SZD-36 Cobra 15
| |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Typ | |
| Konstrukcja |
grzbietopłat o konstrukcji mieszanej |
| Załoga |
1 |
| Historia | |
| Data oblotu |
30 grudnia 1969 |
| Lata produkcji |
1971–1978 |
| Liczba egz. |
289 |
| Dane techniczne | |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
15 m |
| Wydłużenie |
19,4 m |
| Długość |
6,98 m |
| Wysokość |
1,59 m |
| Powierzchnia nośna |
11,6 m² |
| Profil skrzydła |
FX 61-168 na FX 60-1261 |
| Masa | |
| Własna |
275 kg |
| Startowa |
405 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość minimalna |
67 km/h |
| Prędkość dopuszczalna |
250 km/h |
| Prędkość min. opadania |
0,72 m/s przy 73 km/h |
| Doskonałość maks. |
38 przy 97 km/h |
| Współczynnik obciążenia konstrukcji |
+6/−3 g |
| Dane operacyjne | |
| Użytkownicy | |
| Polska 75 szt., inne kraje 215 szt. | |
SZD-36 Cobra 15 – polski, jednomiejscowy szybowiec wysokowyczynowy klasy standard, konstrukcji drewnianej. Zaprojektowany w Szybowcowym Zakładzie Doświadczalnym w Bielsku-Białej.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Prototyp szybowca Cobra 15 o oznaczeniu fabrycznym SZD-36 został zaprojektowany w bielskich zakładach pod kierownictwem Władysława Okarmusa. Była to daleko posunięta modernizacja Foki 5, pozwalająca polskim zawodnikom nawiązać równorzędną walkę z zachodnimi szybowcami kompozytowymi podczas XII Mistrzostw Świata w Marfie w 1970 roku[1]. Zastosowano profil Wortmann FX 61-168 opracowany specjalnie dla szybowców, wprowadzono nowe rozwiązanie chowanego podwozia, przekonstruowano tył kadłuba tak aby zwiększyć jego wytrzymałość podczas lądowania w terenie. 30 grudnia 1969 roku na bielskim lotnisku Aleksandrowice Adam Zientek dokonał oblotu pierwszego prototypu Cobry 15 o znakach SP-2537[2]. Drugi prototyp o znakach SP-2538 oblatano 25 lutego 1970 roku[3]. Oblotu dokonano na lotnisku Mały Gądów, pilotem był Jerzy Popiel[4]. Drewniana konstrukcja z wmieszanym laminatem była w tamtym okresie przestarzała, lecz sprawdzona sylwetka kadłuba z solidnie opracowanym profilem skrzydła dawały szybowcowi dobre opinie i osiągi. W 1971 rozpoczęła się produkcja seryjna Cobry, pierwszy egzemplarz seryjny SZD-36A o znakach SP-2579 (nr fabryczny W-556) oblatano 29 października[5]. W trakcie produkcji wprowadzono zmiany polegające na zmianie konstrukcji lotki na kompozytową (wymieniono lotki we wszystkich wyprodukowanych egzemplarzach SZD-36A), dodaniu na końcówkach płatów kółek chroniące je podczas lądowania, przesunięciu zaczepu holu pod kolumnę tablicy przyrządów. Szybowce produkowane były przez osiem lat i łącznie powstało 289 sztuk, z czego 215 wyeksportowano do innych krajów[6].
Konstrukcja
[edytuj | edytuj kod]Kadłub drewniany konstrukcji półskorupowej. Przód i części nierozwijalne kryte laminatem, tył sklejką. Hak do lotów na holu zamontowany na dnie kadłuba, za miejscem pilota. Tablica przyrządów wyposażona w prędkościomierz, wysokościomierz, dwa wariometry, zakrętomierz, sztuczny horyzont oraz busolę. Osłona kabiny pilota odsuwana do przodu, z możliwością awaryjnego zrzutu. Za miejscem pilota znajduje się obszerny bagażnik z miejscem na radiostację, instalację tlenową i akumulator. Tylna płoza metalowa z amortyzującym krążkiem gumowym. Płat dwudzielny trapezowy profilu laminarnego Wortmana, lotki niedzielone, hamulce dwuczęściowe, umieszczone na skrzydłach w oddzielnych skrzynkach. Napęd lotek jednym długim popychaczem[7].
Usterzenie w kształcie litery T z płytowym statecznikiem poziomym[5].
Nowością konstrukcyjną zgłoszoną do Urzędu Patentowego ówczesnego PRL-u była chowana samoczynnie klapka zamykająca luk w podwoziu Cobry.
Rekordy
[edytuj | edytuj kod]W 1970 podczas szybowcowych Mistrzostw Świata w Marfie, pilotując Cobry 15, Jan Wróblewski został pierwszym wicemistrzem w klasie standard, a Franciszek Kępka – drugim.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Glass, Murawski 2012 ↓, s. 105.
- ↑ Babiejczuk, Grzegorzewski 1974 ↓, s. 127.
- ↑ Murawski 2020 ↓, s. 147.
- ↑ Murawski 2020 ↓, s. 149.
- ↑ a b Glass, Murawski 2012 ↓, s. 106.
- ↑ Murawski 2020 ↓, s. 149-150.
- ↑ Skrzydlata Polska i 15’1970 ↓, s. 8-9.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Janusz Babiejczuk, Jerzy Grzegorzewski: Polski przemysł lotniczy 1945 - 1973. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1974. OCLC 831052958.
- Andrzej Glass, Tomasz Murawski: Polskie szybowce 1945-2011. Problemy rozwoju. Bielsko-Biała: Wydawnictwo SCG, 2012. ISBN 978-83-932826-0-9. OCLC 804836344.
- Tomasz Murawski: Sylwetki szybowców. Warszawa: Tomasz Murawski, 2020.
- Piotr Piechowski: Modelarstwo lotnicze. SZD-36 Cobra 15. [dostęp 2011-01-01]. (pol.).
- Władysław Okramus. Nowe polskie szybowce zawodnicze SZD-36 „Cobra-15” i SZD-39 „Cobra 17”. „Skrzydlata Polska”. 17/1970, 12 kwietnia 1970. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]