Prawo Cywilne

W perspektywie rozwiązań zaproponowanych przez dyrektywę 1999/44/EC i przyjętych przez polską ustawę o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej, warto przyjrzeć się rękojmi za wady. W swej konstrukcji wydaje się istotnie różnić od postanowień, zawartych we wspomnianych aktach. Te nowe regulacje przewidują powstanie po stronie sprzedawcy obowiązku naprawy towaru konsumpcyjnego lub wymiany go na nowy, jeżeli w chwili wydania jest niezgodny z umową. Dopiero gdy to okaże się niemożliwe – dopuszczają obniżenie ceny, a w ostateczności odstąpienie od umowy. Artykuł omawia współczesne regulacje prawne w perspektywie rzymskich: matrycy edylów kurulnych, gdzie głównym rozwiązaniem był zwrot towaru i ceny (actio redhibitoria) lub obniżenie ceny (actio quanti minoris).
Od sporów dotyczących współczesnego znaczenia tradycji jako takiej, a także jej praktycznych implikacji, ciekawsze wydaje się pytanie o konkretne, teoretycznie dostępne rozwiązania dogmatyczne. Na fali „zrywania” z tradycją szkoda byłoby zgubić coś ważnego; lepiej też nie ośmieszyć się ignorancją, gdy za nowe ogłasza się dawno już wymyślone i stosowane niegdyś regulacje. Chodzi więc w istocie o to, aby rozumieć przebieg zmian w prawie – ich logikę i dynamikę, a z konieczności również ich przeszłość.

The article discusses the issue of personal juridical acts that can not be concluded by an attorney. The work uses, above all, the formal-dogmatic method, as well as comparative and historical-legal method. According to art. 95 § 1 of the Civil Code, the possibility of acting through a proxy is subject to restrictions due to the act and the nature of legal transaction. The restrictions mentioned seem incomplete-they lack the inability to act through a proxy due to another legal act. In the author's opinion, the nature of the legal transaction should be identified with non-property legal transaction. The article categorized the divisions of personal legal transactions into personal primary and personal secondary as well as personal formally and materially. Słowa kluczowe: pełnomocnictwo, czynności osobiste, stosunki niemajątkowe Key words: power of attorney, personal acts, immaterial relations Potrzebne wydaje się opraco-wanie na gruncie polskiego prawa cywilnego koncepcji osobistej czynności prawnej, której nie można dokonać przez pełnomoc-nika. Zagadnienie to tradycyjnie ujmowane jest jako dopuszczal-ność działania przez pełnomoc-nika2 w ramach przedmiotowych 1 Praca naukowa finansowana ze środ-ków budżetowych na naukę, jako pro-jekt badawczy w ramach programu Diamentowy Grant "Pełnomocni-ctwo w stosunkach niemajątkowych. Pełnomocnictwo do wyrażenia zgody na dokonanie zabiegu medycznego", nr projektu DI 2015/017345. 2 R. Longchamps de Berier, Zobowią-zania, Poznań 1948, s. 128. granic działania pełnomocnika3. Do tej pory nie było ono przed-miotem pognębionych analiz. Tematyka przejawia doniosłe znaczenia praktyczne. Pełnomoc-nictwo jest instytucją prawną, która zdecydowanie przyspiesza obrót i jest koniecznym mecha-nizmem rozwiniętej gospodarki. Jednak nie wszystkie czynności mogą być dokonane przez pełno-mocnika w imieniu mocodawcy. Wątpliwości budzi wykładnia art. 95 § 1 kc, w szczególności zawartego w nim kryterium "właś-ciwości czynności prawnej". Dała temu wyraz uchwała Sądu Naj-3 J. Fabian, Pełnomocnictwo, Warszawa 1963, s. 89.

The doctrine of civil law and the ruling concepts on the notion 
of medical malpractice
The objective of this paper is to present medical malpractice in cases related to civil lia -
bility. The article outlines the evolution of the perception of a physician’s civil liability, and
against this background presents the concept and various divisions of medical malpracti-
ce represented in polish jurisprudence. The doctrine of civil law is nowadays consensus on
the fact that the concept of medical malpractice includes behaviour associated with an of-
fense against the principles of medical knowledge. But it is not commonplace knowledge
even among lawyers and medical malpractice often becomes a collective term to describe
the fault of members of medical staff or negligence. Not only is this issue important to law
and medical communities but also to public opinion that expresses a growing interest in
this subject. It may not come as a surprise, after all, that physicians are treated as professio-
nals of public trust, thus entrusted with a patient’s fate as well as with trust of the family,
they are obligated to perform their duties with accordance to current medical knowledge.
Keywords: medical malpractice, civilliability, negligence

Celem rozdziału  jest rekonstrukcja stosowanej aparatury pojęciowej oraz próba analizy jednej z podstawowych form wpływu norm konstytucyjnych na prawo prywatne, która jest szeroko akceptowana w polskiej doktrynie prawa konstytucyjnego, a mianowicie: tezy o normie konstytucyjnej adresowanej do podmiotów prawa prywatnego.

