Lenin

Vladimir Ilich Ulianov (22 d'abriu de 1870, Simbirsk - 21 de genier de 1924, Gorki), dich Lenin, es un revolucionari e un òme d'Estat rus de la fin dau sègle XIX e dau començament dau sègle XX.

Eissit d'una familha anoblida e progressista, s'engatjèt dins lo movement revolucionari après l'execucion de son fraire, condamnat a mòrt per una temptativa d'assassinat dau tsar Alexandre III. Aderiguèt rapidament ai teorias de Karl Marx e comencèt d'organizar de movements obriers tre leis ans 1890. Aquò entraïnèt son arrestacion e sa desportacion en Siberia de 1897 a 1900.

Après aqueu periòde, Lenin quitèt son país per s'exiliar en Euròpa ont assaièt d'organizar lo Partit Obrier Sociau Democrata Rus. En 1902, expausèt ansin sa concepcion d'un partit centralizat, format d'un pichon nombre de revolucionaris professionaus, que deviá èsser l'avans-gàrdia dau proletariat. Pasmens, se turtèt a una viva oposicion au sen dau Partit qu'entraïnèt sa scission entre un corrent majoritari (bolchevic) e una tendància minoritària (menchevic).

Cap de la fraccion majoritària, Lenin aprofichèt l'afondrament de la monarquia russa per s'entornar dins son país en 1917. A partir d'abriu, comencèt d'organizar la presa dau poder qu'aguèt luòc amb la Revolucion d'Octòbre. Aquò marquèt lo començament d'una guèrra civila saunosa entre lei Bolchevics (dichs lei Roges), leis autrei faccions revolucionàrias, leis armadas favorablas au restabliment dau regime tsarista e divèrsei movements independentistas. S'acabèt en 1921-1922 amb una victòria dei Roges que permetèt a Lenin d'enfortir lo regime novèu.

Après aqueu succès, Lenin adoptèt de mesuras per organizar l'Union Sovietica (oficialament fondada en 1922) e per redreiçar l'economia (abandon dau « comunisme de guèrra » au profiech de la Novèla Politica Economica d'inspiracion pus liberala). Pasmens, aqueu periòde veguèt tanben la repression de l'Oposicion Obriera, corrent bolchevic opausat a la politica de Lenin que foguèt menaçat d'exclusion dau Partit, e de l'insureccion dei marins de Kronstadt.

Grèvament malaut a partir de la fin de 1921, Lenin deguèt pauc a pauc abandonar la direccion deis afaires. Son influéncia politica demeniguèt fins a sa mòrt. Ansin, sei temptativas per escartar Estalin e Trotski ò per enraiar lo desvolopament de la burocracia mau capitèron totalament. Moriguèt lo 24 de genier de 1924 e venguèt lo centre d'un important culte de la personalitat. Per exemple, de 1924 a 1991, la vila de Sant Petersborg portèt lo nom de Leningrad.

Vladimir Ilich Ulianov nasquèt lo 22 d'abriu de 1870 a Simbirsk, vila de mai de 30 000 abitants situada lòng de Vòlga. Son paire, Ilia Nikolaievich Ulianov (1831-1886), èra inspector de l'ensenhament primari. Eissit d'una familha de sèrvs, conoguèt una ascension sociala importanta, marcada per un anobliment en 1876. Sa maire, Maria Aleksandrovna Blank (1835-1916), èra filha d'un mètge. Lo pareu aguèt uech enfants : Anna en 1864, Olga en 1868 (mòrta avans 1871), Alexandre en 1870, Olga en 1871, Nikolai en 1873 (mòrt durant sa premiera enfança), Dmitri en 1874 e Maria en 1878.

La familha èra sensibla ais idèas progressistas e revolucionàrias dau periòde. En particular, Alexandre jonhèt lo grop anarquista Narodnaïa Volia^[1]. Assaièt sensa succès d'assassinar lo tsar Alexandre III (1881-1894). Arrestat, foguèt condamnat a mòrt e executat lo 20 de mai de 1887.

