chleb
chleb (język polski)
edytuj- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
- (1.1) pieczywo z mąki, wody, z dodatkiem drożdży lub zakwasu; zob. też chleb w Wikipedii
- (1.2) przen. sposób zarabiania na życie, zawód, źródło utrzymania
- (1.3) pot. wódka[1]
- (1.4) st.pol. żywność[2]
- (1.5) st.pol. żyto[2]
- (1.6) st.pol. zboże[2]
- odmiana:
- (1.1)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik chleb chleby dopełniacz chleba chlebów celownik chlebowi chlebom biernik chleb chleby narzędnik chlebem chlebami miejscownik chlebie chlebach wołacz chlebie chleby
- przykłady:
- (1.1) To oburzające, żeby w piekarni nie było świeżego chleba!
- (1.2) Sklepikarze skarżą się na supermarkety, że im chleb odbierają.
- kolokacje:
- (1.1) bochenek / kromka chleba • świeży / czerstwy chleb • suchy chleb • chleb z masłem • biały / czarny chleb • przaśny chleb • chleb na zakwasie • chleb razowy / pytlowy / sitkowy / pełnoziarnisty • chleb borodiński / borodyński / moskiewski / baltonowski • chleb żytni / pszenny
- synonimy:
- (1.1) pieczywo; gw. (Górny Śląsk) chlyb
- antonimy:
- hiperonimy:
- holonimy:
- meronimy:
- związki frazeologiczne:
- chleb pokładny • chleb powszedni • chlebem i solą • ciężki kawałek chleba • lekki chleb / łatwy chleb • na łaskawym chlebie • o chlebie i wodzie
- przysłowia: głodnemu chleb na myśli • głodnemu chleb zawsze lepiej smakuje • kawałek chleba nie spadnie z nieba • lepiej mi kawałek chleba smakuje, kiedy go z kim dzielę • jęczmienny chleb nie głód, zgrzebna koszula nie nagota • u wdowy chleb gotowy
- zobacz też: przysłowia o chlebie
- etymologia:
- prasł. *chlěbъ[4] < germ. *hlaiba, swn. hlaib[5] < goc. hlaifs[6] → pieczywo[7]; por. niem. Laib
- tłumaczenia:
- (1.3) zobacz listę tłumaczeń w haśle: wódka
- (1.4) zobacz listę tłumaczeń w haśle: żywność
- (1.5) zobacz listę tłumaczeń w haśle: żyto
- (1.6) zobacz listę tłumaczeń w haśle: zboże
- abchaski: (1.1) ача
- abenaki: (1.1) abôn, pkuazigan
- afar: (1.1) gaqambo
- albański: (1.1) bukë ż
- angielski: (1.1) bread
- arabski: (1.1) خبز m (ḫubz)
- aragoński: (1.1) pan
- awarski: (1.1) чед
- baskijski: (1.1) ogi
- białoruski: (1.1) хлеб m
- bretoński: (1.1) bara m
- bułgarski: (1.1) хляб m
- chorwacki: (1.1) kruh m
- czeski: (1.1) chléb m, chleba m
- dolnołużycki: (1.1) klěb m
- duński: (1.1) brød n
- esperanto: (1.1) pano
- estoński: (1.1) leib
- fiński: (1.1) leipä
- francuski: (1.1) pain m
- fryzyjski: (1.1) bôle, brea
- górnołużycki: (1.1) chlěb m
- hawajski: (1.1) palaoa
- hebrajski: (1.1) לחם m (lechem)
- hindi: (1.1) राेटी ż, ब्रेड m
- hiri motu: (1.1) beredi, palaoa
- hiszpański: (1.1) pan m
- ido: (1.1) pano
- indonezyjski: (1.1) roti, roti tawar
- interlingua: (1.1) pan
- islandzki: (1.1) brauð n
- japoński: (1.1) パン (pan)
- jidysz: (1.1) ברויט n (brojt); (1.2) ברויט n (brojt)
- joruba: (1.1) burẹdi
- karaimski: (1.1) ӧтьмяк
- kaszubski: (1.1) chléb
- kataloński: (1.1) pa m
- koreański: (1.1) 빵 (ppang)
- litewski: (1.1) duona ż
- łaciński: (1.1) panis m, pane m
- łotewski: (1.1) maize ż
- macedoński: (1.1) леб m
- malajski: (1.1) roti
- maryjski: (1.1) кинде, сыкыр
- niderlandzki: (1.1) brood n
- niemiecki: (1.1) Brot n
- norweski (bokmål): (1.1) brød n
- norweski (nynorsk): (1.1) brød n
- nowogrecki: (1.1) ψωμί n
- ormiański: (1.1) հաց
- polski język migowy: (w zapisie SignWriting)(1.1)
- portugalski: (1.1) pão m
- romansz: (1.1) paun m
- rosyjski: (1.1) хлеб m
- rumuński: (1.1) pâine ż
- russenorsk: (1.1) klæba
- samoański: (1.1) falaoa
- sanskryt: (1.1) रोटी
- serbski: (1.1) хлеб m
- shona: (1.1) chingwa
- słowacki: (1.1) chlieb m
- suahili: (1.1) mkate
- szwedzki: (1.1) bröd n
- tetum: (1.1) paun
- tok pisin: (1.1) bret
- turecki: (1.1) ekmek
- tuvalu: (1.1) falaoa
- ukraiński: (1.1) хліб m
- węgierski: (1.1) kenyér
- wietnamski: (1.1) bánh mì
- wilamowski: (1.1) brut n, brūt n
- włoski: (1.1) pane m
- źródła:
- ↑ Małgorzata Stefaniak, „Absztyfikant założył ancug”, czyli o niemieckich zapożyczeniach we współczesnej polszczyźnie potocznej, w: Język, Komunikacja, Informacja nr 6/2011, red. I. Koutny, P. Nowak, s. 222.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Alojzy Adam Zdaniukiewicz, Kultura językowa a sprawność umysłowa młodzieży, „Poradnik Językowy” nr 8/1980, s. 438.
- ↑ Stanisław Szober, Gramatyka języka polskiego, PWN, Warszawa 1968, s. 122.
- ↑
Hasło „chleb” w: Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN.
- ↑ Słownik zapożyczeń niemieckich w polszczyźnie, red. Marek Łaziński, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, ISBN 978-83-01-15588-9, s. 45.
- ↑ 6,0 6,1 Natalija Ewgeniewna Ananiewa, Germanizmy leksykalne w dwóch polskich gwarach wyspowych na Syberii, „Gwary Dziś”, t. 7, 2015, s. 170.
- ↑ Michael Hornsby, Wielojęzyczność i kontakty językowe, tłum. Tomasz Wicherkiewicz, w: Języki w niebezpieczeństwie. Księga wiedzy, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Neofilologiczny, Poznań 2016, s. 85.