Normy prawa prywatnego powiązane są z normami konstytucyjnymi dwojakiego rodzaju więziami: kompetencyjnymi i treściowymi. Drugi rodzaj więzi wyraża się w tym, że normy prawa prywatnego znajdują aksjologiczne uzasadnienie w uporządkowanym systemie wartości konstytucyjnych , co jest istotne dla zachowania spójności systemu prawa  Wartości te są przedmiotem realizacji konstytucyjnych zasad prawa . W konsekwencji, uwzględniając najwyższą moc prawną Konstytucji nie ulega wątpliwości, że zasady te wpływają na tworzenie, interpretację i stosowanie norm prawa prywatnego. Dyskusyjna jest forma wpływu nom konstytucyjnych w obszarze interpretacji i stosowania prawa prywatnego oraz precyzyjna odpowiedź na pytanie na czym ów wpływ polega. Przedmiotem kontrowersji jest natomiast wpływ norm konstytucyjnych na nawiązywanie, kształtowanie lub ustanie konkretnego stosunku prawa prywatnego.

The problem of implementation of the principle of equality and anti-discrimination clause in private law causes controversies. It results from the fact that the civil law regulates the horizontal relationships between equal subjects. It is based on the freedom (the autonomy of will) of individuals, in the nature of which are the discretion and subjectivism of the choices that do not concern the equality criteria. In its broad sense, the principle of equality, by contrast, is based on the objectifying of the criteria of the choices (actions) made by the subjects of law. Prima facie, application of the abovementioned equality principles in the private law relationships will stay in contrary to the freedom understood as the ability of the free creation of your own life and legal situation. The article concerns some matters connected with the application of the principle of equality and the prohibition of discrimination, which are stipulated in the Polish Constitution, in Polish private law. The paper is organized as follows. Firstly, the matter of normative content of the Article 32 Paragraph 1 and 2 of the Constitution, which express the principle of equality and non-discrimination, as well as the admissibility of the horizontal application of these provisions for the assessment of civil law relations is discussed. Secondly, the so-called test of equality of the civil law regulations, in particular, the criteria for the recognition of similar entities is analyzed. Thirdly, the mutual relations between the general principle of equality (Article 32 Paragraph 1) and the right to the equal protection of property expressed in the Article 62 Paragraph 2, and application of these provisions in the procedure judicial review. The basic research problem is the decision whether or not – and if yes, in what area – the private subjects are bound by the abovementioned constitutional regulations due to the performing of the legal actions and the performing of the non-contractual obligations, as well as which obligations result from those standards for the lawgiver who provides the civil law provisions and for the courts adjudicating the cases of the civil-law relationships.

W wyroku z 28.11.2008 r. Sąd Najwyższy stwierdził, że orzeczenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka  o naruszeniu praw i wolności, zagwarantowanych w Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, można uznać za równoznaczne ze stwierdzeniem przesłanki niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia sądu cywilnego. Orzeczenie SN rozwija wyrażony w doktrynie  pogląd o racjonalności zwolnienia poszkodowanego z obowiązku inicjowania" właściwego postępowania" prejudycjalnego w celu stwierdzenia przesłanki niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Stanowisko to nie jest jednak wolne od kontrowersji i zastrzeżeń. Rozbieżność wyrażonych w piśmiennictwie poglądów oraz znacząca liczba skarg przeciwko Polsce skłaniają do refleksji nad mocą wiążącą orzeczeń ETPC w świetle zasady odpowiedzialności władzy publicznej za bezprawie judykacyjne. Odpowiedzi wymaga pytanie, czy dokonywana przez ETPC kontrola konkretna zobowiązań międzynarodowych państwa-strony EKPC może zarazem wywierać bezpośredni skutek normatywny w postaci przypisania danemu orzeczeniu sądu cywilnego cechy niezgodności z prawem – w rozumieniu przepisów regulujących odpowiedzialność odszkodowawczą władzy publicznej. Pozostające w konflikcie wartości świadczą o tym, że zagadnienie to niewątpliwie należy do skomplikowanych. Zajęte w wyroku z 28.11.2008 r. stanowisko SN, jakkolwiek wzmacniające pozycję poszkodowanego i oparte na wykładni przyjaznej Konwencji, budzi zastrzeżenia. Można bowiem argumentować, iż – w obecnym stanie prawnym – wyrok ETPC nie przesądza o " niezgodności z prawem" orzeczenia jako przesłance odpowiedzialności za szkody wyrządzone wydaniem wyroku sądu cywilnego. Stanowisko to wydaje się tym bardziej uzasadnione, że między jurysdykcją krajową i europejską nie istnieje hierarchiczna zależność, a polska procedura cywilna nie zawiera przepisów rozstrzygających o skutkach orzeczeń ETPC dla procesu cywilnego. Poniżej przedstawione zostały argumenty przemawiające na rzecz stanowiska odmiennego od przyjętego przez SN. W pierwszej kolejności omówione zostało jednak zagadnienie mocy wiążącej korzystnych dla skarżącego wyroków ETPC oraz pojęcie " orzeczenie niezgodne z prawem".

The mediation agreement as an example of combination of both “lex” and “aequitas” - summary - The liasons between law and equity have been a subject of legal though since ancient times.
Equity is the name given to the set of legal principles, in jurisdictions following the English common law tradition, that supplements strict rules of law and allows courts to use their discretion and passing the decisions in accordance with conscience, fairness and justness. In short, equity means seeking for the resolution which is both proper and legal.
Equity, understood as a possibility of axiological revision of verba iuris, is also one of the external values of law application and as such is strictly connected with a value of justice.
In some legal cultures equity has been even distinguished as a seperate part of legal order, pararell to the statutory law (e.g.: Roman ius aequitas or English common law system). Nevertheless, in a civil law culture there are also provisions and institutions allowing to introduce elements of equity and other extralegal criteria that enable axiological revision of law. An example of such solution is an institution of mediation.
Since Western legal tradition links the idea of equity mainly with private law, the paper also focuses on paradigm of mediation in civil law cases.
The equity elements are noticeble on all stages of mediation proceedings. The whole process starts with the decision that there is some “area” for extralegal criteria and resolutions. One of the most distinctive features of mediation is lack of steady and constant rules that would enable syllogistic reasoning. The final resolution is based on both legal and social norms – such as equity – if there are accepted by all parties to the mediation. Thus, the mediation agreement is an autonomous decision of the parties, controlled and approved by the court (according to the Polish code of civil procedure).
To summarize: the contents of the mediation agreement is both based on aequitas and bordered by lex. Law, ethics and procedures are guarded by the mediator and the resolution itself results from the will of the parties.
Thus, the nature of the mediation agreement can be described by the Roman adage non omne quod licet honestum est and the “honesty” is guaranteed by the acceptance coming from both parties to the mediaton.

