xweş
Bilêvkirin
[biguhêre]Rengdêr
[biguhêre]| Pozîtîv | Komparatîv | Sûperlatîv |
|---|---|---|
| xweş | xweştir | herî xweş xweştirîn |
xweş
- Tiştê li gor dilê mirovî; tişta/ê ku mirov dixwaze bike yan bibîne.
- Paşê bo wî çêkirî duwazdeh hicab
Her yekî xweştir ji yarî bê hisab — (Mela Hesenê Bateyî, Mewlûda Kurdî, ~1720)
- Paşê bo wî çêkirî duwazdeh hicab
- Ji bo agirî tê gotin dema mirov dibêje agir xweş e.
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
Bi alfabeyên din
[biguhêre]Herwiha
[biguhêre]Nêzîkî
[biguhêre]Jê
[biguhêre]Etîmolojî
[biguhêre]Hevreha soranî خۆش (xoş), kurdiya başûrî xweş, xüeş, pehlewî xweş, parsî wxeş, farisî خوش (xûş), zazakî/kirmanckî/dimilî û hewramî weş, belûçî وش (weş), latînî suavis (şîrîn), sanskrîtî स्वादु (svādu), yûnaniya kevn ἡδύς (hēdús), almanî süß, fransî û spanî suave, îngilîzî sweet, swêdî söt, danmarkî sød, norwecî søt... hemû ji proto-hindûewropî *sweh₂dus (“şîrîn, tamxweş”). Bo guherîna *sw- ya proto-hindûewropî bi *xw- di zimanên îranî de, bide ber xwandin, xwesû, xwişk... Wek hoş ketiye tirkî jî. Ji eynî rehî bi rêya yûnanî: hedonîst, hedonîzm. Anku peyva "xweş" di eslê xwe de wateya "şîrîn, wek şekirê" dida. Lê di zimanên îranî û herwiha di yûnanî de maneya "bi dilê mirovî" wergirtiye. Paşî di zimanên îranî de bo diyarkirina ramana "wek şekirê" peyva "şîrîn" ji peyva "şîr" hatiye çêkirin.
Werger
[biguhêre]- Afrîkansî: aangenaam → af, heerlik, lekker → af, behaaglik → af
- Almanî: angenehm → de, gemütlich → de, lecker → de, süß → de, toll → de, vornehm → de, weich → de, nett → de, wohlgefällig, liebenswürdig → de, behaglich → de, herrlich → de, genehm → de, ?genießbar → de
- Bretonî: bourrus → br, dudius → br, plijus → br
- Danmarkî: behagelig, rar
- Erebî: سار → ar (sarr), لطيف (leṭîf), ممتع (mumti'), ?جيد, ?مريح, ?الحاد (al-ḥād), ?الرهوان, ?السراء, ?العذب, ?اللذیذ, ?الیدي, ?حي → ar, ?روحة, ?شهي, ?عاذیة, ?عذیة
- Esperantoyî: agrabla → eo
- Farisî: خوش → fa, خوشخو → fa, زیبا → fa, سازگار → fa, شیرین → fa, قشنگ → fa, مطبوع → fa, موافق → fa, نغز → fa, نیک → fa
- Ferî: fittligur
- Fînî: miellyttävä → fi
- Fransî: agréable → fr, plaisant → fr
- Frîsî: gefallich, noflik → fy, swiet
- Holendî: aangenaam → nl, behaaglijk → nl, genoeglijk → nl, heerlijk → nl, plezierig → nl, prettig → nl
- Îdoyî: agreabla → io
- Îngilîzî: agreeable → en, enjoyable → en, lovely → en, nice → en, pleasant → en, congenial → en, ?goluptious → en, ?bonny → en, ?dolce → en, ?jolly → en, ?quaint → en, ?tasty → en, ?amiable → en, ?appealing → en, ?birch → en, ?convenient → en, ?cosy → en, ?delectable → en, ?dulcet → en, ?fair weather, ?goody-goody → en, ?jocose → en, ?merry → en, ?palatable → en, ?twee → en
- Îtalî: gradevole → it, piacevole → it
- Îzlendî: þægilegur → is
- Katalanî: agradable → ca
- Latînî: acceptabilis
- Mecarî: kellemes → hu
- Norwecî: behagelig → no
- Oksîtanî: agradiu → oc
- Papyamentoyî: agradabel
- Polonî: miły → pl, przyjemny → pl
- Portugalî: agradável → pt, ameno → pt, aprazível → pt
- Sirananî: switi
- Spanî: agradable → es
- Swêdî: angenäm → sv, behaglig → sv
- Tagalogî: nakalúlugód
- Talişî: xeş
- Tirkî: ?lezzetli → tr, ?mübarek → tr, ?sağlıklı → tr, ?salim → tr, ?sıhhatli → tr, ?şerbet gibi, ?tatlı → tr, ?yahşi → tr, ?zevkli → tr, hoş → tr, uygun → tr, ?ak → tr, ?kibar → tr, ?latif → tr, ?matrak → tr, ?ömür → tr, ?sağ → tr, ?şakır şakır → tr
- Yûnanî: ευχάριστος → el (efcháristos)
- Zimanê destan li Fransayê: agréable