| dbo:abstract
|
- Els tabgatch (o t'o-pa) foren un poble turc que es va establir, el segle iv, a Ta-t'ong, al nord del Shansi, i que va acabar unificant el nord de la Xina. El nom de tabgatch fou emprat pels occidentals per a designar la Xina. El nom és turc; en àrab era tamghadj i, en grec, taugast. (ca)
- Tabgačové (staroturecky → Tavġaç, řecky Taugast, turecky Tabgaç, od roku 310 do 496: čínsky 拓跋 pchin-jinem tàbá, obvyklou fonetikou: T’opa → Toba, nebo čínsky 拓跋氏 pchin-jinem tàbáshì, obvyklou fonetikou: T’opa Ši → Toba Ši, doslova Dynastie těch, kteří si zaplétají cop, z významem „Toba klan“) byl jeden z nejdůležitějších kmenů konfederace která se objevila po pádu Siung-nuské říše (Asijští Hunové). Sienpiské národy obývali jižní Sibiř, severní Mandžusko a východní Mongolsko, a kmen Tabgačů byl známý jako jeden z největších kmenů mezi jejich západními kmeny. Strukturu kmene, v jehož rukou ležela politická moc, tvořili z větší části turkické národy jejichž původní jméno bylo „Tabgač“. (cs)
- Die Tabgatsch (in chinesischen Quellen: Tuoba (拓拔 oder 拓跋, Tuò bá), früher oft T’o-pa transkribiert) waren eine der bedeutendsten Stammeskonföderationen, die nach dem Zusammenbruch des Xiongnu-Reiches entstanden waren. Nachdem sie große Teile Nordchinas erobert hatten, bezeichnete ihr Name in der Folgezeit bei den Völkern Innerasiens das gesamte China, so in der in den Runeninschriften vom Orchon überlieferten alttürkischen Form des Namens Tavġaç, in byzantinischen Quellen (so bei Theophylaktos Simokates) Taugast (Ταυγὰστ) oder bei den Arabern Tamġaǧ. Insofern besteht Ähnlichkeit zur Verallgemeinerung des Namens Cathay, mit dem Marco Polo China bezeichnete, der von den Kitan abgeleitet ist, die mit ihrer Liao-Dynastie Nordchina beherrschten. Die Macht der Tabgatsch erstreckte sich gegen Ende des vierten Jahrhunderts von Shanxi und Hebei bis zum Gelben Fluss. Hier gründeten sie die Nördliche Wei-Dynastie. Die Herrscher der Tabgatsch waren überwiegend buddhistisch. (de)
- Tuoba o Tàbá (en chino tradicional: 拓拔; Wade-Giles: T'o-pa, proto-turco t(a)γb(a)č 𐱃𐰉𐰍𐰲; griego medieval: Taugást /Ταυγὰστ) fue el etnónimo utilizado para denominar a una de las ramas étnicas de los grupos nómadas de la estepa oriental, sin que a día de hoy haya un tácito consenso a la hora de atribuir una procedencia cierta hacia un grupo lingüístico concreto (sea proto-mongol o proto-turco). Aún con todo, tradicionalmente fueron identificadas en las fuentes chinas, como uno de los xìng (姓) más pujantes de los Xianbei, variando su asentamiento a lo largo de la actual Mongolia y Manchuria entre el siglo III y IV d. C. (es)
- Tuoba (Hanzi: 拓拔; Pinyin: Tuòbá; Wade–Giles: T'o-pa) adalah sebuah klan dari Xianbei di Tiongkok kuno. Dalam bahasa Turk Kuno, mereka disebut sebagai Tabgach. Tuoba mendirikan Wei Utara (386–535) di sekitaran delta Sungai Kuning dan menjadi makin ter. Akibatnya, dari tahun 496, nama "Tuoba" dihilangkan oleh maklumat , yang mengadopsi marga bahasa Tionghoa (元) sebagai gantinya. Sebuah cabang yang masih ada dari Tuoba mendirikan negara sebelum dijadikan vassal dinasti Tang; mereka kemudian mendirikan Xia Barat akhir, yang para penguasanya mengadopsi marga Tionghoa Li (李). Keluarga-keluarga pemerintahan dinasti Wei Barat dan Zhou Utara yang menyusul kejatuhan Wei Utara juga beretnis Tuoba. (in)
