Rdzawka północna
Turnagra tanagra[1] | |||
(Schlegel, 1866) | |||
Rdzawka północna z przodu, z tyłu rdzawka południowa (T. capensis) | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Infragromada | |||
Rząd | |||
Podrząd | |||
Rodzina | |||
Podrodzina | |||
Rodzaj | |||
Gatunek |
rdzawka północna | ||
Synonimy | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
Rdzawka północna[3] (Turnagra tanagra) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny wilgowatych (Oriolidae), podrodziny rdzawek (Turnagrinae). Występował na nowozelandzkiej Wyspie Północnej. Ostatni okaz odłowiono, zależnie od źródła, w 1887 lub 1902.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Po raz pierwszy gatunek opisał Hermann Schlegel w 1866 na łamach Nederlandsch Tijdschrift voor De Dierkunde. Nadał nowemu gatunkowi nazwę Otagon tanagra[4]. Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza go w rodzaju Turnagra pod nazwą Turnagra tanagra. Niektórzy autorzy uznawali rdzawkę północną za podgatunek rdzawki południowej (T. capensis)[5]. Spreparowane okazy są przechowywane w muzeach w Cambridge, Chicago, Leiden, Liverpoolu, Filadelfii, Tring i Wellington[6][7].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała wynosi około 28 cm. Rdzawki północne odróżniały się od południowych jaśniejszym upierzeniem i brakiem pasków na spodzie ciała. Głowa i grzbiet oliwkowobrązowe. Skrzydła i ogon rdzawe, na dwóch środkowych sterówkach widoczny oliwkowy nalot. Gardło białe, pierś i brzuch popielate, przy czym pierś ciemniejsza. Brzuch i pokrywy podogonowe mają żółtawy odcień. Boki ciała oliwkowobrązowe z żółtym nalotem. Dziób i nogi ciemnobrązowe, tęczówka żółta. Osobniki młodociane wyróżniały się rdzawą głową i przepaską na piersi[7].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Rdzawki północne zasiedlały Wyspę Północną (Nowa Zelandia)[6][5][7].
Ekologia i zachowanie
[edytuj | edytuj kod]Rdzawka północna jest mniej poznanym gatunkiem niż rdzawka południowa. Przyczynić się do tego mogło późne jej opisanie i niepodanie miejsca odłowienia holotypu. Większość informacji o ekologii i zachowaniu rdzawek północnych dostarczył Walter Buller (1887–1888), który w 1869 opisał rdzawkę północną (ignorując pierwszy opis Schlegla). Wiadomo, że ptaki zamieszkiwały lasy, przebywały głównie w podszycie. Żywiły się bezkręgowcami i jagodami. W. P. Mead (1950) odnotował, że rdzawki północne były ciekawskie i uległe. Wspomniał, że po zabiciu dzikiej świni przylatywały zainteresowane na miejsce, odlatywały, gdy tylko zostały zauważone, ale jeszcze kilkukrotnie powracały popatrzeć. Odzywały się płaczliwym gwizdem pio-pio, stąd angielska nazwa rdzawek (Piopio). Brak informacji o rozrodzie[7].
Status
[edytuj | edytuj kod]IUCN uznaje rdzawkę północną za gatunek wymarły (EX, Extinct)[6]. Prawdopodobnie wymarły po 1955; jedno niepotwierdzone doniesienie pochodzi z marca 1970. Kiedy na Nową Zelandię przybyli Europejczycy, rdzawki północne były jeszcze pospolite. Wkrótce ich populacja zaczęła się przetrzebiać i ptaki te do 1892 niemal zniknęły. Ostatnie okazy pozyskano w 1887. Możliwe obserwacje miały miejsce w 1938, 1946, 1952 i 1955. Ostatnia z niepotwierdzonych obserwacji zdarzyła się w marcu 1970, kiedy to miano zaobserwować dorosłego ptaka karmiącego młode. Prawdopodobnie rdzawki północne wymarły z tych samych przyczyn, co południowe – do wymarcia przyczyniło się wylesianie wyspy oraz drapieżnictwo ze strony wprowadzonych na wyspy zdziczałych psów, kotów, szczurów i łasic[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Turnagra tanagra, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Turnagra tanagra, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Turnagrinae Buller, 1888 (1855) - rdzawki (wersja: 2020-09-20). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-11-28].
- ↑ Hermann Schlegel. Observations zoologiques. „Nederlandsch Tijdschrift voor De Dierkunde”. 3, s. 190, 1866.
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Orioles, drongos, fantails. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-11-27]. (ang.).
- ↑ a b c North Island Piopio Turnagra tanagra. BirdLife International. [dostęp 2016-12-24].
- ↑ a b c d e Julian P. Hume, Michael Walters: Extinct Birds. A&C Black, 2012, s. 230. ISBN 978-1-4081-5862-3.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- 10 amazing birds that have gone extinct. BirdLife International, 24 stycznia 2017. [dostęp 2017-03-26].