Lektura szkolna: Różnice pomiędzy wersjami

Lektura szkolna – utwór literacki lub inny utwór kultury objęty wykazem lektur zawartym w aktualnym rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej^1=:01=:1.

Do obowiązujących rodzajów lektur zalicza się m.in. powieść, opowiadanie, wiersz, dziennik, list, a także przykład czasopisma, publicystyki, tekstu informacyjnego i reklamowego. Wykazem lektur – podstawą programową – są też objęte przykłady teatru, filmu, słuchowiska radiowego, programu telewizyjnego, przekazu ikonicznego, poezji śpiewanej.

Aktem prawnym regulującym listę lektur obowiązkowych oraz lektur uzupełniających dla szkół podstawowych jest rozporządzenie MEN z 14 lutego 2017 roku^1=:0.

• Hans Christian Andersen – Baśnie (do wyboru)
• Justyna Bednarek – Niesamowite przygody dziesięciu skarpetek (czterech prawych i sześciu lewych)
• Jan Brzechwa – Brzechwa dzieciom
• Alina Centkiewiczowa i Czesław Centkiewicz – Zaczarowana zagroda
• Waldemar Cichoń – Cukierku, ty łobuzie!
• Agnieszka Frączek – Rany Julek! O tym, jak Julian Tuwim został poetą
• Mira Jaworczakowa – Oto jest Kasia
• Grzegorz Kasdepke – Detektyw Pozytywka
• Leszek Kołakowski – Kto z was chciałby rozweselić pechowego nosorożca?
• Barbara Kosmowska – Dziewczynka z parku
• Maria Krüger – Karolcia
• Astrid Lindgren – Dzieci z Bullerbyn
• Hugh Lofting – Doktor Dolittle i jego zwierzęta
• Marcin Pałasz – Sposób na Elfa
• Joanna Papuzińska – Asiunia
• Danuta Parlak – Kapelusz Pani Wrony
• Roman Pisarski – O psie, który jeździł koleją
• Janina Porazińska – Pamiętnik Czarnego Noska
• Maria Terlikowska – Drzewo do samego nieba
• Julian Tuwim – Wiersze dla dzieci
• Barbara Tylicka – O krakowskich psach i kleparskich kotach. Polskie miasta w baśni i legendzie
• Danuta Wawiłow – Najpiękniejsze wiersze
• Łukasz Wierzbicki – Afryka Kazika
• Łukasz Wierzbicki – Dziadek i niedźwiadek

• Jan Brzechwa – Brzechwa dzecoma (tłum. na kaszubski: Tomasz Fopke)
• Tomasz Fopke – wybór wierszy i piosenek
• Stanisław Janke – Krôjczi pôjczi (wybrane utwory)
• Stanisław Janke – Żużónka jak mrzónka. Kołysanka z marzeń (wybrane utwory)
• Janusz Mamelski – Żëcé dzecy. Życie dzieci. Kaszubskie wierszyki dla dzieci (wybrane utwory)
• Alojzy Nagel – Bajki i bajeczki. Bôjczi i bôjeczci
• Alojzy Nagel – wybór opowiadań
• Jan Piepka – Moja kotka, mój kot (wybrane utwory)
• Jerzy Samp – Zaklęta stegna. Bajki kaszubskie (wybrane utwory)
• Jan Trepczyk – Ukłôdk dlô dzôtk (wybrane utwory)
• Ewa Warmowska – wybór wierszy i opowiadań
• Marzena Dembek – Mój słowôrz
• inne legendy, bajki i podania ludowe lub autorskie np. Legendy kaszubskie. Kaszëbsczé legeńdë autorstwa Janusza Mamelskiego
• utwory literackie podkreślające identyfikację wspólnotową np. Kaszëba béł mój tatk Bernarda Sychty, Chto... Aleksandra Labudy, Stark Jana Trepczyka, Môłi ricérz Ewy Warmowskiej
• E. i P. Marczakowie – Pomorskie ABC przestrzeni. Ilustrowany słownik dla dzieci (wybrane hasła)

