Kleszczele: Różnice pomiędzy wersjami

Kleszczele
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Cerkiew Zaśnięcia Bogurodzicy
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	hajnowski
Gmina	Kleszczele
Data założenia	XV wiek
Prawa miejskie	1523–1950, 1993
Burmistrz	Mirosław Markiewicz
Powierzchnia	46,71 km²
Populacja (01.01.2018); • liczba ludności; • gęstość	; 1297; 28 os./km²
Strefa numeracyjna	+ 48 (85)
Kod pocztowy	17-250
Tablice rejestracyjne	BHA
	Położenie na mapie gminy Kleszczele Kleszczele
	Położenie na mapie Polski Kleszczele
	Położenie na mapie województwa podlaskiego Kleszczele
	Położenie na mapie powiatu hajnowskiego Kleszczele
	52°34′27″N 23°19′33″E/52,574167 23,325833
TERC (TERYT)	2005074
SIMC	0031727
	Urząd miejskiul. 1 Maja 4,; 17-250 Kleszczele
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa
	BIP

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Aktualna wersja na dzień 18:11, 8 maj 2024

Kleszczele (biał. Кляшчэлi, Klaszczeli^{[potrzebny przypis]}) – miasto w Polsce w województwie podlaskim, w powiecie hajnowskim, nad rzeką Nurzec, położone przy granicy z Białorusią. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kleszczele. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa białostockiego.

Przez miasto przebiega droga krajowa nr 66 oraz dwie drogi wojewódzkie: 685 i 693. Poprzez połączenia drogowe Kleszczele skomunikowane są z Białymstokiem, Hajnówką i Siemiatyczami, a poprzez linię kolejową (istnieje tu stacja kolejowa) z Białymstokiem i Brześciem.

Historia

Kleszczele założono z rozkazu króla Zygmunta I Starego przez kanclerza i wojewodę wileńskiego Mikołaja Radziwiłła. Było miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego^[2], w starostwie kleszczelowskim w ziemi bielskiej województwa podlaskiego w 1795 roku^[3].

Kalendarium

1506 – pierwsze prawo lokacyjne
1525 – lokacja miasta królewskiego na prawie chełmińskim^[4]
1544 – zbudowano kościół uposażony przez królową Bonę
1560 – pierwsza wzmianka o parafialnych prawosławnych cerkwiach św. Mikołaja i św. Jerzego; obydwie prawdopodobnie istniały już w momencie nadania Kleszczelom praw miejskich^[5]
1566 – miasto liczy 385 domów i zamieszkuje około 2310 osób
1581 – Królowa Anna pozwoliła mieszczanom wybudować na rynku ratusz z szynkiem, wagą i postrzygalnią. W drugim przywileju nadała pieczęć i herb – baranek z chorągiewką i łacińskim napisem: Sygillum Civitatis Kleszczeleeviensis.
1631 – ratusz w Kleszczelach spłonął
1633 – cerkwie w Kleszczelach de facto przyjęły unię, siłą odebrane prawosławnym przez unickich duchownych przy pomocy starosty^[6]
1648 - pod miastem zwołano podlaskie pospolite ruszenie^[7]
1659 – w czasie wojny z Carstwem Rosyjskim miasto zniszczone przez wojska rosyjskie
lata 70. XVII wieku – po wojnach miasto zamieszkuje tylko około 200 osób
1777 – odbudowane miasto spłonęło w wyniku wielkiego pożaru po którym zostało tylko 13 domów.
1795 – miasto znalazło się pod administracją zaboru pruskiego
1807 – miasto znalazło się pod administracją zaboru rosyjskiego w powiecie bielskim obwodu białostockiego
1839 – synod połocki: parafie unickie w Kleszczelach zostają włączone do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego
1843 – 1915 likwidacja obwodu białostockiego i włączenie miasta do powiatu bielskiego w guberni grodzieńskiej
1915 – miasto pod okupacją niemiecką (w wyniku działań wojennych)
1919 – w granicach II Rzeczypospolitej, powiat bielski w województwie białostockim
1925 – Powstała Ochotnicza Straż Pożarna w Kleszczelach
1939 – we wrześniu początkowo okupacja niemiecka po czym przekazanie miasta ZSRR
1939–1941 – w składzie Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, rejon kleszczelowski w obwodzie brzeskim
1941–1944 – okupacja niemiecka (czerwiec 1941 – lipiec 1944), powiat bielski w okręgu białostockim
jesień 1941 Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 2000 osób^[8].
6 listopada 1942 – ostateczna likwidacja getta, Żydzi zostali przewiezieni do getta w Białymstoku, a stamtąd do obozu zagłady Treblinka II^[8].
20 lipca 1944 roku Kleszczele zostały zajęte przez oddziały 65 Armii 1 Frontu Białoruskiego pod dowództwem gen. Pawła Batowa.
23 lipca 1944 miasto zostało zajęte przez niemiecką 4 i 8 kompanię czołgów 5 ppanc SS Wiking, gdzie na moście doszło do spotkania dowódcy I/5 ppanc hauptsturmfuhrer Saumenichta z dowódcą 4 Dywizji Pancernej generałem Clemensem Betzelem.
1944 – w granicach Polski, powiat bielski w województwie białostockim
1948 – powołano do życia Kasę Spółdzielczą przemianowaną w późniejszych latach na Bank Spółdzielczy.
1948 – powstało Koło Łowieckie „Cietrzew” w Kleszczelach
W latach 1948–1950 stacjonował tu sztab 19 batalionu Ochrony Pogranicza.
1950 – utrata praw miejskich
1956 – powstał Państwowy Ośrodek Maszynowy, Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska”, Spółdzielnia Kółek Rolniczych, Spółdzielnia Chemiczna „Betesca”
1983 – Powstało Państwowe Gospodarstwo Rolne
1 października 1993 – odzyskanie praw miejskich
1997 – Pierwsze Dni Kleszczel
1999 – odsłonięcie pomnika króla Zygmunta I Starego
14 września 2002 – uroczyste otwarcie zbiornika wodnego w Repczycach
2004 – nad miastem przechodzi huragan niszcząc kilka ulic