- Les Tabgach (du vieux turc : 𐱃𐰉𐰍𐰲, translittération : Tabgač, Tabγač ou Tabɣač), parfois écrit Tabghatch, souvent appelés Tuoba en Occident (du chinois : 拓跋氏 ; pinyin : tuòbá shì ; EFEO : T’o-Pa ? ; litt. « clan Tuoba »), IIIe – VIe siècle, étaient un clan parmi les populations turques des Xianbei. Ce peuple fonda, en Chine, la dynastie des Wei du Nord ou Bei Wei (386-534) dans la région du fleuve Jaune. (fr)
- The Tuoba (reconstructed Middle Chinese pronunciation: *tʰak-bɛt), also known as the Taugast or Tabgach (Old Turkic: 𐱃𐰉𐰍𐰲 Tabγač), was a Xianbei clan in Imperial China. During the Sixteen Kingdoms period in northern China, the Tuoba clan established and ruled the dynastic state of Dai from 310 to 376. In 386, the Tuoba clan restored Dai, only to rename the dynasty "Wei" (known retroactively in Chinese historiography as the "Northern Wei") in the same year. The Northern Wei was a powerful dynasty that unified northern China after the Sixteen Kingdoms period and became increasingly sinicized. As a result, from 496, the name "Tuoba" disappeared by an edict of the Emperor Xiaowen of Northern Wei, who adopted the Han surname of Yuan (元). After the Northern Wei split into the Eastern Wei and Western Wei in 535, the Western Wei briefly restored the Tuoba name in 554. A branch of the Tanguts originally bore the surname Tuoba, but their chieftains were subsequently bestowed the Chinese surnames Li (李) and Zhao (趙) by the Tang dynasty and the Song dynasty respectively. The Tangut Tuoba clan later adopted the surname Weiming (嵬名) and eventually established the Western Xia dynasty in northwestern China. (en)
- 탁발씨(중국어 정체자: 拓跋氏, 병음: Tuòbá)는 삼국 시대와 진나라 시기의 단석괴가 일으킨 선비제국의 선비족 지파인 탁발선비의 성씨로서, 이들은 후에 북위(北魏)를 건립하였다. (ko)
- 拓跋氏（たくばつし）は、中国北部からモンゴル高原にかけて勢力を有した鮮卑拓跋部の中心氏族であり、狭義的にはの直系であり、後に鮮卑を統一し中国において北魏を建国した家系である。北魏では第5代皇帝献文帝まで国姓であったが、孝文帝のときに元氏と改姓された。 (ja)
- De Tobavolk (ook wel: Tuoba of T'o-pa of Tabgatsj) vielen rond 386 het noorden van China binnen en stichtten er de Noordelijke Wei dynastie. Taal en afkomst zijn niet zeker, maar waarschijnlijk waren ze samengesteld uit delen van de Dingling en Xianbei. Beeldjes uit deze tijd hebben opvallend vaak eerder Europese dan Chinese gelaatstrekken. De Toba waren van huis uit nomaden van de steppe, die van hun paarden en de krijg leefden. Zij pasten zich maar moeizaam aan een gevestigd leven met landbouw in plaats van roof aan. Hun rol in het leger werd onder de Wei-dynastie steeds onbeduidender. Een behoudende groep grenssoldaten kwam in opstand toen er in 524 een inval van de Mongoolse Rouran plaatsvond. Er volgde tien jaar burgeroorlog op deze opstand der zes garnizoenen. De prachtvolle hoofdstad Luoyang van de Xiaowen-keizer raakte verlaten en het rijk werd in 534 gesplitst in een Westelijke Weidynastie en een Oostelijke Weidynastie. (nl)
- I Tabghach (Lingua cinese : 拓跋氏 ; pinyin : tuòbáshì ; EFEO : T'o-Pa ? ; letteralmente : «clan Tuoba »), sovente denominati Tuoba in occidente, furono un clan di stirpe turca, appartenenti al popolo degli Xianbei, che fondarono, in Cina, nei pressi del delta del Fiume Giallo, la o Bei Wei (386-534) (da cui sarebbero poi nate le due dinastie Wei orientale e Wei occidentale. Fondarono in seguito il regno di , che venne annesso nel 663 dall'impero tibetano guidato dal suo fondatore, Songtsen Gampo, dopo una guerra che l'oppose all'impero cinese della dinastia Tang. I superstiti fuggirono e cercarono protezione in Cina dai Tang. Secoli dopo, nel 1038, l'imperatore , proveniente da questo clan, avrebbe fondato la Dinastia Xia occidentale. (it)