• Jan Brzechwa – Akademia pana Kleksa
• Janusz Christa – komiks Szkoła latania z serii Kajko i Kokosz
• René Goscinny, Jean-Jacques Sempé – Mikołajek, wybór opowiadań
• Rafał Kosik – Felix, Net i Nika oraz Gang Niewidzialnych Ludzi
• Ignacy Krasicki – wybrane bajki
• Clive Staples Lewis – Lew, czarownica i stara szafa z cyklu Opowieści z Narnii
• Adam Mickiewicz – Powrót taty, Pani Twardowska, Pan Tadeusz (fragmenty, w tym: opisy, zwyczaje i obyczaje, polowanie i koncert Wojskiego);
• Ferenc Molnár – Chłopcy z Placu Broni
• Bolesław Prus – Katarynka
• Juliusz Słowacki – W pamiętniku Zofii Bobrówny
• John Ronald Reuel Tolkien – Hobbit, czyli tam i z powrotem
• Henryk Sienkiewicz – W pustyni i w puszczy
• Biblia – stworzenie świata i człowieka oraz wybrane przypowieści ewangeliczne, w tym przypowieść o siewcy, o talentach, o pannach roztropnych, o miłosiernym Samarytaninie
• Józef Wybicki – Mazurek Dąbrowskiego
• wybrane mity greckie, w tym mit o powstaniu świata oraz mity o Prometeuszu, o Syzyfie, o Demeter i Korze, o Dedalu i Ikarze, o Heraklesie, o Tezeuszu i Ariadnie, o Orfeuszu i Eurydyce
• wybrane podania i legendy polskie, w tym legenda o Lechu, o Piaście, o Kraku i Wandzie
• wybrane baśnie polskie i europejskie, w tym: Kopciuszek Charlesa Perraulta, Bajka o rybaku i rybce Aleksandra Puszkina
• wybrane wiersze Władysława Bełzy, Jana Brzechwy, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Zbigniewa Herberta, Anny Kamieńskiej, Joanny Kulmowej, Adama Mickiewicza, Czesława Miłosza, Tadeusza Różewicza, Juliusza Słowackiego, Leopolda Staffa, Juliana Tuwima, Jana Twardowskiego
• pieśni i piosenki patriotyczne

W każdej klasie obowiązkowo dwie pozycje wybrane z listy poniżej.

• Adam Bahdaj – Kapelusz za sto tysięcy
• Frances Hodgson Burnett – Tajemniczy ogród lub inna powieść
• Lewis Carroll – Alicja w Krainie Czarów
• Alexandre Dumas – Trzej muszkieterowie
• Olaf Fritsche – Skarb Troi
• Rudyard Kipling – Księga dżungli
• Janusz Korczak – Król Maciuś Pierwszy
• Marcin Kozioł – Skrzynia Władcy Piorunów
• Selma Lagerlöf – Cudowna podróż
• Stanisław Lem – Cyberiada (fragmenty)
• Kornel Makuszyński – wybrana powieść
• Andrzej Maleszka – Magiczne drzewo
• Karol May – Winnetou
• Lucy Maud Montgomery – Ania z Zielonego Wzgórza
• Małgorzata Musierowicz – wybrana powieść
• Ewa Nowak – Pajączek na rowerze
• Edmund Niziurski – Sposób na Alcybiadesa
• Sat-Okh – Biały Mustang
• Henryk Sienkiewicz – Janko Muzykant
• Alfred Szklarski – wybrana powieść
• Mark Twain – Przygody Tomka Sawyera
• wybrane pozycje z serii Nazywam się... (np. Mikołaj Kopernik, Fryderyk Chopin, Maria Curie-Skłodowska, Jan Paweł II i inne)
• inne utwory literackie i teksty kultury wybrane przez nauczyciela