L'execucion d'Alexandre entraïnèt la radicalizacion de Vladimir que s'engatjèt a son torn amb lo movement revolucionari. Excluch de l'Universitat de Kazan en 1887, acabèt seis estudis de drech a Sant Petersborg en 1891. Dins aquela vila, ja fòrtament industrializada, participèt a l'instruccion dei ceucles obriers. Puei, en 1893, comencèt d'escriure de tèxtes politics, principalament dirigits còntra lei sociaus democratas, còntra lei populistas e còntra d'organizacions revolucionàrias rivalas.

Son estile èra basat sus l'utilizacion de l'ironia e sus d'atacas violentas còntra seis adversaris, sovent presentats coma « d'enemics ». Li donèt un certan prestigi que li permetèt d'establir de contactes amb de grops revolucionaris estrangiers. Ansin, en 1895, poguèt viatjar en Euròpa onte rescontrèt Karl Liebknecht (1871-1919)^[2] a Berlin e Paul Lafargue (1842-1911) a París. Puei, a la fin de l'annada, capitèt de reünir plusors movements revolucionaris au sen d'un ensems unic dich Union de lucha per la liberacion de la classa obriera.

Lo succès deis activitats politicas de Vladimir Ulianov atraiguèt l'atencion de la polícia que l'arrestèt lo 21 de decembre de 1895. En febrier de 1897, foguèt condamnat a tres ans de deportacion en Siberia dins un vilatge de la region de Minusinsk. Acompanhat per sa maire e per Nadejda Krúpskaia, sa collaboratritz que l'esposèt lo 22 de julhet de 1898, Vladimir i demorèt fins au 10 de febrier de 1900. I ganhèt son subrenom de « Lenin » que significa « l'Òme de Lena », un fluvi de Siberia Centrala.

Aqueu periòde de relegacion foguèt marcat per un important trabalh de reflexion sus lo marxisme e sus lo biais de conquerir lo poder. Lenin acabèt ansin la redaccion dau Desvolopament dau capitalisme en Russia e de Pretzfach dei sociaus democratas rus. I legitimèt leis aspiracions revolucionàrias dau proletariat, presentat coma la premiera fòrça demografica de Russia^[3], e i analizèt la penetracion irreversibla dau capitalisme au sen de la societat russa^[4]. Aquò li permetèt d'afiermar qu'una evolucion vèrs lo socialisme èra possibla en Russia.

A la fin de son periòde de deportacion, Lenin foguèt pas autorizat de tornar s'installar dins una vila industriala. Lo 28 de julhet de 1900, chausiguèt donc de quitar Russia. Largament decimat per la repression menada per la polícia dau tsar, lo movement revolucionari rus aviá assaiat de tornar fondar un parti, lo Partit Obrier Sociau Democrata Rus (POSDR), en 1898 mai la temptativa èra estada rapidament enraiada.

La reorganizacion comencèt amb Gueorgui Plekhanov e Lenin que fondèron lo jornau Iskra (« Beluga » en occitan). Menaçat per la polícia, la redaccion deguèt regularament desmainatjar. Pasmens, lo problema pus important foguèt intèrne car de divergéncias importantas apareguèron rapidament entre lei partisans d'un jornau centrat sus lo melhorament immediat de la condicion obriera e aquelei favorables a un organe teoric intellectuau. Lenin refusèt aqueu destriament e decidèt d'explicar lei questions de politica e d'organizacion a un public larg. Critiquèt tanben l'accion dirècta practicada per lei grops anarquistas.

En parallèl, lo POSDR foguèt tornar organizar a son II^nd Congrès que se debanèt en julhet e aost de 1903. Un cinquantenau de delegats i sostenguèron lei tèsis de Plekhanov e de Lenin. I defendiguèron la formacion d'un partit d'avans-gàrdia, disciplinat e professionalizat, que sa mission seriá d'organizar la Revolucion sensa esperar una revòuta espontanèa dau pòble. Aquelei prepausicions suscitèron una oposicion viva de part deis autrei tendàncias dau partit mai la partença dei delegats dau Bund^[5] e deis « economistas »^[6] permetèt ai dos òmes d'obtenir la majoritat. Se formèron alora au sen dau POSDR dos corrents dichs bolchevic (majoritari) e menchevic (minoritari). Rapidament, aquò entraïnèt una rompedura entre Plekhanov, preocupat de restablir un minimom de consensus entre lei doas tendàncias, e Lenin. Excluch dau comitat de redaccion de l’Iskra, aqueu darrier fondèt V period en genier de 1905.