Professor Aleksander Wolter. In the 105 Birthday Anniversary, ed. M. Grochowski, Lublin 2011 (second edition) // The book commemorates Professor Aleksander Wolter – one of the most remarkable scholars in the Polish post-war doctrine of civil law. As the author of the crucial handbooks of the general part of civil law (Prawo cywilne. Część ogólna) he constituted a fundament of the current theoretical and taxonomical framework of civil law, developing numerous ideas belonging currently to the common core of this field in Poland. Moreover, as on of the key drafters of the current Civil Code and the Family and Guardianship Code, he shaped to the great extent not only the merits of the civil law regulation, but also linguistic and conceptual structure of doctrinal and practical discourse over private law up to now.
The book comprises texts exploring different questions from the scope of interest of Aleksander Wolter: concept and array od legal and procedural capacity (J. Bodio), acknowledgement of a debt (M. Deneka), restrictions of a proof in the case of non-compliance with formal requirements (M. Grochowski) and general clauses in civil law (A. Kondrakiewicz). It contains also biographical contribution and a couple of personal recollections (E. Łętowska, M. Sawczuk – in the first case, discussing also an overall importance of dogmatic studies over private law), as well as a list o publications of A. Wolter. The contributions published are the outcome of a seminary organised at Maria Curie-Skłodowska University in Lublin in April 2010.

The book refers to the relationship between a join-stock company undwerstood as a social organisation and its regulation in the British, German, Polish and the  EU law. The author expressly endorses the so-called integrative theory of law that involves the examination of legal institutions in all their aspects, i.e. in the formal (linguistic) and the functional (socio-psychological) aspect. He aims to clarify not so much the joint-stock company regulations but rather the social relations referred to by this regulations.

Inheritance law changes. Traditionally, the rights of the people close to the deceased interfere with one of the most precious values developed in the law of succession over the years: the freedom to dispose property in case of death. Currently, the question arises whether those rights should be maintained in the future Polish legislation. The author tries to show that the
legitim in its current Polish form is no longer desirable. The law should be amended and reshaped. The legitim should receive maintenance features.

Properly conducted media coverage of an election campaign is a condition and a safeguard of free and equal suffrage. Apart from legal regulations, it is also highly affected by journalistic professionalism and ethos. In the article, I contain an analysis of the relations between ethics and law binding the journalists during election campaigns. Next, I compile the ethical principles applicable to journalists during election campaigns. The emphasis is put on the deontology of the Polish national television.

Keywords: electoral law, election campaign, public media, ethics of journalism, personal interests

"Constitutum possessorium and convalidation of a donation contract" / The paper deals with the problem of transfer of possession in the way of constitutum possessorium (i.e. a transfer with retention of command over an item by the previous possessor), considered from the perspective of healing of a donation contract concluded without observance of the statutory formal requirement (art. 890 § 1 of the Polish Civil Code). The mechanism in question assumes a substitution of a kind between contractual formality and unilateral performance by a donor. From this point of view it may be doubtful, whether constitutum possessorium suffices to externalize the donor’s intention (indicating its seriousness, establishing a proof of the contract and providing him with an illustrative hint of economic consequences of his dealing). The text gives a conditionally affirmative answer to this question – adopting a conclusion that (under circumstances assessed separately for each particular case) this way of transfer may be adequate to the prerequisites of the healing scheme.
The final version of the text published in: "Pro Scientia Iuridica", ed. M. Chrzanowski, A. Przyborowska-Klimczak, P. Sendecki, Lublin 2015.

Na polskim rynku wydawniczym nie ma zbyt wielu opracowań poświęconych sytuacji osób ubiegających się o nadanie stopnia doktora nauk pod rządami tzw. Konstytucji dla Nauki. Przekazując niniejsze Kompendium, w którym w sposób przystępny staraliśmy się przedstawić sytuację uczestników studiów doktoranckich i doktorantów Szkoły Doktorskiej naszej Alma Mater, staramy się zatem wypełnić tę lukę w literaturze. Pomimo iż publikacja zasadniczo jest przeznaczona dla osób kształcących się na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II, to może okazać się również pomocna dla doktorantów z innych ośrodków akademickich poszukujących odpowiedzi na nurtujące ich pytania. Systematyka publikacji została zaplanowana w taki sposób, żeby stanowiła zamkniętą całość oraz by łatwo i intuicyjnie porządkowała wiedzę. Część I. Studia doktoranckie a szkoła doktorska, składa się z dwóch obszernych tekstów rozpatrujących pod kątem prawnym zróżnicowaną i wielowątkową problematykę przepisów i reguł intertemporalnych dotyczących studiów doktoranckich, jak również odnosi się do nowego modelu kształcenia doktorantów w szkołach doktorskich. Część II. Doktorant w systemie prawa, stanowi wybór najważniejszych (naszym zdaniem) aktów prawnych, które normują sytuację doktorantów w Polsce. Niniejsza publikacja nie ujrzałaby światła dziennego gdyby nie pomoc kilku życzliwych osób. Serdeczne podziękowania składamy na ręce prof. Krzysztofa Nareckiego oraz Przewodniczącego Rady Doktorantów KUL mgr. Tomasza Tokarskiego za dostrzeżenie naszej doktoranckiej inicjatywy i zapewnienie niezbędnego wsparcia w procesie publikacyjnym. Panu prof. Krzysztofowi Nareckiemu i księdzu prof. Krzysztofowi Orzeszynie dziękujemy za wnikliwe i cenne uwagi, które ubogaciły warstwę merytoryczną książki. Szczególne podziękowania kierujemy także ku dr. Robertowi Tabaszewskiemu, którego tekst Wprowadzenie do sytuacji prawnej doktoranta jako młodego adepta nauki otwiera Kompendium. Publikacja uwzględnia stan prawny istniejący na dzień 1 grudnia 2020 r.