Demografia

W 1878 roku Kleszczele liczyły 1750 mieszkańców, z których 807 było wyznania prawosławnego, 518 katolickiego, 435 mojżeszowego^[9].

Według spisu ludności z 30 września 1921 roku w Kleszczelach mieszkało 1452 osób w 321 domach, 911 podało narodowość polską, 349 – białoruską, 147 – żydowską, 45 – rosyjską^[10]. 621 osób było wyznania mojżeszowego, 567 wyznania prawosławnego, 263 wyznania rzymskokatolickiego i 1 bezwyznaniowiec^[10].

Według danych z 1 stycznia 2018 miasto zamieszkiwało 1297 mieszkańców^[1].

Piramida wieku mieszkańców Kleszczel w 2014 roku^[11].

Zabytki

układ przestrzenny, XVI wiek (nr rej.: 455 z 6 sierpnia 1979)
cerkiew pw. św. Mikołaja z 1709 (pierwotnie dzwonnica unicka), przeb. w XIX wieku, drewniana (nr rej. 157 (163) z 16 września 1959)
cerkiew prawosławna pw. Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy (parafialna), ok. 1870 (nr rej.: 695 z 11 marca 1988)
kościół rzymskokatolicki pw. św. Zygmunta Burgundzkiego, 1907-1910 (nr rej.: 696 z 11 marca 1988)
dworzec kolejowy, ok. 1900 (nr rej.: 672 z 21 grudnia 1987)
cmentarz prawosławny
cmentarz żydowski

Zabytki nieistniejące:

Stara Synagoga (spłonęła w 1881, obecnie nie istnieje)
synagoga (rozebrana w 1941 r., obecnie nie istnieje)

Sport

W mieście działa klub piłki nożnej, Orzeł Kleszczele, grający w A klasie.

Wspólnoty wyznaniowe

Na terenie Kleszczel działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:

Kościół rzymskokatolicki:
- parafia św. Zygmunta
Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny:
- parafia Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy
Kościół Chrześcijan Baptystów:
- zbór w Kleszczelach
Świadkowie Jehowy:
- zbór Kleszczele (Sala Królestwa ul. Sosnowa 7)^[12]

Inne

W miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo Rolne Kleszczele^[13]. W 1993 po przekształceniu jako Gospodarstwo Rolne Skarbu Państwa Kleszczele^[14]. Po prywatyzacji jako gospodarstwo indywidualne Zenon Żwirowski^[15].

Zobacz też

Starostwo kleszczelowskie

Przypisy

↑ ^a ^b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2018 roku
↑ Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 12.
↑ Karol de Perthées, Mappa Szczegulna Woiewodztwa Podlaskiego, 1795.
↑ Józef Maroszek, Rzemiosło w miastach podlaskich w XVI–XVIII w., w: Maria Kwapień; Józef Maroszek; Andrzej Wyrobisz, Studia nad produkcją rzemieślniczą w Polsce (XIV–XVIII w.), Wrocław 1976, s. 95.
↑ Ł. Bartoszuk, Historia parafii Zaśnięcia Matki Bożej w Kleszczelach, [w:] Kalendarz Prawosławny 2012, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, ISSN 1425-2171, s. 227-229.
↑ A. Mironowicz: Podlaskie ośrodki i organizacje prawosławne w XVI i XVII wieku. Białystok: Archidiecezja Prawosławna Białostocko-Gdańska i Uniwersytet Warszawski Filia w Białymstoku, 1991, s. 253.
↑ KarolK. Łopatecki KarolK., Karol Łopatecki, Organizacja, prawo i dyscyplina w polskim i litewskim pospolitym ruszeniu (do połowy XVII wieku), Białystok 2013 [online] [dostęp 2019-06-03] (ang.).
↑ ^a ^b Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part A, s. 908 .
↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa: nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1880-1914, tom IV, cz. 1, s. 135.
↑ ^a ^b Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 5, Województwo białostockie, 1924, s. 19.
↑ Kleszczele w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-20] .
↑ Dz.U. z 1992 r. nr 61, poz. 307.
↑ Dz.U. z 1993 r. nr 31, poz. 142.
↑ Dz.U. z 1994 r. nr 83, poz. 383.

Linki zewnętrzne

Kleszczele, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 135 .

[ludność2018-1] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2018 roku

[2] Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 12.

[3] Karol de Perthées, Mappa Szczegulna Woiewodztwa Podlaskiego, 1795.

[4] Józef Maroszek, Rzemiosło w miastach podlaskich w XVI–XVIII w., w: Maria Kwapień; Józef Maroszek; Andrzej Wyrobisz, Studia nad produkcją rzemieślniczą w Polsce (XIV–XVIII w.), Wrocław 1976, s. 95.

[5] Ł. Bartoszuk, Historia parafii Zaśnięcia Matki Bożej w Kleszczelach, [w:] Kalendarz Prawosławny 2012, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, ISSN 1425-2171, s. 227-229.