En 1905, l'Empèri Rus foguèt tocat per una tiera de trèbols populars que comencèron en genier quand lo tsar ordonèt de tirar sus una manifestacion d'obriers. En junh, la situacion s'agravèt amb la formacion de soviets d'obriers e la mutinariá de l'equipatge dau cuirassat Potemkine. En octòbre, Nicolau II (1891-1917) foguèt finalament obligat de concedir una constitucion d'inspiracion liberalisme. En particular, lo tèxte preveguèt la creacion d'una assemblada elegida au sufragi universau e lo respèct de plusors libertats fondamentalas.

Au contrari dei menchevics, lei bolchevics aguèron un ròtle limitat e tardiu dins aqueleis eveniments. Lo pus important foguèt una temptativa d'insureccion deis obriers de Moscòu que foguèt durament reprimida (7-18 de decembre). Aquò entraïnèt de tensions importantas amb lei menchevics que prenguèron brèvament la majoritat entre lo congrès d'Estocòlme en abriu de 1906 e aqueu de Londres (mai de 1907). Lo desacòrdi regardava l'estrategia d'adoptar per instaurar un regime revolucionari en Russia. Lei menchevics desvolopèron un corrent, dich « liquidator », qu'èra en favor d'una aliança amb la borgesiá liberala per reversar la monarquia.

De 1908 a 1912, aquelei tensions suscitèron plusors cambiaments d'aliança au sen dau POSDR permetent de mantenir una unitat precària. Aqueu periòde veguèt tanben l'adopcion dau principi dau centralisme democratic que permetèt ai bolchevics de gardar lo partit sota son contraròtle. Puei, en 1912, lo congrès de Praga decidèt l'exclusion dei « liquidators » entraïnant la scission definitiva entre menchevics e bolchevics.

Tre son començament, la Premiera Guèrra Mondiala (1914-1918) foguèt considerada per Lenin coma una occasion ideala per abatre lo regime tsarista e instaurar una societat comunista. En octòbre de 1914, declarèt dins lo jornau Lo Sociau Democrata desirar una « desfacha de l'armada governamentala ». De 1914 a 1917, son activitat foguèt donc subretot destinat a crear lei condicions permetent de transformar una desfacha dau tsar en revolucion. Per aquò, participèt a la conferéncia de Zimmerwald que reclamèt una patz sensa annexions ni indemnitats de guèrra. Contunièt tanben d'estudiar lei possibilitats de menar una revolucion victoriosa en Russia (L'imperialisme, estadi suprème dau capitalisme, 1916).

A la fin de 1916, la situacion de Russia èra catastrofica amb de pèrdas umanas importantas (aperaquí 1,7 milions d'òmes tuats), de desfachas militaras recurrentas e de problemas d'avitalhament grèus tant dins lei zònas de combat que dins lei regions alunchadas dau frònt. En març de 1917, lei soudats, lei païsans e leis obriers de la capitala se revoutèron e formèron un soviet. Reversat, lo tsar deguèt laissar lo poder a un Govèrn Provisòri dirigit per lo prince Lvòv e lo socialista Aleksandr Kerenski.

Aqueu govèrn assaièt de perseguir la guèrra còntra leis Empèris Centraus e, simultanèament, de liberalizar Russia. Decapitats per la repression menada dempuei 1914 per la polícia tsarista, lei bolchevics esitèron sus l'estrategia d'adoptar avans de sostenir Kerenski. La liberacion dei prisoniers politics ajudèt aqueu raliament e permetèt lo retorn de Lenin. D'efiech, d'aqueu temps, aqueu darrier negocièt amb Alemanha la possibilitat de traversar lo territòri alemand per s'entornar en Russia. Pensant afeblir la defensa russa, Berlin acceptèt e Lenin arribèt a Petrograd (uei Sant Petersborg) lo 16 d'abriu de 1917.