PRZEDMIOTEM ROZPRAWY jest analiza odpowiedzialności odszkodowawczej organizatora turystyki za szkodę w postaci utraconej korzyści z podróży, określaną również m.in. jako „utracona przyjemność z wakacji”, „szkoda w postaci zmarnowanego urlopu”. W prawie polskim jest to kontrowersyjne zagadnienie przede wszystkim z uwagi na brak wyraźnej podstawy prawnej dla tej szkody, podczas gdy konieczność jej naprawiania wynika z prawa unijnego. Zasadne jest więc przeprowadzenie analizy omawianego zagadnienia, tym bardziej, że przed otwarciem przewodu doktorskiego liczba publikacji w doktrynie polskiej na ten temat była bardzo skromna, a do tej pory nadal brakuje kompleksowego opracowania poświęconego ściśle tej problematyce, w tym analizującego dotychczasowe – w głównej mierze niepublikowane – orzecznictwo sądów powszechnych.
* * * CELEM ROZPRAWY jest próba kompleksowej analizy omawianego zagadnienia w prawie polskim na tle analizy prawnoporównawczej oraz dorobku prawa europejskiego, w tym usystematyzowanie poglądów polskiej doktryny i dorobku orzecznictwa oraz zajęcie stanowiska własnego w tej kwestii. Wyodrębnione na gruncie legis latae i de lege ferenda obszary badawcze związane z tą szkodą to: terminologia; pojęcie (istota) i charakter prawny; podstawa prawna i reżim prawny; przesłanki dochodzenia roszczenia; sposób ustalania wysokości rekompensaty.
* * * PRACA SKŁADA SIĘ z trzech części obejmujących łącznie 10 rozdziałów oraz ze wstępu i zakończenia. Poza tym jej integralną częścią są trzy załączniki, opisujące metodykę badań przeprowadzonych w sądach wrocławskich i warszawskich oraz zawierające ujęte w formie tabeli wyniki analizy niepublikowanego orzecznictwa sądów warszawskich.
* * * Niniejsza praca po raz pierwszy w doktrynie dogłębnie analizuje i systematyzuje dotychczasowe poglądy doktryny polskiej i zgromadzone dla celów rozprawy orzecznictwo sądów powszechnych (w przeważającej mierze niepublikowane) i SN. Z uwagi na bardzo skromną ilość opublikowanych lub relacjonowanych w prasie i przez doktrynę spraw, analizie poddano również niepublikowane orzecznictwo sądów wrocławskich (lata 2005 – 2011) i - rozstrzygających większość spraw odszkodowawczych przeciwko organizatorom turystyki - sądów warszawskich (lata 2006 – 2010). W konsekwencji, analiza zagadnień szczegółowych dotyczących omawianej szkody w świetle orzecznictwa sądów powszechnych została przeprowadzona na podstawie ok. 150 spraw zawierających uzasadnienie do wyroku, z czego większość przeszła przez obydwie instancje (w tych sprawach, które na to pozwalają, pod uwagę brano zarówno stanowisko sądów I instancji, jak i sądów odwoławczych). Efekty analizy niepublikowanego orzecznictwa sądów warszawskich zostały ujęte w formie tabeli, zawierającej ponad 100 spraw dotyczących szkody w postaci utraconej korzyści z podróży. Z przeprowadzonej analizy orzecznictwa sądów powszechnych m.in. wynika, że wbrew sugestiom doktryny przed uchwałą SN z dnia 19 listopada 2010 r. (III CZP 79/10, LEX nr 612168) dotyczącą zmarnowanego urlopu w orzecznictwie dominowało stanowisko przychylne naprawianiu omawianej szkody.
* * * Przeprowadzona w rozprawie analiza dorobku prawa europejskiego (wyrok ETS z dnia 12 marca 2002 r. w sprawie C – 168/00 Simone Leitner przeciwko TUI Deutschland GmbH & Co. KG ETS wraz z opinią Rzecznika Generalnego oraz dyrektywa 90/314/EWG z dnia 13 czerwca 1990 r. w sprawie zorganizowanych podróży, wakacji i wycieczek) i zagranicznego wybranych państw (wybrane państwa systemu common law, Austria, Niemcy, Włochy, Hiszpania) w postaci prawodawstwa, doktryny i orzecznictwa dotyczących szkody w postaci utraconej korzyści z podróży była konieczna głównie dla właściwego zidentyfikowania problemów związanych z pojmowaniem i rekompensatą przedmiotowej szkody oraz potwierdzenia zasadności kwalifikowania jej jako szkody niemajątkowej rekompensowanej w reżimie kontraktowym (zamiar weryfikacji tej ogólnej hipotezy wpłynął na układ całej pracy i poruszane w niej kwestie szczegółowe). Pozwoliła ona pozyskać dodatkową perspektywę w odniesieniu do szczegółowych problemów związanych z rekompensatą szkody w postaci utraconej korzyści z podróży, w tym zwłaszcza odnieść się do zagadnień dotychczas nieporuszanych lub jedynie wzmiankowanych w doktrynie polskiej. Jest to jak do tej pory najbardziej obszerne, kompleksowe i usystematyzowane omówienie problematyki utraconej korzyści z podróży w systemach obcych.
* * * STANOWISKO WŁASNE w kwestii rekompensaty szkody w postaci utraconej korzyści z podróży w prawie polskim na tle analizy porównawczej, analizy doktryny i orzecznictwa polskiego oraz dorobku prawa europejskiego zaprezentowane zostało w ostatnim rozdziale rozprawy (rozdział 10). Jego zwieńczeniem jest propozycja normatywnej regulacji w tym zakresie w prawie polskim. Poza tym najważniejsze wnioski wypracowane w ramach stanowiska własnego ujęte zostały w tezach zawartych w zakończeniu rozprawy, zatytułowanym „Zakończenie w tezach”.