• Charles Dickens – Opowieść wigilijna
• Aleksander Fredro – Zemsta
• Jan Kochanowski – wybór fraszek, pieśni i trenów, w tym tren I, V, VII i VIII
• Aleksander Kamiński – Kamienie na szaniec
• Ignacy Krasicki – Żona modna
• Adam Mickiewicz – Reduta Ordona, Śmierć pułkownika, Świtezianka, Dziady część II, wybrany utwór z cyklu Sonety krymskie, Pan Tadeusz (całość)
• Antoine de Saint-Exupéry – Mały Książę
• Henryk Sienkiewicz – Quo vadis, Latarnik
• Juliusz Słowacki – Balladyna
• Stefan Żeromski – Syzyfowe prace
• Sławomir Mrożek – Artysta
• Melchior Wańkowicz – Ziele na kraterze (fragmenty), Tędy i owędy (wybrany reportaż)
• wybrane wiersze poetów wskazanych w klasach IV–VI, a ponadto Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Stanisława Barańczaka, Cypriana Norwida, Bolesława Leśmiana, Mariana Hemara, Jarosława Marka Rymkiewicza, Wisławy Szymborskiej, Kazimierza Wierzyńskiego, Jana Lechonia, Jerzego Lieberta oraz fraszki Jana Sztaudyngera i aforyzmy Stanisława Jerzego Leca

W każdej klasie obowiązkowo dwie pozycje wybrane z listy poniżej.

• Miron Białoszewski – Pamiętnik z powstania warszawskiego (fragmenty)
• Agatha Christie – wybrana powieść kryminalna
• Arkady Fiedler – Dywizjon 303
• Ernest Hemingway – Stary człowiek i morze
• Barbara Kosmowska – Pozłacana rybka
• Jan Paweł II – Przekroczyć próg nadziei (fragmenty)
• Nancy H. Kleinbaum – Stowarzyszenie Umarłych Poetów
• Henryk Sienkiewicz – Krzyżacy
• Éric-Emmanuel Schmitt – Oskar i pani Róża
• Melchior Wańkowicz – Monte Cassino (fragmenty)
• Karolina Lanckorońska – Wspomnienia wojenne 22 IX 1939–5 IV 1945 (fragmenty)
• inne utwory literackie i teksty kultury wybrane przez nauczyciela, w tym wiersze poetów współczesnych i reportaże

• Bolesław Bork – wybrane opowiadania
• Alojzy Budzisz – Zemia kaszëbskô
• Florian Ceynowa – Rozmòwa Kaszëbë z Pòlôchã (fragmenty)
• Hieronim Derdowski – Ò panu Czôrlińsczim, co do Pùcka pò sécë jachôł (fragmenty)
• Augustyn Dominik – Domienikòwé pòwiôstczi. Opowieści Dominika (wybrane utwory)
• Jan Drzeżdżon – Brawãdë (wybrane utwory)
• Jan Drzeżdżon – wybrane wiersze i fragmenty utworów prozatorskich
• Leon Heyke – wybór wierszy
• Stanisław Janke – wybór wierszy
• Jan Karnowski – wybór wierszy
• Roman Kucharski, Jón Natrzecy – Szczeniã Swiãców (komiks historyczny)
• Róman Kùcharsczi, Maja Nowotnik – Akademiô Błotowëch Żółwiów (komiks dla dzieci)
• Aleksander Labuda – Bogowie i duchy naszych przodków/W kręgu mitologii kaszubskiej
• Aleksander Labuda – Guczów Mack gôdô (wybrane felietony)
• Anna Łajming – Czterolistna koniczyna (wybrane opowiadania)
• Aleksander Majkowski – Żëcé i przigòdë Remùsa (fragmenty)
• Aleksander Majkowski – Życie i przygody Remusa (w tłumaczeniu Lecha Bądkowskiego – całość dla klasy VIII)
• Janusz Mamelski – Mack
• Danuta Stanulewicz – Balbina z IV B
• Bernard Sychta – Słownik gwar kaszubskich na tle kultury ludowej (fragmenty)
• Jan Trepczyk – wybrane wiersze
• W krainie baśni i bajek kaszubskich, red. B. Ugowska
• Ewa Warmowska – wybór wierszy
• wybrana twórczość innych współczesnych pisarzy kaszubskich
• wybrane teksty z zakresu kultury kaszubskiej
• Ludmiła Gòłąbk – Wanoga z Dëchama. Kaszëbsczi słowôrz ilustrowóny
• E. i P. Marczakowie – Pomorskie ABC przestrzeni. Ilustrowany słownik dla dzieci (wybrane hasła)

Aktem prawnym regulującym listę lektur obowiązkowych oraz lektur uzupełniających dla szkół ponadpodstawowych jest rozporządzenie MEN z 30 stycznia 2018 roku^1=:1.