A partir de son retorn, Lenin organizèt la presa dau poder per lei bolchevics. Per aquò, deviá convéncer lo partit e una partida significativa dau pòble, especialament leis obriers e lei soudats, de la legitimitat d'una revolucion destinada a reversar lo Govèrn Privisòri, a nacionalizar lei tèrras, a fusionar lei bancas e a donar lo contraròtle de la produccion e de la distribucion ai soviets. Pasmens, aqueu programa, largament explicat dins lei Tèsis d'Abriu, se turtava a l'ostilitat deis autrei partits e a d'analisis contràrias de part d'autrei bolchevics.

Premier, Lenin menèt donc una campanha fòrça activa per contornejar l'oposicion dei dos principaus caps bolchevics opausats a sa politica (Grigory Zinoviev e Lev Kamenev) e obtenir finalament l'assentiment de la majoritat dau partit. Amb son programa simple (« lo pan, la tèrra, la patz »), obtenguèt pereu lo raliament de plusors grops independents, compres de menchevics coma Trotski.

Amb aquela fòrça novèla, lei bolchevics venguèron rapidament la premiera faccion russa. Pasmens, aquela montada en poissança comencèt amb una desfacha en julhet de 1917 quand lo pòble e la garnison de Petrograd se revoutèron après l'anóncia de la revirada de l'ofensiva ordonada per Kerenski. Prematurada, l'insureccion entraïnèt l'arrestacion de mai d'un cap bolchevic e Lenin deguèt s'enfugir en Finlàndia. Mai per lo Govèrn Provisòri, lo succès foguèt tanben limitat car deguèt rapidament faciar de menaças pus grèvas coma la temptativa de còp d'Estat dau generau Kornilov (27-31 d'aost). Òr, per aquò, deguèt obtenir lo sostèn dei milícias obrieras contraròtladas per lei bolchevics, çò que permetèt a aquelei darriers de restaurar son influéncia.

En setembre de 1917, Lenin, amb lo sostèn de Trotski e d'Estalin, obtenguèt lo sostèn dau partit per organizar una segonda insureccion còntra lo Govèrn Provisòri. En despiech, un còp de mai, de l'oposicion de Zinoviev e Kamenev, lei preparatius comencèron en octòbre. Lo sostèn dau soviet de Petrograd, largament contrarotlat per Trotsky, foguèt decisiu.

D'efiech, lo 3 de novembre, la garnison de la capitala se ralièt au comitat militar revolucionari, fondat per Trotski, au sen d'aqueu soviet. Tres jorns pus tard, aquò permetèt ai Gardas Roges, grops armats de bolchevics, d'ocupar divèrsei posicions estrategicas en Petrograd sensa rescontrar de resisténcia significativa^[7]. Lo 7, Lenin podiá anonciar la destitucion dau govèrn de Kerensky e la convocacion dau soviet de Petrograd per formar un « poder sovietic ».

Après aqueu succès, Lenin comencèt rapidament l'instauracion d'una societat socialista amb l'adopcion de plusors decrets sus la proprietat dei tèrras agricòlas (fisadas ai païsans), sus la nacionalizacion dei bancas, sus lo contraròtle obrier de la produccion, sus la creacion d'una milícia obriera, sus l'adopcion de la jornada d'uech oras, sus la sobeiranetat e l'egalitat dei pòbles de Russia, sus la separacion de la Glèisa e de l'Estat ò sus l'adopcion dau calendier gregorian. Aquò li permetèt d'obtenir lo sostèn ò la neutralitat d'una partida de la populacion mentre que començava la Guèrra Civila Russa.

De 1918 a 1923, Russia foguèt lo teatre d'una guèrra civila saunosa qu'opausèt lei diferentei faccions russas. Fòrça complèxa, causèt la mòrt d'au mens 3,5 milions de personas e s'acabèt per l'independéncia de plusors país (Polonha, Finlàndia...) e la victòria dei bolchevics que fondèron l'Union Sovietica en 1922.