Commercial agency contracts in case law of general courts //
The text reports on the outcome of an empirical study on commercial agency contracts in the Polish judicial practice. The study covered 197 cases decided by civil courts from all over Poland. It was intended both to examine the application of the domestic regulation of agency contracts (Art. 758 and subs. of the Civil Code), as well as to learn about the real impact of their European background on the practice of civil courts (the current regulation of commercial agency in Poland implements EU Directive 86/653). The study results ena- bled discerning a few fundamental features. First of all, the vast majority of the examined cases did not involve any thorough examination of legal issues (including both domestic and EU questions), but concentrated rather on minor and usually rather simple issues (often the factual assessment, related to non-performance of a contract). Secondly, the EU context of the domestic regulation has been notoriously ignored by the courts, which – even in the cases requiring more substantial interpretative effort – limited their scope of interest to the domestic sphere only. This could be one of the reasons behind the visible discrepancy in the courts’ perception of the axiological background and aims of the agency contract regu- lation (which should be pointed out as the third of the material findings of the study). This has been the case particularly for the situations of observable disparity between the parties (typically with the agent in an inferior position). In this sphere the courts adopted rather inconsistent views, varying from emphasizing the bilaterally professional character of an agency contract – a B2B contract – and the need for protection of the weaker party (in line with the general rationale behind Directive 86/653).

The proprietary claims exempted from prescription in civil law // The text deals with the question of proprietary claims in the Polish civil law, which are exempted from prescription. The existence of such claims is a clear exception from the general rule set forth in Article 117 of the Civil Code (hereinafter: “CC”), which embraces all the proprietary claims with the general concept of prescription after the elapse of particular term (specified further in the following provisions). The article tries to explore the premises behind the general concept of lack of prescription, as well as to identify particular reasons for disapplication of Article 117 CC on the grounds of particular types of claims.
The statute exempts explicitly two types of claims from prescription. It is the case of Article 223 § 1 CC, declaring lack of prescription for the damage claims supplementary to vindicatory claim. Similarly, according to Article 220 CC prescription does not embrace a claim for dissolution of co-ownership.
In the other instances, the similar conclusion is derived in interpretation, mainly upon functional and systematic arguments. The case-law and the private law scholarship identify five examples of such claims. In all of these instances, the main reason behind disapplication of prescription rules is the close link of this claims with real property. Prescription of these claims and, hence, the possibility to transform them into natural obligations, seem from this perspective counter-functional and difficult to reconcile with the other principles and provisions of property law. 
It pertains, first of all, to the claims for establishing a way of necessity ease (Article 145 and 146 CC). Secondly, the same view is adopted for art. 151 CC, regarding another type of easement – available in the case of unintentional introducing a building or another facility behind the border of the somebody else’s ground. Thirdly, in the similar case of the intruding with a construction into another real property, the lack of prescription is adopted as regards the claim for transfer of title to the occupied part of the ground (Article 231 § 1 CC). Fourthly, the lack of prescription has been approved for the claim for establishing a transmission servitude (art. 3052 CC). Fifthly, the same solution has been proposed for the claim for transfer of title in performance of the contract with solely obligatory effects. This interpretation has been, however, rejected in the subsequent case-law and does not seem to be acclaimed currently.

The text has been published in "Studia Prawnicze", No. 3/2016

Książka ta stanowi studium z zakresu prawa konstytucyjnego. Jej zasadniczym celem jest potwierdzenie tezy, że wolność umów stanowi podstawowe prawo każdego człowieka gwarantowane przez Konstytucję RP z 1997 r., a ograniczenia tej wolności – tak w wymiarze formalnym, jak i materialnym – muszą odpowiadać konstytucyjnym warunkom ingerencji państwa w status jednostki. Chociaż obowiązująca Konstytucja nie przewiduje przepisu wprost afirmującego wolność umów, stawiam tezę, że można ją wyprowadzić w drodze wnioskowań z szeregu jej przepisów, a przede wszystkim z art. 31 ust. 1 i 2 Konstytucji. W konsekwencji jej ograniczenia muszą odpowiadać tak materialnym, jak też formalnym wymaganiom ustrojowym dotyczącym ingerencji w status jednostek, określonym w art. 31 ust. 3 i art. 2 Konstytucji.