• Biblia – fragmenty Księgi Rodzaju, Księgi Hioba, Księgi Koheleta, Pieśni nad Pieśniami, Księgi Psalmów, Apokalipsy wg św. Jana
• Jan Parandowski – Mitologia (część I – Grecja)
• Homer – Iliada (fragmenty), Odyseja (fragmenty)
• Sofokles – Antygona
• Horacy – wybrane utwory
• Bogurodzica, Lament świętokrzyski (fragmenty), Legenda o św. Aleksym (fragmenty), Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (fragmenty)
• Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu (fragmenty)
• Pieśń o Rolandzie (fragmenty)
• Gall Anonim – Kronika polska (fragmenty)
• Dante Alighieri – Boska komedia (fragmenty)
• Jan Kochanowski – wybrane pieśni, w tym Pieśń IX ks. I, Pieśń V ks. II; psalmy, w tym Psalm 13, Psalm 47; tren IX, X, XI, XIX; Odprawa posłów greckich
• Piotr Skarga – Kazania sejmowe (fragmenty)
• wybrane wiersze następujących poetów: Daniel Naborowski, Jan Andrzej Morsztyn, Mikołaj Sęp-Szarzyński
• Jan Chryzostom Pasek – Pamiętniki (fragmenty)
• William Szekspir – Makbet, Romeo i Julia
• Molier – Skąpiec
• Ignacy Krasicki – Hymn do miłości Ojczyzny, wybrane satyry
• Franciszek Karpiński – wybór sielanek i liryki religijnej
• Adam Mickiewicz – Oda do młodości; wybrane ballady, w tym Romantyczność; wybrane sonety z cyklu Sonety krymskie oraz inne wiersze; Konrad Wallenrod oraz Dziady część III
• Juliusz Słowacki – Kordian; wybrane wiersze, w tym Grób Agamemnona (fragmenty), Testament mój
• Zygmunt Krasiński – Nie-Boska komedia
• Cyprian Kamil Norwid – wybrane wiersze
• Bolesław Prus – Lalka, Z legend dawnego Egiptu
• Eliza Orzeszkowa – Gloria victis
• Henryk Sienkiewicz – Potop
• Adam Asnyk – wybrane wiersze
• Fiodor Dostojewski – Zbrodnia i kara
• wybrane wiersze następujących poetów: Jan Kasprowicz, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Leopold Staff
• Stanisław Wyspiański – Wesele
• Władysław Stanisław Reymont – Chłopi (tom I – Jesień)
• Stefan Żeromski – Rozdziobią nas kruki, wrony..., Przedwiośnie
• Witold Gombrowicz – Ferdydurke (fragmenty)
• wybrane wiersze następujących poetów: Bolesław Leśmian, Julian Tuwim, Jan Lechoń, Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Kazimiera Iłłakowiczówna, Julian Przyboś, Józef Czechowicz, Krzysztof Kamil Baczyński, Tadeusz Gajcy
• Tadeusz Borowski – Proszę państwa do gazu, Ludzie, którzy szli
• Gustaw Herling-Grudziński – Inny świat
• Hanna Krall – Zdążyć przed Panem Bogiem
• wybrane wiersze następujących poetów: Stanisław Baliński (wybrane wiersze z okresu emigracyjnego) Kazimierz Wierzyński (wybrane wiersze z okresu emigracyjnego), Czesław Miłosz (Ocalenie – wybrane wiersze, Traktat moralny – fragmenty), Tadeusz Różewicz, Miron Białoszewski, Jarosław Marek Rymkiewicz, Wisława Szymborska, Zbigniew Herbert (wybrane wiersze z tomów Pan Cogito oraz Raport z oblężonego Miasta), Halina Poświatowska, Stanisław Barańczak, Marcin Świetlicki, Jan Polkowski, Wojciech Wencel
• Albert Camus – Dżuma
• George Orwell – Rok 1984
• Józef Mackiewicz – Droga donikąd (fragmenty)
• Sławomir Mrożek – Tango
• Marek Nowakowski – Raport o stanie wojennym (wybrane opowiadanie); Górą „Edek” (z tomu Prawo prerii)
• Jacek Dukaj – Katedra (z tomu W kraju niewiernych)
• Antoni Libera – Madame
• Andrzej Stasiuk – Miejsce (z tomu Opowieści galicyjskie)
• Olga Tokarczuk – Profesor Andrews w Warszawie (z tomu Gra na wielu bębenkach)
• Ryszard Kapuściński – Podróże z Herodotem (fragmenty)
• wybrane utwory okresu stanu wojennego
• powojenna piosenka literacka – wybrane utwory Ewy Demarczyk, Jacka Kaczmarskiego, Wojciecha Młynarskiego, Agnieszki Osieckiej oraz wybrane teksty Kabaretu Starszych Panów