[6] A. Mironowicz: Podlaskie ośrodki i organizacje prawosławne w XVI i XVII wieku. Białystok: Archidiecezja Prawosławna Białostocko-Gdańska i Uniwersytet Warszawski Filia w Białymstoku, 1991, s. 253.

[7] KarolK. Łopatecki KarolK., Karol Łopatecki, Organizacja, prawo i dyscyplina w polskim i litewskim pospolitym ruszeniu (do połowy XVII wieku), Białystok 2013 [online] [dostęp 2019-06-03] (ang.).

[:0-8] Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part A, s. 908 .

[9] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa: nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1880-1914, tom IV, cz. 1, s. 135.

[biaman-10] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 5, Województwo białostockie, 1924, s. 19.

[populacja2016-11] Kleszczele w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[12] Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-20] .

[13] Dz.U. z 1992 r. nr 61, poz. 307.

[14] Dz.U. z 1993 r. nr 31, poz. 142.

[15] Dz.U. z 1994 r. nr 83, poz. 383.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 {{ISG|Kleszczele|Kleszczele}}
 {{Inne znaczenia|miasta|[[Kleszczele (ujednoznacznienie)|inne znaczenia tego słowa]]}}
-{{POL miasto infobox
+{{Polskie miasto infobox
  |nazwa                     = Kleszczele
  |dopełniacz nazwy          = Kleszczel
- |zdjęcie                   = Kleszczele_Cerkiew_Zasniecie_front-side view.jpg
+ |zdjęcie                   = Kleszczele Cerkiew Zasniecie front-side view.jpg
  |opis zdjęcia              = [[Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Kleszczelach|Cerkiew Zaśnięcia Bogurodzicy]]
- |herb                      = POL Kleszczele COA.svg
+ |herb                      =
  |flaga                     =
  |dewiza                    =
@@ Linia 13: / Linia 13: @@
  |gmina                     = [[Kleszczele (gmina)|Kleszczele]]
  |data założenia            = XV wiek
- |prawa miejskie            = [[1523]]-[[1950]], [[1993]]
+ |prawa miejskie            = [[1523]]–[[1950]], [[1993]]
  |stanowisko zarządzającego =
- |zarządzający              = Aleksander Sielicki
+ |zarządzający              = Mirosław Markiewicz
  |powierzchnia              = 46,71
  |wysokość                  =
- |rok                       = 30.06.2016
+ |rok                       = 01.01.2018
- |liczba ludności           = 1308<ref name="populacja2016">[http://www.polskawliczbach.pl/Kleszczele http://www.polskawliczbach.pl/Kleszczele], w oparciu o dane GUS.</ref>
+ |liczba ludności           = 1297<ref name=ludność2018>[https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/powierzchnia-i-ludnosc-w-przekroju-terytorialnym-w-2018-roku,7,15.html Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2018 roku]</ref>
- |gęstość zaludnienia       = 28,0
+ |gęstość zaludnienia       = 28
  |strefa numeracyjna        = + 48 (85)
  |kod pocztowy              = 17-250
  |tablice rejestracyjne     = BHA
+ |plan miasta               =
  |kod mapy                  = Kleszczele (gmina)
+ |współrzędne               = 52°34′27″N 23°19′33″E
- |stopniN = 52 |minutN = 34 |sekundN = 27
- |stopniE = 23 |minutE = 19 |sekundE = 33
  |TERYT                     = 2005074
  |SIMC                      = 0031727
- |slogan                    =
+ |hasło promocyjne          =
  |adres urzędu miasta       = ul. 1 Maja 4,<br />17-250 Kleszczele
  |commons                   = Category:Kleszczele
- |wikipodróże               =
  |wikinews                  =
  |wikicytaty                =
@@ Linia 39: / Linia 38: @@
  |bip                       = http://bip.um.kleszczele.wrotapodlasia.pl/
 }}
-'''Kleszczele''' ([[język białoruski|biał.]] Кляшчэлi, ''Klaszczeli'') – [[miasto]] w [[województwo podlaskie|województwie podlaskim]], w [[powiat hajnowski|powiecie hajnowskim]], nad rzeką [[Nurzec (rzeka)|Nurzec]], położone przy granicy z [[Białoruś|Białorusią]]. Siedziba [[Kleszczele (gmina)|gminy miejsko-wiejskiej Kleszczele]]. [[Podział administracyjny Polski (1975–1998)|W latach 1975–1998]] miasto administracyjnie należało do [[Województwo białostockie (1975–1998)|woj. białostockiego]].
