Senat Rzeczypospolitej Polskiej
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Rodzaj |
izba wyższa |
| Rok założenia |
1493[1] (historyczny) |
| Kierownictwo | |
| Marszałek Senatu | |
| Wicemarszałek Senatu |
Rafał Grupiński (KO) |
| Struktura | |
| |
| Liczba członków |
100 |
| Stowarzyszenia polityczne |
Koalicja rządowa (63)
Wsparcie (3)
Opozycja (34)
|
| Ordynacja | |
| Ostatnie wybory | |
| Siedziba | |
| |
| ul. Wiejska 6, Warszawa | |
| Strona internetowa | |
Polska
 Ustrój i polityka Polski Władza wykonawcza
Władza sądownicza
Kontrola państwowa
Finanse
|
Senat Rzeczypospolitej Polskiej – organ władzy ustawodawczej, druga izba (tradycyjnie określana jako izba wyższa) parlamentu Rzeczypospolitej Polskiej. Składa się ze 100 senatorów wybieranych w wyborach powszechnych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym, w jednomandatowych okręgach wyborczych na czteroletnią kadencję, rozpoczynającą się i kończącą wraz z kadencją Sejmu (jeśli kadencja Sejmu zostanie skrócona, skróceniu ulega także kadencja Senatu). W przypadku wygaśnięcia mandatu Prezydent RP zarządza wybory uzupełniające.
Bierne prawo wyborcze w wyborach do Senatu RP uzyskuje się w wieku 30 lat, a czynne - od 18.
Organy Senatu
[edytuj | edytuj kod]Konstytucyjne organy Senatu to:
Organy wprowadzone przez regulamin Senatu:
Obecna kadencja Senatu
[edytuj | edytuj kod]
Historia Senatu
[edytuj | edytuj kod]Senat w Królestwie Polskim
[edytuj | edytuj kod]Senat RP wywodzi się z Rady królewskiej.
W I Rzeczypospolitej, od schyłku XV wieku, był wyższą izbą Sejmu. W skład Senatu I Rzeczypospolitej wchodzili biskupi katoliccy, oraz pochodzący z nominacji królewskiej wyżsi urzędnicy państwowi (wiryliści).
Senat II Rzeczypospolitej
[edytuj | edytuj kod]W II Rzeczypospolitej instytucja Senatu została (mimo sprzeciwów lewicy) przywrócona od roku 1921 w konstytucji marcowej; senatorowie byli wybierani w wyborach powszechnych – w sumie pięć razy aż do wybuchu wojny w 1939 r. Konstytucja kwietniowa z 1935 znacznie ograniczyła czynne prawo wyborcze do Senatu – przysługiwało ono niewiele ponad 100 tys. wyborców – oraz nadała Prezydentowi Rzeczypospolitej uprawnienia do mianowania jednej trzeciej senatorów.
Senat spełniał rolę izby korygującej projekty ustaw uchwalonych wcześniej przez izbę niższą – Sejm.
Brak Senatu w PRL
[edytuj | edytuj kod]W PRL, po II wojnie światowej, instytucja Senatu została zniesiona na podstawie wyników sfałszowanego referendum ludowego z 1946 r. Przez ponad 40 lat Sejm był jedyną izbą polskiego parlamentu, aż do wyborów, które odbyły się 4 czerwca 1989 r. Wybrano wówczas Senat I kadencji, głosowanie zakończyło się ogromnym sukcesem „Solidarności”, udało jej się wprowadzić aż 99 przedstawicieli do izby. Senat powstał na podstawie umów okrągłostołowych; ustalono, iż w każdym z województw wybieranych będzie po 2 senatorów (oprócz warszawskiego i katowickiego, w których wybierano po 3).
Przywrócenie Senatu
[edytuj | edytuj kod]Po przywróceniu Senatu w 1989 r., miejscem jego posiedzeń do maja 1991 r. była Sala Kolumnowa w Sejmie. Obecnie obrady odbywają się w sali posiedzeń w budynku Senatu mieszczącym się w kompleksie parlamentarnym tuż obok budynku Sejmu.
Uchwałą z 18 grudnia 2013 Senat RP zdecydował o ustanowieniu roku 2014 Rokiem Odrodzenia Senatu[2].