W zakres rozszerzony wchodzą wszystkie utwory określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:

• Arystoteles – Poetyka, Retoryka (fragmenty)
• Platon – Państwo (fragmenty);
• Arystofanes – Chmury
• Jan Parandowski – Mitologia (część II – Rzym)
• Wergiliusz – Eneida (fragmenty)
• św. Augustyn – Wyznania (fragmenty)
• św. Tomasz z Akwinu – Summa teologiczna (fragmenty)
• François Villon – Wielki testament (fragmenty)
• François Rabelais – Gargantua i Pantagruel (fragmenty)
• Michel de Montaigne – Próby (fragmenty)
• Jan Kochanowski – Treny (jako cykl poetycki)
• Piotr Skarga – Żywoty świętych (fragmenty)
• William Szekspir – Hamlet
• wybrane utwory poetyckie z romantycznej literatury europejskiej, w tym wybrane wiersze angielskich poetów jezior
• Juliusz Słowacki – Lilla Weneda
• Cyprian Kamil Norwid – Bema pamięci żałobny rapsod, Fortepian Szopena, Czarne kwiaty (fragmenty), Promethidion (fragmenty)
• wybrana realistyczna lub naturalistyczna powieść europejska (Honoré de Balzac – Ojciec Goriot, Charles Dickens – Klub Pickwicka, Mikołaj Gogol – Martwe dusze, Gustaw Flaubert – Pani Bovary)
• Stanisław Wyspiański – Noc listopadowa
• Franz Kafka – Proces (fragmenty)
• Michaił Bułhakow – Mistrz i Małgorzata
• Stanisław Ignacy Witkiewicz – Szewcy
• Bruno Schulz – wybrane opowiadania z tomu Sklepy cynamonowe
• Tadeusz Konwicki – Mała apokalipsa
• Jorge Luis Borges – wybrane opowiadanie;
• Janusz Głowacki – Antygona w Nowym Jorku
• Sławomir Mrożek – wybrane opowiadania;
• wybrane eseje następujących autorów: Jerzego Stempowskiego, Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Zbigniewa Herberta, Zygmunta Kubiaka, Jarosława Marka Rymkiewicza
• wybrane teksty z aktualnych numerów miesięczników oraz kwartalników literackich i kulturalnych

W każdej klasie obowiązkowo dwie pozycje (w całości lub we fragmentach) wybrane z list poniżej.