+'''Kleszczele''' ({{fakt|data=2020-12|{{w języku|be|''Кляшчэлi''}}, ''Klaszczeli''}}) – [[miasto]] w [[Polska|Polsce]] w [[województwo podlaskie|województwie podlaskim]], w [[powiat hajnowski|powiecie hajnowskim]], nad rzeką [[Nurzec (rzeka)|Nurzec]], położone przy granicy z [[Białoruś|Białorusią]]. Siedziba [[Kleszczele (gmina)|gminy miejsko-wiejskiej Kleszczele]]. [[Podział administracyjny Polski (1975–1998)|W latach 1975–1998]] miasto administracyjnie należało do [[Województwo białostockie (1975–1998)|województwa białostockiego]].
-Przez miasto przebiega [[droga krajowa nr 66]] oraz dwie drogi wojewódzkie: [[droga wojewódzka nr 685|685]] i [[droga wojewódzka nr 693|693]]. Poprzez połączenia drogowe Kleszczele skomunikowane są z [[Białystok|Białymstokiem]], [[Hajnówka|Hajnówką]] i [[Siemiatycze|Siemiatyczami]], a poprzez linię kolejową (istnieje tu [[Kleszczele (przystanek kolejowy)|stacja kolejowa]]) z Białymstokiem i [[Brześć|Brześciem]].
+Przez miasto przebiega [[Droga krajowa nr 66 (Polska)|droga krajowa nr 66]] oraz dwie drogi wojewódzkie: [[droga wojewódzka nr 685|685]] i [[droga wojewódzka nr 693|693]]. Poprzez połączenia drogowe Kleszczele skomunikowane są z [[Białystok|Białymstokiem]], [[Hajnówka|Hajnówką]] i [[Siemiatycze|Siemiatyczami]], a poprzez linię kolejową (istnieje tu [[Kleszczele (stacja kolejowa)|stacja kolejowa]]) z Białymstokiem i [[Brześć|Brześciem]].
 == Historia ==
 [[Plik:Kleszczele pomnik Zygmunta Starego.jpg|thumb|left|upright|Pomnik króla [[Zygmunt I Stary|Zygmunta I Starego]]]]
-Kleszczele założono z rozkazu [[Król Polski|króla]] [[Zygmunt I Stary|Zygmunta I Starego]] przez kanclerza i wojewodę wileńskiego [[Mikołaj Radziwiłł Amor|Mikołaja Radziwiłła]]. Było [[miasto królewskie|miastem królewskim]] [[Korona Królestwa Polskiego|Korony Królestwa Polskiego]]<ref>Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 12.</ref>, w [[starostwo kleszczelowskie|starostwie kleszczelowskim]] w [[ziemia bielska|ziemi bielskiej]] [[województwo podlaskie (I Rzeczpospolita)|województwa podlaskiego]] w [[1795]] roku<ref>Karol de Perthées , Mappa Szczegulna Woiewodztwa Podlaskiego, 1795</ref>.
+Kleszczele założono z rozkazu [[Król Polski|króla]] [[Zygmunt I Stary|Zygmunta I Starego]] przez kanclerza i wojewodę wileńskiego [[Mikołaj Radziwiłł Amor|Mikołaja Radziwiłła]]. Było [[miasto królewskie|miastem królewskim]] [[Korona Królestwa Polskiego|Korony Królestwa Polskiego]]<ref>Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 12.</ref>, w [[starostwo kleszczelowskie|starostwie kleszczelowskim]] w [[ziemia bielska|ziemi bielskiej]] [[województwo podlaskie (I Rzeczpospolita)|województwa podlaskiego]] w 1795 roku<ref>Karol de Perthées, Mappa Szczegulna Woiewodztwa Podlaskiego, 1795.</ref>.
-===Kalendarium===
+=== Kalendarium ===
 * 1506 – pierwsze prawo lokacyjne
-* 1525 – lokacja miasta królewskiego na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]]<ref>Józef Maroszek, Rzemiosło w miastach podlaskich w XVI-XVIII w., w: Maria Kwapień; Józef Maroszek; Andrzej Wyrobisz, Studia nad produkcją rzemieślniczą w Polsce (XIV-XVIII w.), Wrocław 1976, s. 95.</ref>
+* 1525 – lokacja miasta królewskiego na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]]<ref>Józef Maroszek, Rzemiosło w miastach podlaskich w XVI–XVIII w., w: Maria Kwapień; Józef Maroszek; Andrzej Wyrobisz, Studia nad produkcją rzemieślniczą w Polsce (XIV–XVIII w.), Wrocław 1976, s. 95.</ref>
 * 1544 – zbudowano kościół uposażony przez królową [[Bona Sforza|Bonę]]
-* 1560 – pierwsza wzmianka o parafialnych prawosławnych cerkwiach [[cerkiew św. Mikołaja w Kleszczelach|św. Mikołaja]] i [[cerkiew św. Jerzego w Kleszczelach|św. Jerzego]]; obydwie prawdopodobnie istniały już w momencie nadania Kleszczelom praw miejskich<ref>Ł. Bartoszuk, ''Historia parafii Zaśnięcia Matki Bożej w Kleszczelach'' [w:]''Kalendarz Prawosławny 2012'', Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, {{ISSN|1425-2171}}, s.227-229</ref>
+* 1560 – pierwsza wzmianka o parafialnych prawosławnych cerkwiach [[cerkiew św. Mikołaja w Kleszczelach|św. Mikołaja]] i [[cerkiew św. Jerzego w Kleszczelach|św. Jerzego]]; obydwie prawdopodobnie istniały już w momencie nadania Kleszczelom praw miejskich<ref>Ł. Bartoszuk, ''Historia parafii Zaśnięcia Matki Bożej w Kleszczelach'', [w:] ''Kalendarz Prawosławny 2012'', Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, {{ISSN|1425-2171}}, s. 227-229.</ref>
 * 1566 – miasto liczy 385 domów i zamieszkuje około 2310 osób
