III Brygada Jazdy

III Brygada Jazdy (III BJ) – wielka jednostka jazdy Wojska Polskiego II RP.

Brygada sformowana została w lipcu 1919. W wyprawie kijowskiej 1920 brygada w składzie 2, 5 i 12 pułki ułanów oraz 3 dywizjon artylerii konnej, działała wspólnie z piechotą w kierunku na Żytomierz — Korosteszów — Chwastów, zdobyła Chwastów i weszła do Białej Cerkwi. Dalej uderzała na południe wspólnie z Dywizją Jazdy gen. Karnickiego.

18 kwietnia 1922 roku, po włączeniu w skład Wojska Polskiego formacji zbrojnych Litwy Środkowej, sformowano III BJ w Okręgu Korpusu Nr III^[1]

W okresie pokoju stacjonowała w garnizonie Wilno. W 1924 przemianowana została na 3 Samodzielną Brygadę Kawalerii.

• gen. ppor. Jan Sawicki
• płk Stefan Strzemieński
• płk Adolf Waraksiewicz
• płk Józef Tokarzewski

W 1923^[2]:

• dowództwo III Brygady Jazdy – Wilno
• 4 pułk Ułanów Zaniemeńskich – od stycznia 1921 roku do października 1922 roku w Parafianowie, od października 1922 roku do 30 kwietnia 1927 roku w Podbrodziu, Nowoświęcianach, Berezweczu oraz szwadron zapasowy od 9 sierpnia 1920 roku do połowy 1921 roku w Chojnicach i od połowy 1921 roku do połowy 1923 roku w Wilnie i następnie w Wołkowysku^[1]
• 13 pułk Ułanów Wileńskich – 1921–1922 rok w rejonie m. Głębokie, od 1922 roku w Nowowilejce^[1]
• 23 pułk Ułanów Grodzieńskich – od jesieni 1921 roku do kwietnia 1927 roku w Wilnie, później w Podbrodziu i od 1935 roku w Postawach^[1]
• III dywizjon artylerii konnej – w grudniu 1920 roku w Łucku, w lutym 1921 roku w okolicach Przemyśla, w czerwcu 1922 roku w okolicach Wilna^[1]

• dowódca - płk Józef Tokarzewski
• szef sztabu - rtm. Janusz Korczyński
• I oficer sztabu - por. Romuald Stankiewicz
• I oficer sztabu - por. Kazimierz Wyszosław Tomasik
• p.o. dowódcy 4 puł - ppłk Czesław Kozierowski
• p.o. dowódcy 13 puł - tyt. płk Rajmund Brzozowski
• p.o. dowódcy 23 puł - ppłk Aleksander Zelio
• p.o. dowódcy III dak - ppłk Stefan Trzebiński

• Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
• "Księga jazdy polskiej", pod protektoratem marsz. Edwarda Śmigłego–Rydza. Warszawa 1936. Reprint, Bellona Warszawa 1993
• MirosławM. Giętkowski MirosławM., Artyleria konna Wojska Polskiego 1918-1939, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001, ISBN 83-7174-823-X, OCLC 69505837 . Brak numerów stron w książce
• Tadeusz Wawrzyński, Akta dowództw dywizji i brygad kawalerii 1919—1939, Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej Nr 5 z 1973
• Rocznik Oficerski 1923, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1923
• Henryk Wielecki: Wojsko Polskie 1921–1939. Warszawa: Wydawnictwo Crear, 1992. ISBN 8390034507.