- Tuoba (albo Tabgacze) – jedno z plemion Xianbei, które założyło Północną dynastię Wei (386 – 535) i zjednoczyło północne Chiny. Tuoba stanowili początkowo część wielkiej konfederacji Xianbei. Sama nazwa Tuoba jest chińską transkrypcją oryginalnej nazwy Tabgacz. Język Tuoba pozostaje kwestią sporną wśród uczonych. Jedni uważają że był on językiem tureckim, inni że językiem mongolskim, istnieje także hipoteza zgodnie z którą był on wymarłym językiem ałtajskim, odmiennym od innych znanych nam języków. Samodzielna konfederacja Tuoba została ustanowiona w roku 258, a ich terytorium miało wówczas centrum w Shengle (na północ od dzisiejszego Huolingol w Mongolii Wewnętrznej) w pobliżu Wielkiego Muru. Pod koniec III wieku Tuoba zajęli wschodni brzeg północno-zachodniego zakola Huang He w dzisiejszej prowincji Shanxi. W zamian za służbę jako wojska posiłkowe Zachodniej dynastii Jin przywódcy Tuoba otrzymali w roku 310 tytuł księcia (gong), a w roku 314 króla (wang). Wykorzystując polityczną pustkę jaka powstała po upadku Zachodniej dynastii Jin w roku 316 Tuoba rozciągnęli swoją kontrolę na ogromne terytorium pomiędzy Mandżurią a doliną rzeki Ili. Konfederacja Tuoba stała się znaczącą siłą pod władzą (338 – 376), który zbudował pałac i stolicę w Shengle oraz w roku 340 oficjalnie ustanowił . Zostało ono jednak podbite przez Wcześniejsze Qin w roku 376. Kiedy jednak Wcześniejsze Qin zaczęło się rozpadać po klęsce nad rzeką Fei w roku 383, przywódca Tuoba, Tuoba Gui (późniejszy cesarz ) (386 – 409), wykorzystał tę sytuację do restytucji państwa, w roku 386 zmieniając jednak jego nazwę z Dai na Wei. Założona przez niego Północna dynastia Wei, wykorzystując dostęp do stepu zapewniający posiadanie kawalerii dającej militarną przewagę nad innymi „barbarzyńskimi” państwami w Chinach, w roku 439 zjednoczyła całe północne Chiny. Panując nad północnymi Chinami Tuoba stopniowo ulegali coraz większym wpływom buddyzmu i chińskiej kultury. Z biegiem czasu dwór, który od początku znajdował się pod wpływem chińskich zwyczajów administracyjnych i ceremoniału, uległ całkowitej sinizacji. W roku 493 cesarz (471 – 499) pod wpływem chińskich urzędników na dworze przeniósł stolicę do Luoyangu, który pełnił tę rolę już za czasów dynastii Han. Na dworze zakazano używania języków innych niż chiński i zaczęły na nim bezwzględnie obowiązywać chińskie stroje i zwyczaje. Wielosylabowe nazwiska Xianbei zastąpiono nazwiskami chińskimi (nazwisko rodu cesarskiego, Tuoba, zmieniono na Yuan). Ta polityka przymusowej sinizacji spotkała się z opozycją wojsk zgrupowanych na froncie północnym, których żołnierze byli nadal przywiązani do języka i zwyczajów Xianbei, i w wyniku wstrząsających od roku 523 państwem wojskowych rebelii w roku 535 Północna dynastia Wei ostatecznie rozpadła się na Zachodnią dynastię Wei ze stolicą w Chang’anie (dzis. Xi’an) i Wschodnią dynastię Wei ze stolicą w w dzis. prowincji Hebei. Sprawujący faktyczną władzę w Zachodnim Wei ród Yuwen, który w roku 557 założył , dążył do odwrócenia sinizacji, m.in. przywracając tradycyjne nazwiska Xianbei, a nawet nadając je Chińczykom. W roku 577 reżim Yuwen ponownie zjednoczył północne Chiny, obalając konkurencyjną . W roku 581 Północną dynastię Zhou obalił jednak jeden z jej chińskich generałów, Yang Jian (581 – 604), który założył dynastię Sui i w roku 589 zjednoczył całe Chiny. Pod rządami chińskich dynastii proces sinizacji Tuoba wkrótce uległ zakończeniu. (pl)