__________

"Freedom of contract and its limitations under the Constitution of the Republic of Poland"

The aim of the book is to determine whether freedom of contract – understood as a natural predisposition of every person to shape their own life situation, primarily through the acquisition of goods and services – could be recognized as a constitutionally protected fundamental right, and if so, what is the nature of its constitutional protection, what is its scope, and how it should be restricted by the State.
      Although the Constitution of Poland contains no provision expressly providing the freedom of contract as a fundamental right, it has been proved that there are sufficient grounds to consider it as such right protected by the Constitution. The basic idea is that all constitutionally protected fundamental rights are not merely provisions (editorial units) of the text of the Constitution, but rather the legal standards (legal norms) inferred from the text and rooted in the inherent and inalienable human dignity (vide: Article 30 of the Constitution) and widely recognized as human freedoms.
    It was assumed that sources of the constitutional freedom of contract are mainly Article 31 (1) and (2) of the Constitution which state that freedom of the person shall receive legal protection; Article 20 and Article  22 which express the freedom of economic activity, Article 64 (1) and (2) stipulating the right to property, other property rights and the right of succession. The source of constitutional freedom of contract is also Article 47 which provides the right to legal protection of a person's freedom to make decisions about his or her personal life.
The content of the constitutional freedom of contract is determined by natural abilities of individuals. This freedom covers, in particular, the choice of the contractor, the purpose and content of the contract, the consequences of default and the choice of form and mode of its stipulated provisions. The roots of freedom of contract, as a legal norm protected under Polish Constitution, should, consequently, be sought in natural (meta-positivistic) law.
    Freedom of contract is a value guaranteed and protected in law (vide: Article 31 (1) of the Constitution). Following that, the first and foremost obligation of public authorities are to refrain from interfering with the contractual relationship between private parties if not necessary in the democratic state ruled by law. Furthermore, the Constitution requires the legislator to protect legally the manifestations of this freedom (i.e. the contract itself and its socio-economic consequences), to protect against the abuse of freedom by natural or legal entities and infringements by third parties. Under Polish law, the basic legal instrument providing such protection are legal acts under the civil law.
    Freedom of contract can be limited by the state, both in terms of the scope the freedom itself (the scope of activities), as well as the scope of its legal protection. Moreover, by way of the inherent limitation of constitutional freedom of contract, it is inadmissible to decide on the legal obligations of third persons and to influence the scope of authority of state bodies. The agreement between private parties does not have the power to alter, amend or repeal their legal duties stipulated in the sources of universally binding law, except in the case of a definite statutory permission. The constitutional freedom of contract does not cover agreements for an impossible performance by man (i.e. beyond human capacity). Furthermore, the Constitution itself – in its directly applicable rules, sometimes called "barrier clauses", sets the ultimate limits of fundamental rights. Such constitutional provisions are directly applicable, also in horizontal relationships (known as a horizontal effect of fundamental rights). These rules cover the following in particular:  non-infringement of dignity of the person (Article 30), non-discrimination rule (Article 32 (2)) and non-permanent employment of children under 16 years of age (Article 65 (3)).
    It has been established that among all legal provisions regulating contractual relationship in the Polish legal system, there are norms that restrict the freedom of contracts, both in public and private law, and non-restricting norms which only shape or specify the exercise of constitutional freedom.
    Concerning freedom of contract as the fundamental right of every individual and legal entities (except the State Treasury, other state or public legal entities and the local self-government units) guaranteed by the Constitution, the restrictions of this freedom –  both formal and material –  must correspond to the constitutional requirements of state interference in the status of the individual. It means that all provisions must be prescribed by the statute (or in the other sources of universally binding law). They must also be consistent with the principle of proportionality and do not violate the essence of freedom (the state may not eliminate freedom of contract – as a tool of expressing the will and autonomy of individuals, as a whole institution). All restrictions must be prescribed in a way to ensure the legal security of all entities as provided by Article 2 of the Constitution.

"Agency contract in the case-law of ordinary courts" / The report summarizes findings of the empirical study on the commercial agency contract carried out in the Institute of Justice (Instytut Wymiaru Sprawiedliwości), a unit of the Ministry of Justice of the Republic of Poland, in 2014. The study focused upon analysis of functioning the relevant provisions of Polish private law (in particular art. 758 – 7649 of the Civil Code), aiming to answer two principal questions:  (a) how the rules in question are applied by civil courts in Poland (particularly, if there are any identifiable general tendencies or errors); (b) what is the role of the EU context (especially the EC 86/653 directive, implemented into the Polish Civil Code) in the judicial practice upon the agency contract.
The research covered 197 cases decided by the ordinary courts in 2011 – 2013. The majority of them (due to the rather simple character of claims made by plaintiffs) involved merely factual analysis, without separate remarks on interpretation of statutory provisions. Therefore, as may be concluded, the provisions on the agency contract have in fact much more significant impact upon drafting of agency contract (which was quite vivid amongst contracts being basis of the claims under the study), than the judgments as such. Moreover, although the research did not prove any obvious and frequent irregularities in the judicial practice, it revealed a few rather subversive tendencies. What seems most important, in a number of cases of untypical character (especially containing peculiarities opening broader field for judicial discretion), courts shown some disorientation in the axiological background of the agency regulation – statutory shaped to be exclusively B2B agreements, at the same time, however, assuming typical weakness of the agent towards a principal. Secondly, within the examined probe no clear impact of the EU law has been proven. The regulations and other acts of the Union, as well as the ECJ/CJEU‘s case-law has been referred to in few instances only – what’s more in all of them only as an purely “decorative” or rhetoric element, without any noticeable impact upon the results of the case, as well as the argumentation applied.

