Luty

Ślabikŏrzowe abecadło Tyn artikel je narychtowany we ślabikŏrzowym zŏpisie ślōnskij gŏdki. Coby sie przewiedzieć wiyncyj, wejzdrzij do artikla ô nim.

Luty to je drugi miesiōnc w roku. Podle gregoriańskigo kalyndŏrza mŏ 28 dni a w latach przestympnych 29. Luty je miesiōńcem zimowym na pōłnocnyj pōłkuli, a latowym na połedniowyj.

Jego miano, podanie jak ôstanych miesiyncy (z wyjōntkym marca i mŏja), je ôd charakterystycznych cech, zwiōnzanych z tŏwarziszōncymi tymu miesiōncowi zjawiskami przirodniczymi abo z taktym wykōnowanych w tym czasie robot na roli. Miano miesiōnca (podle Brücknera) je ôd ôkryślyniŏ surowych mrozōw. Łacińske miano Februarius ôstało wziynte bez wiynkszość ojropejskich gŏdek.

• 9.II.1339 – Kazimiyrz III Wielgi zrzyka sie polskich praw do Ślōnska;
• 7.II. 1392 – ksiynstwo jaworsko-świdnicke przechodzi pod bezpostrzednie panowanie czeske;
• II.1620 – najazd lisowczykōw na ksiynstwo ôpolsko-raciborske;
• 28.II.1621 – ugoda cysŏrza Ferdynanda II ze ślōnskimi stanami;
• 14.II.1745 – batalijŏ pod Pławnicōm.

• 14.II.1490 – Valentin Trozendorf (um. 26.IV.1556) pedagog i teolog protestancki;
• 8.II.1801 – Theodor Erdmann Kalide (um. 23.VIII.1863) rzeźbiŏrz;
• 18.II.1807 – Józef Szafranek (um. 7.V.1874) ksiōndz katolicki, działŏcz ôbywatelski, polityczny i nŏrodny, autōr i wydŏwca;
• 2.II.1825 – Alexis Langer (um. 21.IX.1904) architekt, twōrca mocka ślōnskich kościołōw;
• 23.II.1823 – Juliusz Ligoń (um. 17.XI.1889) działŏcz ôbywatelski, publicysta i poeta;
• 20.II.1855 – Adolf Ligoń (um. 2.IX. 1931) działŏcz ôbywatelski, pisŏrz, wydŏwca, syn Juliusza Ligonia;
• 18.II.1888 – Otto Stern (um. 17.VII.1969) fizyk, laureat Nadgrody Nobla;
• 25.II.1903 – Kazimierz Popiołek (um. 28.XII.1986) historyk Ślōnska, ôrganizatōr Ślōnskigo Instytutu Naukowego;
• 4.II.1906 – Dieter Bonhoeffer (um. 9.IV.1945) pastor, teolog i antyfaszysta;
• 16.II.1929 – Kazimierz Kutz (um. 18. XII.2018) reżysyr, synatōr, deputyrowany;
• 8.II.1935 – Jan Wieczorek, biskup;
• 24.II.1944 – Dieter Przewdzing (um. 18.II.2014) burmistrz Ździyszowic;
• 10.II.1964 – Mirosław Breguła (um. 2.XI.2007) wokalista, kōmpozytōr, gitarzysta;
• 7.II.1980 – Magdalena Schejbal, szauszpilerka.

• 25.II.1634 – Albrecht Wallenstein (ur. 24.IX.1583) kōmandyr ślōnskij armije w czasie wojaczki 30-latowyj;
• 17.II.1647- Johann Heermann (ur. 11.X.1585) poeta i pisŏrz, pastor, autōr licznych hymnōw religijnych;
• 12.II.1880 – Karl von Holtei (ur. 24.I.1798) pisŏrz, aktōr, wydŏwca czasopism, w 1830 wydoł tōmik wierszy pisany ślōnskōm gŏdkōm;
• 18.II.1890 – Franciszek Hein (ur. 23.X.1808) prŏwnik, burmistrz Ôpawy, deputyrowany, twōrca Ferajnu Austryjŏckich Ślōnzŏkōw;
• 4.II.1921 – Carl Hauptmann (ur. 11.V.1858) pisŏrz, brat Gerharta;
• 11.II.1926– Wilhelm Friedrich Kuhnert (ut. 29.IX.1865) rysownik, podrōznik, literat;
• 27.II.1942– Brunon Bauch (ur. 19.I.1877) filozof;
• 19.II.1943 – Paweł Musioł (ur. 1905) polityk, publicysta, historyk ślōnskij literatury, rechtōr;
• 13.II.1951 – Teodor Kubina (ur. 16.IV.1880) biskup czynstochowski;
• 20.II.1972 – Maria Göppert-Mayer (ur. 28.VI.1906) fizyk, laureatka Nadgrody Nobla;
• 5.II.1994 – Joachim Halupczok (ur. 3.VI.1968) kolŏrz, ôlimpijczyk.

• Wykŏz dni w roku

• Zdarzyło się w lutym – śląskie kalendarium, wachtyrz.eu [dostymp 2021-04-24] (pol.)