- Табгачи или Тоба (拓拔;Tuòbá) — древнемонгольский кочевой народ, ответвление сяньбийцев. Вторглись в Китай, где основали Дай и Тоба-Вэй. (ru)
- Табгачі — одне із племен північних сяньбінців, що мешкали на території Маньчжурії, Внутрішньої Монголії та Східної Монголії. Китайською мовою табгачів називали тоба (кит. 拓拔) — ті, що заплітають коси. Після розпаду у 235 році держави південних сяньбі разом з племенними союзами туфа і лунсі почали рух на південь. Табгачі заснували державу Дай періоду шістнадцяти держав, що існувала у проміжку між 310 та 376 роками. Пізніше вони розширили свої володіння на весь північний Китай, утворивши державу Північна Вей, що існувала з 376 року по 536 рік. У її складі табгачі поступово окитаїлися. Серед правителів — (219—277). (uk)
- 拓跋氏，又作㩉拔氏、拓拔、托跋、禿髮，古代鮮卑氏族之一，為拓跋部的族長，拓跋部單于的家系多屬於此氏族。拓跋部建立了包括北魏在內的許多拓跋國家。在北魏時，採取漢化政策，改姓元，西魏時期一度恢復拓跋姓，唐朝之後拓跋氏族逐漸漢化，被融入漢人之中。 (zh)
|
| rdfs:comment
|
- Els tabgatch (o t'o-pa) foren un poble turc que es va establir, el segle iv, a Ta-t'ong, al nord del Shansi, i que va acabar unificant el nord de la Xina. El nom de tabgatch fou emprat pels occidentals per a designar la Xina. El nom és turc; en àrab era tamghadj i, en grec, taugast. (ca)
- Tabgačové (staroturecky → Tavġaç, řecky Taugast, turecky Tabgaç, od roku 310 do 496: čínsky 拓跋 pchin-jinem tàbá, obvyklou fonetikou: T’opa → Toba, nebo čínsky 拓跋氏 pchin-jinem tàbáshì, obvyklou fonetikou: T’opa Ši → Toba Ši, doslova Dynastie těch, kteří si zaplétají cop, z významem „Toba klan“) byl jeden z nejdůležitějších kmenů konfederace která se objevila po pádu Siung-nuské říše (Asijští Hunové). Sienpiské národy obývali jižní Sibiř, severní Mandžusko a východní Mongolsko, a kmen Tabgačů byl známý jako jeden z největších kmenů mezi jejich západními kmeny. Strukturu kmene, v jehož rukou ležela politická moc, tvořili z větší části turkické národy jejichž původní jméno bylo „Tabgač“. (cs)
- Tuoba o Tàbá (en chino tradicional: 拓拔; Wade-Giles: T'o-pa, proto-turco t(a)γb(a)č 𐱃𐰉𐰍𐰲; griego medieval: Taugást /Ταυγὰστ) fue el etnónimo utilizado para denominar a una de las ramas étnicas de los grupos nómadas de la estepa oriental, sin que a día de hoy haya un tácito consenso a la hora de atribuir una procedencia cierta hacia un grupo lingüístico concreto (sea proto-mongol o proto-turco). Aún con todo, tradicionalmente fueron identificadas en las fuentes chinas, como uno de los xìng (姓) más pujantes de los Xianbei, variando su asentamiento a lo largo de la actual Mongolia y Manchuria entre el siglo III y IV d. C. (es)
- Tuoba (Hanzi: 拓拔; Pinyin: Tuòbá; Wade–Giles: T'o-pa) adalah sebuah klan dari Xianbei di Tiongkok kuno. Dalam bahasa Turk Kuno, mereka disebut sebagai Tabgach. Tuoba mendirikan Wei Utara (386–535) di sekitaran delta Sungai Kuning dan menjadi makin ter. Akibatnya, dari tahun 496, nama "Tuoba" dihilangkan oleh maklumat , yang mengadopsi marga bahasa Tionghoa (元) sebagai gantinya. Sebuah cabang yang masih ada dari Tuoba mendirikan negara sebelum dijadikan vassal dinasti Tang; mereka kemudian mendirikan Xia Barat akhir, yang para penguasanya mengadopsi marga Tionghoa Li (李). Keluarga-keluarga pemerintahan dinasti Wei Barat dan Zhou Utara yang menyusul kejatuhan Wei Utara juga beretnis Tuoba. (in)