• Sofokles – Król Edyp
• Mikołaj z Wilkowiecka – Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim (fragmenty)
• Dzieje Tristana i Izoldy (fragmenty)
• Giovanni Boccaccio – Sokół
• Mikołaj Rej – Żywot człowieka poczciwego (fragmenty)
• Andrzej Frycz Modrzewski – O poprawie Rzeczypospolitej (fragmenty)
• Miguel de Cervantes y Saavedra – Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy (fragmenty)
• Wespazjan Kochowski – Psalmodia polska (wybór psalmów)
• Wacław Potocki – Transakcja wojny chocimskiej (fragmenty z części I)
• Ignacy Krasicki – Monachomachia (fragmenty)
• Stanisław Trembecki, Franciszek Kniaźnin – wybrane utwory
• Jędrzej Kitowicz – Opis obyczajów za czasów panowania Augusta III (fragmenty)
• Julian Ursyn Niemcewicz – Powrót posła
• Stanisław Staszic – Przestrogi dla Polski (fragmenty)
• Juliusz Słowacki – Beniowski (fragmenty)
• Aleksander Fredro – Śluby panieńskie
• Johann Wolfgang Goethe – Cierpienia młodego Wertera (fragmenty), Faust (fragmenty)
• George Byron – Giaur (fragmenty)
• Adam Mickiewicz – Dziady część IV
• Eliza Orzeszkowa – Nad Niemnem
• Maria Konopnicka – wybór wierszy
• Stefan Żeromski – Echa leśne
• Zofia Nałkowska – Granica
• Tadeusz Peiper – wybór wierszy
• Joseph Conrad – Lord Jim
• Anna Kamieńska, Anna Świrszczyńska, Julia Hartwig, Stanisław Grochowiak, Edward Stachura – wybór wierszy
• Kazimierz Moczarski – Rozmowy z katem (fragmenty)
• Zofia Nałkowska – Przy torze kolejowym (z tomu Medaliony)
• Jan Józef Szczepański – Święty
• Tadeusz Różewicz – Kartoteka
• Józef Czapski – Na nieludzkiej ziemi (fragmenty)
• Leopold Tyrmand – Dziennik 1954 (fragmenty)
• Stanisław Lem – Wizja lokalna
• Samuel Beckett – Czekając na Godota
• Friedrich Dürrenmatt – Wizyta starszej pani
• Eugène Ionesco – Lekcja
• inne utwory literackie wybrane przez nauczyciela

• Erazm z Rotterdamu – Pochwała głupoty (fragmenty)
• Tomasz Morus – Utopia (fragmenty)
• Pedro Calderon de la Barca – Życie snem
• Wolter – Kandyd (fragmenty)
• Jean Jacques Rousseau – Nowa Heloiza (fragmenty)
• wybrane utwory epickie okresu romantyzmu: Józef Ignacy Kraszewski – Stara baśń, Victor Hugo – Nędznicy, Edgar Allan Poe – wybrane opowiadanie, Henryk Rzewuski – Pamiątki Soplicy (fragmenty)
• Władysław Stanisław Reymont – Chłopi (tom II – Zima)
• Aldous Huxley – Nowy wspaniały świat
• Gabriela Zapolska – Moralność pani Dulskiej
• Gustaw Herling-Grudziński – Wieża
• Florian Czarnyszewicz – Nadberezyńcy
• Bohumil Hrabal – wybrane opowiadania
• Wiesław Myśliwski – Widnokrąg
• Julian Stryjkowski – Austeria
• Umberto Eco – Imię róży
• wybrane wiersze poetów polskich i obcych
• wybrana powieść polska i obca z XX lub XXI wieku
• wybrany dramat polski i obcy z XX lub XXI wieku
• inne utwory literackie wybrane przez nauczyciela

• Pilot i ja, Adam Bahdaj
• Puc, Bursztyn i goście, Jan Grabowski
• Kubuś Puchatek, A.A. Milne
• Przygody Pinokia, Carlo Collodi
• Szatan z siódmej klasy, Kornel Makuszyński
• Ten obcy, Irena Jurgielewiczowa
• Ludzie bezdomni, Stefan Żeromski

Zobacz hasło lektura w Wikisłowniku

• Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2020 r. poz. 910)
• Wolne Lektury – biblioteka internetowa zamieszczająca teksty lektur szkolnych będących w domenie publicznej