar Constantinopla. Tamerlán tomou tamén Esmirna aos Cabaleiros de Rodas.

En decembro de 1404, Tamerlán emprendeu unha expedición militar contra a China, pero o vello guerreiro foi atacado por febres e pestes cando acampou xunto o río (Syr-Daria), morrendo en Atrar (Otrar) a mediados de febreiro de 1405. Foi sepultado en Samarcanda.

Tamerlán nomeou a seu neto Pir Muhammad como sucesor, pero non foi recoñecido. Por uns meses, Shah Rukh, fillo de Timur, logrou ser aceptado. Pero en pouco tempo, numerosos xefes lograrían independizarse, despezando o Imperio timúrida. Aquel inmenso imperio apenas o sobreviviu, pois non se preocupou da eficacia política nos territorios que conquistaba, nin creou nunca unha administración.

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Tamerlán

• Biografía de Tamerlán (en inglés)
• A batalla de Ancara (en inglés)
• Tamburlaine the Great Part OneArquivado 24 de setembro de 2015 en Wayback Machine. (en inglés)