Maugrat lo succès de l'Insureccion d'Octòbre, lei bolchevics èran relativament isolats en novembre de 1917. Avián plusors enemics mai ò mens declarats :

• leis armadas blancas, partisanas de la restauracion de la monarquia, que dispausavan d'unitats militaras formadas de soudats professionaus e qu'èran sostengudas per leis Aliats (subretot après la desfacha d'Alemanha en novembre de 1918).
• la borgesiá qu'èra opausada au retorn de l'absolutisme mai qu'èra tanben fòrça ostila au comunisme. Recebèt lo sostèn de la màger part dei corrents revolucionaris non bolchevics (menchevics, sociaus revolucionaris...) que pensavan impossible l'establiment d'una societat comunista en Russia.
• lei pòbles frontaliers que se revoutèron per tornar venir independents. Lei perilhs pus importants èran aquelei de Polonha e d'Ucraïna, qu'alinhavan d'armadas importantas, mai i aguèt de conflictes en Finlàndia, dins lei regions balticas, en Caucàs e en Asia Centrala.

Dirigit per Lenin, lo govèrn bolchevic, dich Conseu dei commissaris dau pòble, assaièt d'acabar la guèrra còntra Alemanha per concentrar sei fòrças sus leis autrei frònts. Lo 15 de decembre, un armistici foguèt ansin signat que manteniá lo statu quo territòriau. Pasmens, durèt gaire car leis Alemands tornèron començar lei combats en febrier per aprofichar lo coas qu'èra a se desvolopar en Russia.

Decidit a restablir la patz amb leis Empèris Centraus, Lenin acceptèt alora de signar lo Tractat de Brèst-Litovsk lo 3 de març de 1918. Russia i perdiguèt un quart de son territòri europèu, çò que suscitèt de tensions importantas au sen dau POSDR (vengut Partit Comunista en març de 1918). Pasmens, lo tractat permetèt la liberacion dei presoniers e, coma esperat per Lenin, lo desplaçament de tropas per arrestar l'avançada dei Blancs. Enfin, lo 13 de novembre, foguèt denonciat après la desfacha alemanda.

La guèrra civila s'intensifiquèt a partir de l'estiu de 1918 e cada camp adoptèt de mesuras fòrça duras per s'impausar. Regardant lo camp dei Roges, lei premierei mesuras foguèron presas tre la fin de 1917 amb la creacion de la Tcheka, polícia politica dirigida per Feliks Dzerjinski. Inicialament destinada a la lucha dirècta còntra leis agents enemics, veguèt pauc a pauc sei competéncias aumentar e la repression s'estendre a totei lei corrents susceptibles de concurrenciar lei bolchevics (anarquistas, movements agrarians, revolucionaris moderats...). De mai, sei metòdes suscitèron de contestacions importantas e lo 18 de decembre de 1918, Lenin demandèt dau Comitat Centrau l'adopcion d'una resolucion enebissent de criticar leis accions de la Tcheka.

L'autra mesura importanta adoptada per ganhar lo conflicte foguèt la mesa en plaça dau comunisme de guèrra. Decidida per lo VIII^en Congrès en març de 1919, organizèt la mobilizacion e la presa de contraròtle de totei lei ressorsas dau país. De mai, Lenin sostenguèt l'organizacion de l'Armada Roja, fisada a Trotski, que necessitèt d'instaurar la conscripcion e de laissar en plaça d'oficiers de l'armada tsarista per comandar lei tropas sus lo prat batalhier. Rapidament, aquelei mesuras permetèron ai tropas rojas, ben ajudadas per lo ret ferroviari rus, de rebutar totei leis atacas advèrsas. Pasmens, Lenin acceptèt pas lei projèctes de Trotski pertocant la militarizacion dau trabalh.

D'efiech, lo comunisme de guèrra e lei destruccions entraïnadas per lei combats èran vengudas la fònt d'un important maucontentament popular, compres au sen dei sostèns dei bolchevics. En març de 1921, lei marins de la basa de Kronstadt, qu'avián tengut un ròtle decisiu dins la Revolucion d'Octòbre, se revoutèron e denoncièron la « dictatura bolchevica ». Revendiquèron l'eleccion liuras dei soviets, la libertat de premsa e de reünion per totei lei movements socialistas, la fin dei requisicions de guèrra e lo restabliment d'un mercat liure. Dins aquò, se turtèron a un refús dei caps bolchevics – que crenhavan una utilizacion de la basa per lei Blancs – qu'ordonèron la repression de l'insureccion (1^èr-18 de març de 1921).