-* 1581 – Królowa Anna pozwoliła mieszczanom wybudować na rynku ratusz z szynkiem, wagą i postrzygalnią. W drugim przywileju nadała pieczęć i herb - baranek z chorągiewką i łacińskim napisem: Sygillum Civitatis Kleszczeleeviensis.
+* 1581 – Królowa Anna pozwoliła mieszczanom wybudować na rynku ratusz z szynkiem, wagą i postrzygalnią. W drugim przywileju nadała pieczęć i herb – baranek z chorągiewką i łacińskim napisem: Sygillum Civitatis Kleszczeleeviensis.
 * 1631 – ratusz w Kleszczelach spłonął
 * 1633 – cerkwie w Kleszczelach ''de facto'' przyjęły [[unia brzeska|unię]], siłą odebrane prawosławnym przez unickich duchownych przy pomocy starosty<ref>{{cytuj książkę |autor = A. Mironowicz| tytuł = Podlaskie ośrodki i organizacje prawosławne w XVI i XVII wieku| wydawca = Archidiecezja Prawosławna Białostocko-Gdańska i Uniwersytet Warszawski Filia w Białymstoku| miejsce = Białystok| rok = 1991| strony = 253}}</ref>
+*1648 - pod miastem zwołano podlaskie pospolite ruszenie<ref>{{Cytuj |autor = Karol Łopatecki |tytuł = Karol Łopatecki, Organizacja, prawo i dyscyplina w polskim i litewskim pospolitym ruszeniu (do połowy XVII wieku), Białystok 2013 |data dostępu = 2019-06-03 |url = https://www.academia.edu/10603201/Karol_%C5%81opatecki_Organizacja_prawo_i_dyscyplina_w_polskim_i_litewskim_pospolitym_ruszeniu_do_po%C5%82owy_XVII_wieku_Bia%C5%82ystok_2013 |język = en}}</ref>
-* 1659 – miasto zniszczone przez wojska rosyjskie
+* 1659 – w czasie [[Wojna polsko-rosyjska (1654–1667)|wojny z Carstwem Rosyjskim]] miasto zniszczone przez wojska rosyjskie
 * lata 70. XVII wieku – po wojnach miasto zamieszkuje tylko około 200 osób
 * 1777 – odbudowane miasto spłonęło w wyniku wielkiego pożaru po którym zostało tylko 13 domów.
@@ Linia 66: / Linia 67: @@
 * 1925 – Powstała Ochotnicza Straż Pożarna w Kleszczelach
 * 1939 – we wrześniu początkowo [[Okupacja niemiecka ziem polskich (1939–1945)|okupacja niemiecka]] po czym przekazanie miasta [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]
-* 1939-1941 – w składzie [[Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka|Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej]], [[rejon kleszczelowski]] w [[obwód brzeski|obwodzie brzeskim]]
+* 1939–1941 – w składzie [[Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka|Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej]], [[rejon kleszczelowski]] w [[obwód brzeski|obwodzie brzeskim]]
-* 1941-1944 – [[Okupacja niemiecka ziem polskich (1939–1945)|okupacja niemiecka]] (czerwiec 1941 – lipiec 1944), powiat bielski w [[Bezirk Białystok|okręgu białostockim]]
+* 1941–1944 – [[Okupacja niemiecka ziem polskich (1939–1945)|okupacja niemiecka]] (czerwiec 1941 – lipiec 1944), powiat bielski w [[Bezirk Białystok|okręgu białostockim]]
+* jesień 1941 Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 2000 osób<ref name=":0">{{Cytuj |redaktor = Geoffrey P. Megargee |tytuł = Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945 |wolumin = II, part A |s = 908}}</ref>.
-* 20 lipca 1944 roku Kleszczele zostały zajęte przez oddziały 65 Armii I Frontu Białoruskiego pod dowództwem gen. Pawła Batowa.
+* 6 listopada 1942 – ostateczna likwidacja getta, Żydzi zostali przewiezieni do getta w Białymstoku, a stamtąd do [[Obóz zagłady w Treblince|obozu zagłady Treblinka II]]<ref name=":0" />.
+* 20 lipca 1944 roku Kleszczele zostały zajęte przez oddziały 65 Armii 1 Frontu Białoruskiego pod dowództwem gen. Pawła Batowa.
 * 23 lipca 1944 miasto zostało zajęte przez niemiecką 4 i 8 kompanię czołgów 5 ppanc SS Wiking, gdzie na moście doszło do spotkania dowódcy I/5 ppanc hauptsturmfuhrer Saumenichta z dowódcą [[4 Dywizja Pancerna (III Rzesza)|4 Dywizji Pancernej]] generałem Clemensem Betzelem.
 * 1944 – w granicach [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|Polski]], powiat bielski w [[Województwo białostockie (1975–1998)|województwie białostockim]]
 * 1948 – powołano do życia Kasę Spółdzielczą przemianowaną w późniejszych latach na Bank Spółdzielczy.
-* 1948 – powstało Koło Łowieckie "Cietrzew" w Kleszczelach
+* 1948 – powstało Koło Łowieckie „Cietrzew” w Kleszczelach
-* W latach 1948-1950 stacjonował tu [[sztab]] [[19 Batalion Ochrony Pogranicza|19 batalionu Ochrony Pogranicza]].
