Logri

Logri (einnig nefndur lógariþmi, lógaritmi, sjaldnar lygri) fyrir ákveðna tölu x er það veldi sem þarf að hefja grunntölu lografallsins a í til að fá upprunalega töluna út. Lografallið er andhverfa veldisfallsins með jákvæðan veldisstofn a sem uppfyllir eftirfarandi aljöfnu:

${\displaystyle \log _{a}(a^{x})=x,}$

Sem dæmi má nefna að logri tölunnar 1000 með grunntölu 10 er 3, þar sem 10³ = 10 × 10 × 10 = 1000:

${\displaystyle \log _{10}(1000)=3,}$

Aðferðin við að finna logra, með grunn a, tölunnar x er jafngilt því að finna hvert veldi tölunnar a þarf að vera til að fá út x.

Náttúrlegur logri, táknað með ln, er reiknaður með grunntölunni e en tugalogri (venjulegur lygri), með grunntölunni 10.

Til eru mikilvægar aljöfnur sem tengja logra saman:

Logri af margfeldi er jafn summu logra þeirra talna sem eru margfaldaðar saman, logri kvóta er jafn mismuni logra deilistofns kvótans og logra deili kvótans, logri af n-ta veldi tölu er n margfaldað með logra tölunnar sjálfrar og logri n-tu rótar tölu er logri tölunnar deilt með n, eftirfarandi gildir fyrir allar tegundir lografalla.

	Formúla	Dæmi
margfeldi	${\displaystyle \log _{b}(xy)=\log _{b}(x)+\log _{b}(y)\,}$	${\displaystyle \log _{3}(243)=\log _{3}(9\cdot 27)=\log _{3}(9)+\log _{3}(27)=2+3=5\,}$
kvóti	${\displaystyle \log _{b}\!\left({\frac {x}{y}}\right)=\log _{b}(x)-\log _{b}(y)\,}$	${\displaystyle \log _{2}(16)=\log _{2}\!\left({\frac {64}{4}}\right)=\log _{2}(64)-\log _{2}(4)=6-2=4}$
veldi	${\displaystyle \log _{b}(x^{p})=p\log _{b}(x)\,}$	${\displaystyle \log _{2}(64)=\log _{2}(2^{6})=6\log _{2}(2)=6\,}$
rót	${\displaystyle \log _{b}{\sqrt[{p}]{x}}={\frac {\log _{b}(x)}{p}}\,}$	${\displaystyle \log _{10}{\sqrt {1000}}={\frac {1}{2}}\log _{10}1000={\frac {3}{2}}=1.5}$

Ef reikna skal lografall af x með grunntöluna k log_k(x) yfir á grunntöluna b nægir að deila í það með log_k(x):

${\displaystyle \log _{b}(x)={\frac {\log _{k}(x)}{\log _{k}(b)}}.\,}$

Þar sem reiknivélar reikna oftast logra með grunntölu 10 eða e getur verið hentugt að snara þeim yfir á grunntölu b að eigin vali, en það er gert með:

${\displaystyle \log _{b}(x)={\frac {\log _{10}(x)}{\log _{10}(b)}}={\frac {\log _{e}(x)}{\log _{e}(b)}}.\,}$

Aðeins er hægt að taka logra af jákvæðri tölu því grunnur lograns er alltaf jákvæð tala og sama í hvaða veldi þú setur jákvæða tölu, aldrei er hægt að fá neikvæða tölu út.

Áður en tölvur komu til var logri með grunntölu a reiknaður með því að leggja saman óendanlegar raðir með ákveðinni nákvæmni. Þetta gerði reikning með logra afskaplega langann og leiðinlegan svo brugðið var á það ráð að búa til langar töflur sem innihéldu útreiknuð gildi fyrir algengustu grunntölurnar. Vegna reiknireglna 1 og 3 hér að ofan þurfti aðeins að reikna þannig töflur upp að fyrsta tugi. Tökum dæmi: til að reikna út log(123) var það skrifað sem

${\displaystyle \log _{10}(1,23\cdot 100)=\log _{10}(1,23)+\log _{10}(100)=\log _{10}(1.23)+2}$

þar sem log₁₀(100) = 2 og því þurfti aðeins að leita eftir log₁₀(1.23) í töflunni.

• Bel-kvarði (algengasta eining desíbel)
• Birtustig
• Richterskvarði

  Þessi stærðfræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.