En parallèl de la repression dau movement de Kronstadt, la direccion de Lenin foguèt tanben contestada per lei partisans d'un contraròtle obrier dirècte dei mejans de produccion e d'una societat egalitarista. Menada per Aleksandra Kollontaï e Alexandre Chliapnikov, aqueu corrent, dich Oposicion Obriera, èra fòrt dau sostèn deis obriers de Petrograd. Per eliminar aquela menaça, Lenin obtenguèt un vòte permetent d'enebir lei fraccions au sen dau partit. Aquò entraïnèt la dissolucion de l'Oposicion Obriera e permetèt de muselar sei responsables, accusats de minar l'unitat dau Partit.

Au començament de la guèrra civila, l'exportacion de la Revolucion en Euròpa foguèt considerada coma una clau per la subrevida d'un regime atacat per mai d'un adversari. Per aquò, en 1919, Lenin fondèt la III^a Internacionala (ò Internacionala Comunista) afin d'encoratjar, de sostenir e de coordenanr lei movements revolucionàrias dins d'autrei país. Pasmens, en despiech de succès provisòris en Alemanha e, subretot, en Ongria, leis autrei comunistas europèus mau capitèron de prendre lo poder.

Après lei trèbols de març de 1921, Lenin decidèt d'adoptar de mesuras economicas novèlas per limitar lo maucontentament popular eissit de l'afondrament economic de Russia. Gropats au sen d'un ensems dich Politica Economica Novèla (NEP), foguèron validadas per per lo X^en Congrès qu'aguèt luòc durant la repression de l'insureccion de Kronstadt. La NEP arrestèt lei requisicions, restabliguèt la libertat de comèrci e l'economia monetarizada, donèt mai d'autonòmia ai sectors nacionalizats e autorizèt lo retorn de l'iniciativa privada dins lei pichonei companhiás. En despiech de la contestation dei caps de l'èx-Oposicion Obriera – que foguèron menaçats d'exclusion dau Partit per fraccionisme – permetèt de redreiçar l'economia.

Pasmens, la NEP mau capitèt de reglar lo problema dau desvolopament de la burocràcia. D'efiech, amb lo desvolopament dau Partit, aquela darriera èra a venir un element poderós capable d'impausar la sieuna vision de la Revolucion. Per la gardar sota contraròtle, Lenin imaginèt un sistèma d'inspeccion e de contraròtle obrier e païsan fisat au Partit. Dins aquò, plaçat sota l'autoritat d'Estalin, que s'apielèt sus la burocràcia per prendre lo poder après la mòrt de Lenin, aqueu contraròtle demorèt teoric.

Victima d'arterioscleròsi a partir d'aost de 1918, Lenin deguèt se retirar dins lo relarg de Moscòu a la fin de 1921 en causa de sa malautiá. Tre 1922, èra plus capable de trabalhar d'un biais continú. Informat deis afaires de l'Estat per Estalin, assaièt pasmens de l'escartar de la direccion dau Partit. En particular, dictèt una letra onte criticava durament Estalin e demandava au Partit de trobar un mejan per lo demetre de sei foncions de secretari dau Partit. Vouguèt tanben accelerar la lucha còntra la burocracia. Dins aquò, la malautiá l'empediguèt d'intervenir au XII^en Congrès. Fin finala, moriguèt lo 21 de genier de 1924.

Tre sa mòrt, Lenin venguèt l'objècte d'un culte de la personalitat. D'efiech, lo Politburo ordonèt la conservacion de son còrs qu'es totjorn expausat dins un mausolèu bastit sus la Plaça Roja de Moscòu. Pielon de la propaganda sovietica fins a l'URSS entraïnèt l'auborada d'una multitud d'estatuas e de monuments a la glòria de Lenin.

Lenin a laissat una importanta òbra politica e filosofica que pòrta son nom. Element fòrça important de la doctrina de la màger part dei partits comunistas dau sègle XX, es un ensems de practicas destinadas a permetre la presa dau poder per lo proletariat. Ansin, au començament dau sègle XXI, demorava una referéncia per lei país e lei movements se reclamant encara dau comunisme (Cuba, Vietnam, Laos...).