"Effects of the judgments of the Constitutional Tribunal and unjustified enrichment. Constructional prerequisites against the background of case-law" / The text discusses the problem of unjustified enrichment as a consequence of a judgment of a Constitutuinal Tribunal in the Polish legal order.The instutution in question has been approaching both as an outcome of the declaration of unconstitutionality of a legal itnorm, as well as an instrument of curing the proprietary effects of application of faulty regulation. The paper deals with the general prerequisites of application of unjustified enrichment after the recognition of non-compliance with Constitution, as well as with their understanding in the judiciary of the courts (with particular attention to the case-law of the Supreme Court). The text discusses also more specific issues crucial for the full picture of functions and effects of unjustified enrichment claims - for instance, the scope of restitution and the prescription periods.

Błąd perspektywy czasu to jeden z błędów poznawczych, czyli takich które ludzie popełniają systematycznie i w sposób przewidywalny. Istotą tego błędu jest trudność we właściwym oszacowaniu prawdopodobieństwa zdarzeń przeszłych. Nasza skłonność do jego przeszacowywania może prowadzić do niepokojących skutków w postępowaniach sądowych, gdzie takie czynności są na porządku dziennym. W naszej analizie skupimy się na ocenie, w jaki sposób błąd perspektywy czasu wpływa na sposób w jaki sędziowie ustalają winę w postępowaniu cywilnym. Zidentyfikujemy również konsekwencje moralne, ekonomiczne i teoretyczno prawne związane z analizowanym błędem poznawczym.

Hindsight bias is one of the cognitive biases, which are biases that people make systematically and predictably. The essence of this bias is inability to correctly evaluate the probability of past events. Our tendency to overestimate it can lead to disturbing consequences in legal proceedings where such activities are on the agenda. In our analysis we will focus on assessing how the  hindsight bias affects the way in which judges determine guilt in civil proceedings. Moreover, we will try to identify the consequences of moral, economic and legal aspects of theoretical analyzed cognitive error.

Niniejszy raport ma na celu zbadanie czy, a jeśli tak, to w jaki sposób została uregulowana likwidacja kancelarii notarialnej na skutek ogłoszenia upadłości notariusza w innych państwach opartych na europejskiej tradycji prawnej porządku civil law. Decydujące dla omawianego zagadnienia jest przede wszystkim rozstrzygnięcie kwestii, czy w danym porządku prawnym notariusz ma zdolność upadłościową, a zatem, czy ma status przedsiębiorcy. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2016 r. potwierdzająca taką kwalifikację notariusza w świetle prawa polskiego przynagla do przeanalizowania dotychczasowych doświadczeń innych porządków prawnych w celu ukształtowania optymalnego rozwiązania prawnego.

Niniejszy kurs dostarcza praktycznych wskazówek odnośnie do tego, jak prawidłowo przygotować tekst umowy. Poza krótkim wprowadzeniem na temat tego, czym jest umowa w prawie cywilnym, jakie są jej rodzaje i w jaki sposób można ją zawrzeć, zostało w nim omówione zarówno to, jak właściwie nazwać umowę, oznaczyć jej strony, złożyć pod nią podpisy i parafować jej strony, jak i to, jak powinno się określić przedmiot umowy i skomponować jej dalszą treść, w tym jakim językiem i słownictwem należy się w tym celu posłużyć.

Zostały tu także przedstawione najbardziej typowe instrumenty, za pomocą których można zabezpieczyć interesy stron umowy, takie jak: a) kara umowna, b) zastrzeżenie wyższych odsetek za opóźnienie w zapłacie niż odsetki ustawowe za opóźnienie i odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, c) zaliczka i zadatek, d) prawo do odstąpienia i wypowiedzenia umowy w sytuacji, gdy ma miejsce jej nienależyte wykonywanie przez drugą stronę lub doszło do zaprzestania jej wykonywania przez taką stronę, e) weksel in blanco, f) zachowanie prawa własności rzeczy wydanej drugiej stronie umowy do momentu uiszczenia przez tę stronę całej ceny, g) protokół odbioru.

Ponadto zostały tutaj zaprezentowane postanowienia, jakie zazwyczaj umieszcza się w umowie w jej końcowej części, pozwalające na: a) wybranie tego, prawo jakiego państwa ma znajdować zastosowanie do stosunków prawnych powstałych na skutek zawarcia danej umowy, b) wskazanie prawa (jego przepisów), jakie ma mieć zastosowanie w kwestiach w umowie nieunormowanych, c) ratowanie umowy, której treść w jakimś zakresie okazała się być nieważna (niewiążąca) z mocy prawa, d) oddanie sporów powstałych na tle umowy pod rozstrzygnięcie sądu prywatnego (polubownego), e) skierowanie sporów powstałych na tle wykonywania umowy do postępowania mediacyjnego przed wszczęciem ewentualnego postępowania sądowego, f) wyłączenie jurysdykcji krajowej na rzecz jurysdykcji obcego państwa, g) wybór sądu właściwego miejscowo, h) określenie formy dla dokonywania w przyszłości zmian i uzupełnień w dotychczasowej treści umowy, i) podanie liczby egzemplarzy, w jakich umowa została sporządzona.

