Bas Heijne

Door zich voor te doen als geestverwant van neonazi’s en transfoben drong onderzoeker Julia Ebner door in afgesloten online netwerken. „Het schokte me hoeveel geradicaliseerde jongeren ik tegenkwam, veel van hen nog geen achttien.”

Een groot kenner van de geschiedenis van het nazisme laat zien: de mentaliteit en de technieken van Hitler en consorten zijn allesbehalve verleden tijd. ‘The Nazi Mind’ zou ons aan het denken moeten zetten over het heden.

In The Extinction of Experience wijst Christine Rosen op het gevaar van een algoritme dat ons beter kent dan wij onszelf. De menselijke ervaring dreigt zo uit zicht te verdwijnen.

Het kwartje is nog niet overal gevallen: Trumps strijd tegen het establishment is voor veel kiezers onweerstaanbaar, schrijft Bas Heijne. Verhalen over wat links zou moeten doen, missen het punt.

In Verscheurd Parijs laat Sebastian Smee zien hoe de levens van twee kunstenaars – Édouard Manet en Berthe Morisot – verweven waren met de heftige gebeurtenissen van hun tijd.

In zijn heruitgegeven bestseller uit 1979 laat Christopher Lasch zien dat narcisme geen egoïsme is. Eerder is het een gevolg van ontwikkelingen in de maatschappij, die het individu hebben losgekoppeld van zijn traditionele omgeving. Na een halve eeuw gaat die stelling nog altijd op.

Trump heeft een gevoel van miskenning massaal weten te mobiliseren. Amerikanen stemmen op hem niet ondanks zijn wanstaltige gedrag, maar juist omdat ze er met volle teugen van genieten, schrijft Bas Heijne.

Ook in zijn nieuwe roman Onze avonden blijkt Alan Hollinghurst weer een meesterlijk stilist. Geen schrijver vangt met zo’n ongekende intensiteit de gedachten en gevoelens van zijn personages.

In het Musée des Arts Décoratifs in Parijs tonen kunstwerken, alledaagse voorwerpen en designstukken hoe intimiteit steeds anders werd beleefd. Hoe zit dat nu, vraagt Bas Heijne zich af.

Zit de neiging tot oorlog voeren in onze genen, of is het meer cultureel bepaald? Een historicus buigt zich over deze eeuwenoude vraag, die van belang is voor de vraag of we er ook weer van af kunnen.

Nog nooit maakte Bas Heijne in zijn woonplaats Parijs zoveel collectieve vrolijkheid mee. Niet de realisten maar de optimisten bleken het bij het rechte eind te hebben.

Jarenlang werd de ondergang van het Avondland afgekondigd, en nu is het ineens ‘vooruit kijken en problemen oplossen’, ziet Bas Heijne bij het aantreden van kabinet-Schoof. Maar dit kabinet is wel degelijk ideologisch geladen.

De laatste tijd verschijnt de ene na de andere vertaling van zijn werk. Nu is er het laatste deel van zijn ‘logboek’. Bas Heijne over de blijvende actualiteit van een groot schrijver in een tijd waarin ontmenselijking om zich heen grijpt.

Mag je de opkomst van de nazi’s vergelijken met die van hedendaagse autocraten? De Amerikaanse historicus Ryback wijst op parallellen zonder in een gemakzuchtige een-op-eenvergelijking te vervallen.

Politiek op de bühne en aan de talkshowtafel is geen afspiegeling van de werkelijkheid, het is de werkelijkheid, schrijft Bas Heijne. Met als hoofdvraag: ‘Wat vind jij, Wouter?’

De provocatieve literatuurwetenschapper Anna Kornbluh neemt in Immediacy de hedendaagse cultuur onder vuur, die zwelgt in directe ervaringen. Voor een waardevol kritisch perspectief zijn bedachtzaamheid en reflectie onontbeerlijk.

Aan kritische geluiden over alles wat ‘woke’ zou zijn bestaat geen gebrek. Maar veel van die scherpe kritiek schiet volledig aan het doel voorbij. Voor wie op zoek is naar volwaardige erkenning, staat er wel degelijk veel op het spel.

De oorlog in Oekraïne lijkt nauwelijks een rol te spelen tijdens de formatiegesprekken, terwijl Wilders tegen het leveren van militaire steun is en de andere partijen niet. Deze kwestie kan een splijtzwam worden in een rechtse regering, denkt Bas Heijne.

Wie de maatschappij wil verbeteren, moet eerst naar zichzelf kijken, toont filosoof Isolde Charim. De neoliberale moraal huist diep in onszelf – en komt tot uiting als een narcistisch ik-ideaal.

In zijn nieuwe boek laat Robert Darnton zien hoe gedurende decennia een revolutionaire geest ontstond die tot de Franse revolutie leidde. Parallellen met het heden dringen zich onherroepelijk op.

Je opwinden over andermans arrogantie en hypocrisie is verslavend, merkt Bas Heijne. Maar waarom lijkt door onze dagelijkse opwinding over een asociale samenleving, de samenleving alleen maar asocialer te worden?

De kiezers die Wilders te hard en ineffectief vonden, zagen in hem op de valreep de zoveelste verlosser, schrijft Bas Heijne. Maar regeren met hem, is spelen met vuur.

Iedereen schrijft aan een roman, maar wil iemand ze nog lezen? Wie ruimte wil maken voor ervaringen en emoties die zich niet in een slogan of tweet laten samenvatten, moet zichzelf trainen, aldus Bas Heijne.

De maarschalk onder wiens leiding Frankrijk in de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met nazi-Duitsland is nog steeds onderwerp van debat. De Britse historicus Julian Jackson laat zien wie Pétain werkelijk was.

Thema’s zoals de angst voor een wereld waarin feiten niet tellen, zijn ook thema’s van de huidige tijd. De soepele en slimme biografie van D.J. Taylor hoedt zich voor dweepzucht.

Wat is de aantrekkingskracht van complotdenken? Dat onderzoekt de Canadese publicist Naomi Klein in haar nieuwste boek Dubbelganger. „Feiten van complotdenkers kloppen meestal niet, maar hun emotie vaak wél.”

BBB en NSC zijn niet de volgende lichting snel opbrandende ego’s op rechts. Hun komst daagt het politieke midden uit dieper te gaan dan de ongeïnspireerde haalbaarheidspolitiek van de laatste jaren.

In een maatschappij van ieder voor zich, is het niet gek dat mensen een harnas zoeken. Dat kan in de vorm van spiermassa, of identiteit.

De ontevreden burger is niet dezelfde als de hysterisch scheldende burger. De eerste wil beter maken, de tweede kapot maken.