Kadencje Senatu w III RP
[edytuj | edytuj kod]Kadencje Senatu w III RP[3][4]:
Uprawnienia Senatu
[edytuj | edytuj kod]Do kompetencji Senatu należy[7]:
- zatwierdzanie ustaw uchwalanych przez Sejm
- prawo inicjatywy ustawodawczej
- wyrażanie zgody na zarządzenie przez Prezydenta referendum ogólnokrajowego
- wyrażanie zgody na powołanie przez Sejm:
- podejmowanie uchwał w sprawie przyjęcia lub odrzucenia sprawozdania:
- prawo do wystąpienia z wnioskiem do Marszałka Sejmu o przeprowadzenie referendum zatwierdzającego, w przypadku określonym w art. 235 ust. 6 Konstytucji
- powoływanie 2 senatorów wchodzących w skład Krajowej Rady Sądownictwa
- powoływanie 2 członków Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej
- powoływanie 3 członków Rady Polityki Pieniężnej
- powoływanie 1 członka Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji
- powoływanie 1 członka Państwowej Komisji do spraw wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15
- wraz z Sejmem uchwala ustawę o wyrażeniu zgody na ratyfikację umowy międzynarodowej przekazującej niektóre kompetencje Rzeczpospolitej organizacji międzynarodowej (2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów)
- wraz z Sejmem uchwala zmiany w Konstytucji RP bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów (art. 235 Konstytucji)
- możliwość występowania do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskami w sprawach dotyczących zgodności prawa z ustawą.
- wybór ławników Sądu Najwyższego[8].
- poprzez Komisję Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą sprawuje opiekę nad Polonią i dystrybuuje środki dla organizacji polonijnych.
W 2020 na podstawie ustawy z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 Senat utracił kompetencje do wyrażania zgody na powołanie i odwołanie Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej[9].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Parlament Rzeczypospolitej Polskiej
- Sejm Rzeczypospolitej Polskiej
- Okręgi wyborcze do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej
Inne informacje
[edytuj | edytuj kod]- Od stycznia 2014 internetowa transmisja z posiedzeń plenarnych Senatu jest uzupełniana tłumaczeniem na język migowy. Polski parlament (w 2012 takie rozwiązanie wdrożył Sejm) jest jednym z pierwszych parlamentów w Europie, które umożliwiły osobom niesłyszącym bieżące zapoznawanie się z przebiegiem swoich obrad[10].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Jerzy Pietrzak: Dzieje polskiego Senatu. Senat RP, 1991 z późniejszymi zmianami. s. 4. [dostęp 2011-09-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013–10–23)]. (pol.).
- ↑ Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 18 grudnia 2013 r. ustanawiająca rok 2014 Rokiem Odrodzenia Senatu w Polsce (M.P. z 2014 r. poz. 9).
- ↑ Archiwum. www.senat.gov.pl. [dostęp 2018-12-03].
- ↑ Terminy rozpoczęcia oraz zakończenia kadencji Sejmu i Senatu od 1989 r. Analiza aktów prawnych. Kancelaria Senatu, 2012-11. [dostęp 2018-12-03].
- ↑ Komitety z jednomandatowymi wynikami: Komitet Obywatelski „Solidarność”, Konfederacja Komitetów Obywatelskich woj. płockiego, Chrześcijańska Demokracja, Klub Inteligencji Katolickiej, Ludowe Porozumienie Wyborcze „Piast”, Mniejszość Niemiecka, Narodowy KW, Regionowi w Polsce, Unia Wielkopolan, Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, pozostałe 8.
- ↑ Pozostali niezależni (KWW) 4, po jednym mandacie dostało także: Katolicki Komitet Wyborczy „Ojczyzna”, Kongres Liberalno-Demokratyczny, Mniejszość Niemiecka, Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Rolników Indywidualnych „Solidarność”, Polskie Stronnictwo Ludowe – Porozumienie Ludowe i Zjednoczenie Polskie.
- ↑ Rola Senatu w polskim ustroju państwowym.
- ↑ Art. 61 § 1–3 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. z 2024 r. poz. 622).
- ↑ Art. 14 pkt. 9 ustawy z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U. z 2020 r. poz. 875).
- ↑ Obrady Senatu będą tłumaczone na język migowy. [w:] Senat Rzeczypospolitej Polskiej [on-line]. senat.gov.pl. [dostęp 2014-01-20].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Strona oficjalna Senatu RP
- Magdalena Narożna, Robert Stawicki (oprac.): Senat w tradycji i praktyce ustrojowej Rzeczypospolitej. Materiały z konferencji w Senacie RP 11 grudnia 2012. [w:] Kancelaria Senatu [on-line]. senat.gov.pl, 2013. [dostęp 2013-07-02].
- Witryna edukacyjna Senatu.