Odniesiono się również do tego, jaka jest optymalna obszerność (długość) umowy, wraz z wysunięciem konkretnych rozwiązań umożliwiających zapewnienie umowie przejrzystości i zwięzłości, podstawowych zasad, wedle których są interpretowane postanowienia umowne, oraz kwestii, na które trzeba zwrócić uwagę w przypadku gotowych wzorów umów (rodzajów problemów, jakie pojawiają się podczas korzystania z takich wzorów w praktyce).

Ukazane zostało także to, w jaki sposób można w rzeczywistości kształtować treść umowy w sposób korzystny tylko dla jednej z jej stron łącznie z naświetleniem ryzyk, jakie się z tym wiążą.

Przy tym temu wszystkiemu towarzyszył zamiar wskazania na błędy, jakie są nagminnie popełniane przy opracowywaniu tekstów umów i które mogą się w stopniu raz większym a raz mniejszym okazać „zgubne” w praktyce.

Sprawdzanie na bieżąco i utrwalanie zdobywanej tu wiedzy umożliwiają też liczne testy, do których odpowiedzi są podane pod koniec niniejszego kursu.


This course offers guidelines on how to construct agreements (contracts) in the correct manner. Apart from a concise presentation of the nature of a civil contract, including the species and modes in which it can be concluded, the course also covers how to name the parties, how to choose contract title and how to sign and initial the contractual text. It also elucidates how to specify the main obligations and rights of the parties and compose the further part of the content of the contract, together with the proper language and terminology that should be used.

The following typical instruments that are usually employed in securing the execution of a contract are also presented: a) contractual fines, b) higher interests for delay than statutory ones, c) advance (down) payment and deposit, d) termination of and withdrawal from an agreement when it is unduly executed or ceased to be executed, e) a blank bill of exchange, f) retention of the ownership of goods delivered to the other party until this party pays the full price, g) an acceptance protocol.

Moreover, also discussed are numerous clauses which are customarily placed at the end of the contract text which allow: a) choice of the law of a given state that is to govern the contract, b) an indication as to which law (legal provisions) should be applied to issues that are not regulated in the terms of contract, c) rescue of the contract when one or more of its provisions are void (not binding) in light of law, d) giving the potential disputes concerning the meaning of contract and its (non-)execution under the jurisdiction of a private (arbitration) court, e) directing the potential disputes regarding the meaning of contract and its (non-)execution to mediation before judicial proceeding may be instigated, f) accepting the jurisdiction of foreign courts at the expense of the jurisdiction of national courts, g) determination of which parallel court(s) is (are) entitled to handle the disputes over the meaning of the contract and its (non-)execution, h) specifying the form in which amendments and supplements to the contract can be made, i) enumerating the number of hard copies of the contract.

Allowances have also been made for ascertaining the optimal length of the contract, together with adducing concrete solutions which help make the contract text shorter, the principal rules of interpretation of the contractual provisions and matters that are important while one is taking advantage of ready templates of a given sort of contract (the kinds of problems that may arise when one wants to make use of such templates in practice). Also mentioned are the specific manipulations that may be employed in reality in order to make the content of contract more favorable for one of its parties, in combination with highlighting the risks that such manipulations entail.

The overall accompanying aim has been to highlight the mistakes that are commonly made during the composing of contracts and which – to a lesser or greater extent – may turn out to be “pernicious” for their parts.

Checking progress and the internalization of knowledge which has been incrementally acquired is enhanced by means of numerous tests, the answers to which are given at the end of the course.

Property, succession and family law in the jurisprudence of the Constitutional Tribunal

The article discusses the case-law of the Constitutional Tribunal of 1997-2017, regarding to property, inheritance and family law, mainly in matters of the provisions of Book Two and Book Four of the Civil Code, as well as the Family and Guardianship Code. It referred to following issues: protection of ownership of public entities, renuntiation of property ownership, dissolution of co-ownership or prescription of easements. The issue of statutory rules governing inheritance, institution of lawful share and detailed rules of inheriting farms is also discussed. Regarding family law, the views of the Constitutional Tribunal on freedom of marriage and the institution of its protection is on the table. Additionally it is pointed out at obligations of former spouses to alimony as well as issues of filiation.

S t r e s z c z e n i e Z dniem 1 marca 2019 r. zmieniono art. 39 kodeksu cywilnego, wprowadza-jąc jednoznacznie sankcję bezskuteczności zawieszonej umowy zawartej za osobę prawną w braku lub z przekroczeniem umocowania do chwili potwierdzenia lub upływu terminu wyznaczonego do tegoż. W przypadku wyznaniowych osób praw-nych dopuszczalność i skuteczność potwierdzenia takiej wadliwej czynności praw-nej w wielu przypadkach może budzić poważne wątpliwości. Niejednokrotnie prawo własne nie przewiduje w sposób jasny organu właściwego w sprawach potwierdza-nia wadliwych oświadczeń woli. Kontrowersje co do skuteczności potwierdzenia powstają także w sytuacji, gdy normy ustrojowe wyznaniowych osób prawnych przewidują wyłącznie poprzedzające zawarcie umowy akty współdziałania podmio-tów uczestniczących w wytworzeniu ich woli wewnętrznej. W niektórych przypad-kach nie będzie możliwe uzupełnienie brakujących aktów współdziałania z uwagi na ukształtowanie norm kompetencyjnych. Dodatkowo w przypadku zastrzeżenia w prawie własnym wspólnoty religijnej sankcji nieważności dochodzi do rozbieżno-ści pomiędzy systemami prawnymi-prawa państwowego i prawa wewnętrznego.