D'efiech, dins sei tèxtes, Karl Marx aviá explicat la necessitat per lei proletaris de s'emancipar elei meteissei e d'abolir lo destriament entre governants e governats. Per aquò, devián prendre consciéncia de son existéncia e de seis interès avans de s'amassar dins un partit per menar la revolucion. Pasmens, Marx aviá pas descrich pas leis etapas concrètas de la revolucion qu'èran laissadas a l'apreciacion istorica deis estats majors politics.

Es aquela manca que l'òbra de Lenin assaièt de comolar en explicant coma conquistar lo poder sensa cedir ai tentacions d'una aliança politica amb de partits reformistas en cambi de progrès economics per la classa obriera. Per aquò, prepausèt de fisar la conducha de la revolucion a una avans-gàrdia, formant un partit politic disciplinat e centralizat, cargada de guidar lo proletariat. Suggeriguèt pereu de conclure de compromés provisòris amb d'autrei fòrças politicas per aprofichar totei leis ocasions de favorizar la revolucion.

L'avantatge d'aquelei solucions èra de permetre d'organizar una revolucion amb un sostèn limitat de la classa obriera car un partit poderós èra capable d'arribar au poder dirèctament amb lei sieus mejans. Segon aquela concepcion, lo leninisme es donc un acorchi vèrs lo comunisme. Dins aquò, l'inconvenient es una manca de politizacion dau proletariat es, subretot, l'instauracion d'un destriament entre una novèla classa dirigenta (lo Partit) e lo rèsta de la populacion. Ansin, après la mòrt de Lenin, aquela contradiccion favorizèt l'emergéncia de l'estalinisme que s'apielèt sus la poissança dau Partit, especialament aquela de sa burocracia, per instaurar una dictatura saunosa.

• Comunisme.
• Guèrra Civila Russa.
• Revolucion d'Octòbre.
• Union Sovietica.

1. ↑ En 1881, aqueu grop aviá capitat d'assassinar lo tsar Alexandre II (1855-1881).
2. ↑ Figura majora dau comunisme alemand dau començament dau sègle XX, Karl Liebknecht foguèt un dei caps de l'insureccion espartaquista de Berlin en 1919. Foguèt executat per lei militars après la revirada dau movement.
3. ↑ En 1897, leis estatisticas oficialas russas recensavan 2 milions d'obriers per 128 milions d'abitants. Pasmens, Lenin, en addicionant leis obriers e lei salariats de l'agricultura, identifiquèt au mens 50 milions de proletaris.
4. ↑ En particular, identifiquèt l'aparicion d'una classa de païsans aisats, lei kulaks, que tenián un ròtle mai ò mens similar a aqueu de la borgesiá car èran proprietaris de tèrras agricòlas – ò de còps d'otís agricòlas – e emplegavan de païsans salariats per leis esplechar. Lo desvolopament d'aquela classa foguèt un objectiu dau Premier Ministre Piotr Stolypine afin d'estabilizar lo monde rurau.
5. ↑ Lo Bund (Union Generala dei Trabalhaires Judieus) èra una organizacion socialista judieva antisionista qu'èra en favor de l'emancipacion dei trabalhaires judieus dins l'encastre dau socialisme. Quitèt lo POSDR après lo refús per lei delegats d'un estatut d'autonòmia au sen dau partit. O tornèt jónher en 1906 e se fragmentèt durant la Guèrra Civila Russa. Lo Bund polonés subrevisquèt fins a la Segonda Guèrra Mondiala onte participèt a la resisténcia còntra Alemanha.
6. ↑ Leis « economistas » èran una faccion de sociaus democratas que luchavan subretot per lo melhorament dei condicions de vida deis obriers. Èran favorables a una aliança amb la borgesiá liberala.
7. ↑ En particular, la presa dau Palais d'Ivèrn, sèti dau Govèrn Provisòri, foguèt celebrada coma una victòria militara majora. Pasmens, en realitat, leis assalhidors se turtèron a quauquei centenaus de defensors que capitulèron après quauqueis oras de combats.