+* W latach 1948–1950 stacjonował tu [[sztab]] [[19 Batalion Ochrony Pogranicza|19 batalionu Ochrony Pogranicza]].
 * 1950 – utrata praw miejskich
-* 1956 – powstał Państwowy Ośrodek Maszynowy, Gminna Spółdzielnia "Samopomoc Chłopska", Spółdzielnia Kółek Rolniczych, Spółdzielnia Chemiczna "Betesca"
+* 1956 – powstał Państwowy Ośrodek Maszynowy, Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska”, Spółdzielnia Kółek Rolniczych, Spółdzielnia Chemiczna „Betesca”
 * 1983 – Powstało Państwowe Gospodarstwo Rolne
 * 1 października 1993 – odzyskanie praw miejskich
@@ Linia 84: / Linia 87: @@
 == Demografia ==
-W 1878 roku Kleszczele liczyły 1750 mieszkańców, z których 807 było wyznania prawosławnego, 518 katolickiego, 435 mojżeszowego<ref>[http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_IV/135 Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich], Warszawa: nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1880-1914, tom IV, cz. 1, s. 135. </ref>.
+W 1878 roku Kleszczele liczyły 1750 mieszkańców, z których 807 było wyznania prawosławnego, 518 katolickiego, 435 mojżeszowego<ref>[http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_IV/135 Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich], Warszawa: nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1880-1914, tom IV, cz. 1, s. 135.</ref>.
-Według [[Pierwszy Powszechny Spis Ludności|spisu ludności]] z 30 września 1921 roku w Kleszczelach mieszkało 1452 osób w 321 domach, 911 podało narodowość polską, 349 – białoruską, 147 – żydowską, 45 – rosyjską narodowość<ref name = biaman>[http://pbc.biaman.pl/dlibra/doccontent?id=27140&dirids=1 ''Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej : opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych'']. T. 5, Województwo białostockie, 1924, s. 19.</ref>. 263 osób było wyznania rzymsko-katolickiego, 567 osób było wyznania prawosławnego, 621 – wyznania mojżeszowego, 1 – bezwyznaniowiec{{r|biaman}}.
+Według [[Pierwszy Powszechny Spis Ludności|spisu ludności]] z 30 września 1921 roku w Kleszczelach mieszkało 1452 osób w 321 domach, 911 podało narodowość polską, 349 – białoruską, 147 – żydowską, 45 – rosyjską<ref name=biaman>[http://pbc.biaman.pl/dlibra/doccontent?id=27140&dirids=1 ''Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych'']. T. 5, Województwo białostockie, 1924, s. 19.</ref>. 621 osób było wyznania mojżeszowego, 567 wyznania prawosławnego, 263 wyznania rzymskokatolickiego i 1 bezwyznaniowiec{{r|biaman}}.
-Według danych z 30 czerwca 2012 miasto zamieszkiwało 1373 mieszkańców<ref name=autonazwa1>{{cytuj stronę|url=http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/l_ludnosc_stan_struktura_30062012.pdf|tytuł=GUS-Główny Urząd Statystyczny|opublikowany=stat.gov.pl|język=pl|data dostępu=2013-01-19}}</ref>.
+Według danych z 1 stycznia 2018 miasto zamieszkiwało 1297 mieszkańców<ref name=ludność2018 />.
-* Piramida wieku mieszkańców Kleszczel w 2014 roku<ref name="populacja2016"/>.
+* Piramida wieku mieszkańców Kleszczel w 2014 roku<ref name="populacja2016">{{Polska w liczbach|id=Kleszczele|nazwa=Kleszczele w liczbach|data dostępu=11 stycznia 2016}}</ref>.
-[[Plik:Piramida wieku Kleszczele.png|none|thumb|690x480px]]
+[[Plik:Piramida wieku Kleszczele.png|thumb|none|690x480px]]
 == Zabytki ==
-[[Plik:Kleszczele stacja kolejowa rotacja.jpg|thumb|250px|right|Zabytkowy budynek [[Kleszczele (stacja kolejowa)|dworca w Kleszczelach]]]]
+[[Plik:Kleszczele stacja kolejowa rotacja.jpg|thumb|250px|Zabytkowy budynek [[Kleszczele (stacja kolejowa)|dworca w Kleszczelach]]]]
 * układ przestrzenny, XVI wiek (nr rej.: 455 z 6 sierpnia 1979)
 * [[Cerkiew św. Mikołaja w Kleszczelach|cerkiew pw. św. Mikołaja]] z 1709 (pierwotnie dzwonnica unicka), przeb. w XIX wieku, drewniana (nr rej. 157 (163) z 16 września 1959)
@@ Linia 100: / Linia 103: @@
 * [[Kościół św. Zygmunta Burgundzkiego w Kleszczelach|kościół rzymskokatolicki pw. św. Zygmunta Burgundzkiego]], 1907-1910 (nr rej.: 696 z 11 marca 1988)
 * [[dworzec kolejowy]], ok. 1900 (nr rej.: 672 z 21 grudnia 1987)
-* niewielka świątynia [[baptyzm|baptystów]]
 * [[Cmentarz prawosławny w Kleszczelach|cmentarz prawosławny]]
 * [[Cmentarz żydowski w Kleszczelach|cmentarz żydowski]]
@@ Linia 111: / Linia 113: @@
 W mieście działa klub [[piłka nożna|piłki nożnej]], [[Orzeł Kleszczele]], grający w [[Klasa A w piłce nożnej|A klasie]].
+== Wspólnoty wyznaniowe ==
-== Urodzeni w Kleszczelach==
+[[Plik:Kleszczele kosciol katolicki front-side view.jpg|thumb|250px|[[Kościół św. Zygmunta Burgundzkiego w Kleszczelach|Kościół pw. św. Zygmunta Burgundzkiego]]]]
-* [[Perec Hirszbejn]] – [[Żydzi|żydowski]] pisarz, dramaturg oraz reżyser teatralny
-* [[Katarzyna (Niczyporuk)]] – przełożona [[Monaster św. Katarzyny w Zaleszanach|monasteru św. Katarzyny]] w [[Zaleszany (powiat hajnowski)|Zaleszanach]]
-* [[Antoni Sosnowski (duchowny)|Antoni Sosnowski]] – [[Rusini|rusiński]] duchowny [[Katolickie Kościoły wschodnie|greckokatolicki]] ([[Unia brzeska|unicki]]), po 1839 prawosławny, sceptyk postanowień [[Synod połocki|Synodu połockiego]], proboszcz miejscowej [[Parafia Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Kleszczelach|parafii]]
-== Znane osoby związane z Kleszczelami ==
-* [[Jerzy Kostko]] – wiejski fotograf ludowy [[Rosjanie|rosyjskiego pochodzenia]], pochowany na cmentarzu prawosławnym w Kleszczelach
-* [[Adam Lisowski]] - białoruski duchowny rzymskokatolicki, pochowany na cmentarzu rzymskokatolickim w Kleszczelach
-== Kościoły i związki wyznaniowe ==
-[[Plik:Kleszczele kosciol katolicki front-side view.jpg|250px|thumb|right|[[Kościół św. Zygmunta Burgundzkiego w Kleszczelach|Kościół pw. św. Zygmunta Burgundzkiego]]]]
 Na terenie Kleszczel działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:
-* [[Kościół katolicki w Polsce|Kościół rzymskokatolicki]]
+* [[Kościół katolicki w Polsce|Kościół rzymskokatolicki]]:
-** [[Parafia św. Zygmunta w Kleszczelach|Parafia św. Zygmunta]]
+** [[Parafia św. Zygmunta w Kleszczelach|parafia św. Zygmunta]]
-* [[Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny]]
+* [[Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny]]:
-** [[Parafia Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Kleszczelach|Parafia Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy]]
+** [[Parafia Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Kleszczelach|parafia Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy]]
-* [[Kościół Chrześcijan Baptystów w RP|Kościół Chrześcijan Baptystów]]
+* [[Kościół Chrześcijan Baptystów w RP|Kościół Chrześcijan Baptystów]]:
-** [[Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów w Kleszczelach|Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów]]
+** [[Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów w Kleszczelach|zbór w Kleszczelach]]
-* [[Świadkowie Jehowy]]
+* [[Świadkowie Jehowy]]:
+** zbór Kleszczele ([[Sala królestwa|Sala Królestwa]] ul. Sosnowa 7)<ref>{{jw|data dostępu=2018-10-20}}</ref>
-** [[Zbór#Zbór u Świadków Jehowy|zbór]] i [[Sala Królestwa]]<ref>Dane według [https://apps.jw.org/P_CONGSHARE?g=48101C75-087C-480F-BE68-6ADA21BBAC5B wyszukiwarki zborów] na oficjalnej stronie Świadków Jehowy (www.jw.org), dostęp z 2 stycznia 2015.</ref>
 == Inne ==
-W miejscowości działało ''[[Państwowe Gospodarstwo Rolne]] Kleszczele''<ref>{{Dziennik Ustaw|1992|61|307}}</ref>. W 1993 po przekształceniu jako ''Gospodarstwo Rolne Skarbu Państwa Kleszczele''<ref>{{Dziennik Ustaw|1993|31|142}}</ref>. Po [[prywatyzacja|prywatyzacji]] jako gospodarstwo indywidualne ''Zenon Żwirowski''<ref>{{Dziennik Ustaw|1994|83|383}}</ref>.
+W miejscowości działało ''[[Państwowe gospodarstwo rolne|Państwowe Gospodarstwo Rolne]] Kleszczele''<ref>{{Dziennik Ustaw|1992|61|307}}.</ref>. W 1993 po przekształceniu jako ''Gospodarstwo Rolne Skarbu Państwa Kleszczele''<ref>{{Dziennik Ustaw|1993|31|142}}.</ref>. Po [[prywatyzacja|prywatyzacji]] jako gospodarstwo indywidualne ''Zenon Żwirowski''<ref>{{Dziennik Ustaw|1994|83|383}}.</ref>.
 == Zobacz też ==
@@ Linia 147: / Linia 140: @@
 {{Powiat bielski podlaski (dawny)}}
 {{Powiat hajnowski}}
+{{Gmina Kleszczele}}
+{{Kontrola autorytatywna}}
 [[Kategoria:Kleszczele| ]]
 [[Kategoria:Miasta królewskie I Rzeczypospolitej (województwo podlaskie)]]
-[[Kategoria:Miasta lokowane przez Zygmunta I Starego‎]]
+[[Kategoria:Miasta lokowane przez Zygmunta I Starego]]
 [[Kategoria:Miasta polskie lokowane na prawie chełmińskim]]
+[[Kategoria:Miasta w Polsce lokowane w XVI wieku]]
 [[Kategoria:Miasta w województwie podlaskim]]
 [[Kategoria:Starostwo kleszczelowskie]]

Miasta na prawach powiatu	Białystok Łomża Suwałki
Miasta powiatowe	Augustów Bielsk Podlaski Grajewo Hajnówka Kolno Mońki Sejny Siemiatycze Sokółka Wysokie Mazowieckie Zambrów
Miasta gminne	Brańsk Choroszcz Ciechanowiec Czarna Białostocka Czyżew Dąbrowa Białostocka Drohiczyn Goniądz Jedwabne Kleszczele Knyszyn Krynki Lipsk Łapy Michałowo Nowogród Rajgród Stawiski Suchowola Supraśl Suraż Szczuczyn Szepietowo Tykocin Wasilków Zabłudów

Przynależność wojewódzka	Prusy: departament białostocki (1795–1807) Rosja: obwód białostocki (1807–42) gubernia grodzieńska (1842–1915) II RP: woj. białostockie (1919–39) ZSRR: obwód białostocki (1939–40) III Rzesza: okręg białostocki (1941–44) PRL: woj. białostockie (1945–75)
Miasta (1795–75)	Bielsk Podlaski Boćki (do 1875 i 1919–34) Brańsk (do 1892 i od 1919) Ciechanowiec (← 1843–92 i 1919–52 →) Drohiczyn (← 1843–92 i 1919–52 →) Hajnówka (1951–53 →) Kleszczele (do 1875 i 1919–50*) Mielnik (← 1843–92 i 1919–34) Narew (do 1892 i 1919–34) Niemirów (← 1843–1875) Orla (do 1875 i 1919) Rudka (1795–1800) Siemiatycze (← 1843–92 i 1919–52 →)
Miasteczka (1795–1934)	Boćki (1875–1919) Brańsk (1892–1919) Ciechanowiec (1892–1919) Drohiczyn (1892–1919) Kleszczele (1892–1919) Mielnik (1892–1919) Milejczyce (← 1919-1934) Narew (1892–1919) Niemirów (1875-1934) Orla (1875-1919 i 1919-34) Siemiatycze (1892–1919)
Gminy wiejskie (1861–1954 i 1973–75)	Augustowo (1952–54) Białowieża (← 1922–53 →) Bielsk (Podlaski) (1934–52 i 1973–75) Boćki (1934–52 i 1973–75) Brańsk (1934–52 i 1973–75) Chraboły (1952–54 i 1973–75) Ciechanowiec (1934–52) Czeremcha (1952–53 →) Czyże (1952–53 →) Dobromil (1952–54) Domanowo (1915–34 i 1952–54) Drohiczyn (1934–52 i 1973–75) Dubiażyn (1861–1934) Dubicze Cerkiewne (1952–53 →) Grodzisk (1861–1952 →) Hajnówka (1929–30 i 1934–53) Holonki (1952–54) Kąty (1915–34) Klejniki (1861–1915 i 1952–53 →) Kleszczele (1915–53 →) Klukowicze (1945–52 →) Łosinka (1861–1934 i 1952–53 →) Łubin (Kościelny) (1915–34 i 1952–54) Malesze (1861–1915) Masiewo (← 1922–44) Mielnik (1934–52 →) Milejczyce (1915–52 →) Narew (1915–53 →) Narewka (1944–53 →) Narojki (1861–1934) Nowoberezowo (1861–1915) Oleksin (1861–1915) Orla (1861–1954 i 1973–75) Pasynki (1861–1934 i 1952–54) Pawły (1861–1915) Policzna (1952–53 →) Radziwiłłówka (Aleksandrówka) (1861–1934) Rajsk (1861–1915) Rudka (1915–34, 1952–54 i 1973–75) Ryboły (1952–54) Siemiatycze (1861–1952) Skórzec (1861–1934) Suchopol (← 1922–26 →) Śnieżki (1952–54) Topczewo (1915–34 i 1952–54) Widowo (1952–54) Widźgowo (1915–34) Wyszki (1915–54 i 1973–75)
Gromady (1954–72)	Andryjanki (1954–72) Augustowo (1954–68) Bielsk Podlaski (1969–72) Boćki (1954–72) Brańsk (1969–72) Chraboły (1959–72) Domanowo (1954–72) Falki (1954–59) Gregorowce (1959–72) Haćki (1954–59) Hodyszewo (1954–68) Holonki (1954–72) Hołody (1959–68) Kalnica (1959–68) Kiersnowo (1954–59) Klichy (1954–59) Kotły (1954–59) Lubieszcze (1954–59) Łubin Kościelny (1954–72) Malesze (1954–59) Malinowo (1954–59) Mokre (1954–59) Moskiewce (1954–59) Mulawicze (1954–61) Nurzec (1954–68) Oleksin (1954–59) Olszewo (1954–59) Orla (1954–72) Parcewo (1954–59) Pasynki (1954–72) Paszkowszczyzna (1954–59) Pawły (1954–59) Pietrzykowo-Gołąbki (1954–59) Piliki (1959–72) Ploski (1954–59) Popławy (1959–68) Rudka (1954–72) Ryboły (1954–72) Strabla (1954–72) Szczyty-Dzięciołowo (1954–57) Śnieżki (1954–72) Świrydy (1954–59) Topczewo (1954–72) Wyszki (1954–72) Zubowo (1954–59)
Legenda	de facto skasowane w 1941, de jure w 1950

Miasta	Hajnówka Kleszczele
Gminy miejskie	Hajnówka
Gminy miejsko-wiejskie	Kleszczele
Gminy wiejskie	Białowieża Czeremcha Czyże Dubicze Cerkiewne Hajnówka Narew Narewka

Miasto	Kleszczele
Część miasta	Klebanka
Wsie	Biała Straż Dasze Dobrowoda Gruzka Kuraszewo Piotrowszczyzna Pogreby Policzna Repczyce Saki Suchowolce Toporki Zaleszany Żuki
Części wsi	Dębniki Koło Konotopu Kolonia Gruzka Na Byczkowej Górce Na Zagruszce Nowiny Polakowa Kolonia Rudawka Suchowolszczyzna Za Bagnem Za Maściowszczyzną Za Osmolaną
Przysiółki wsi	Rowy Sad
Kolonie	Dąbrowa Kośna