- Les Tabgach (du vieux turc : 𐱃𐰉𐰍𐰲, translittération : Tabgač, Tabγač ou Tabɣač), parfois écrit Tabghatch, souvent appelés Tuoba en Occident (du chinois : 拓跋氏 ; pinyin : tuòbá shì ; EFEO : T’o-Pa ? ; litt. « clan Tuoba »), IIIe – VIe siècle, étaient un clan parmi les populations turques des Xianbei. Ce peuple fonda, en Chine, la dynastie des Wei du Nord ou Bei Wei (386-534) dans la région du fleuve Jaune. (fr)
- 탁발씨(중국어 정체자: 拓跋氏, 병음: Tuòbá)는 삼국 시대와 진나라 시기의 단석괴가 일으킨 선비제국의 선비족 지파인 탁발선비의 성씨로서, 이들은 후에 북위(北魏)를 건립하였다. (ko)
- 拓跋氏（たくばつし）は、中国北部からモンゴル高原にかけて勢力を有した鮮卑拓跋部の中心氏族であり、狭義的にはの直系であり、後に鮮卑を統一し中国において北魏を建国した家系である。北魏では第5代皇帝献文帝まで国姓であったが、孝文帝のときに元氏と改姓された。 (ja)
- Табгачи или Тоба (拓拔;Tuòbá) — древнемонгольский кочевой народ, ответвление сяньбийцев. Вторглись в Китай, где основали Дай и Тоба-Вэй. (ru)
- 拓跋氏，又作㩉拔氏、拓拔、托跋、禿髮，古代鮮卑氏族之一，為拓跋部的族長，拓跋部單于的家系多屬於此氏族。拓跋部建立了包括北魏在內的許多拓跋國家。在北魏時，採取漢化政策，改姓元，西魏時期一度恢復拓跋姓，唐朝之後拓跋氏族逐漸漢化，被融入漢人之中。 (zh)
- Die Tabgatsch (in chinesischen Quellen: Tuoba (拓拔 oder 拓跋, Tuò bá), früher oft T’o-pa transkribiert) waren eine der bedeutendsten Stammeskonföderationen, die nach dem Zusammenbruch des Xiongnu-Reiches entstanden waren. Die Macht der Tabgatsch erstreckte sich gegen Ende des vierten Jahrhunderts von Shanxi und Hebei bis zum Gelben Fluss. Hier gründeten sie die Nördliche Wei-Dynastie. Die Herrscher der Tabgatsch waren überwiegend buddhistisch. (de)
- I Tabghach (Lingua cinese : 拓跋氏 ; pinyin : tuòbáshì ; EFEO : T'o-Pa ? ; letteralmente : «clan Tuoba »), sovente denominati Tuoba in occidente, furono un clan di stirpe turca, appartenenti al popolo degli Xianbei, che fondarono, in Cina, nei pressi del delta del Fiume Giallo, la o Bei Wei (386-534) (da cui sarebbero poi nate le due dinastie Wei orientale e Wei occidentale. (it)
- The Tuoba (reconstructed Middle Chinese pronunciation: *tʰak-bɛt), also known as the Taugast or Tabgach (Old Turkic: 𐱃𐰉𐰍𐰲 Tabγač), was a Xianbei clan in Imperial China. During the Sixteen Kingdoms period in northern China, the Tuoba clan established and ruled the dynastic state of Dai from 310 to 376. In 386, the Tuoba clan restored Dai, only to rename the dynasty "Wei" (known retroactively in Chinese historiography as the "Northern Wei") in the same year. The Northern Wei was a powerful dynasty that unified northern China after the Sixteen Kingdoms period and became increasingly sinicized. As a result, from 496, the name "Tuoba" disappeared by an edict of the Emperor Xiaowen of Northern Wei, who adopted the Han surname of Yuan (元). After the Northern Wei split into the Eastern Wei and (en)
- De Tobavolk (ook wel: Tuoba of T'o-pa of Tabgatsj) vielen rond 386 het noorden van China binnen en stichtten er de Noordelijke Wei dynastie. Taal en afkomst zijn niet zeker, maar waarschijnlijk waren ze samengesteld uit delen van de Dingling en Xianbei. Beeldjes uit deze tijd hebben opvallend vaak eerder Europese dan Chinese gelaatstrekken. De Toba waren van huis uit nomaden van de steppe, die van hun paarden en de krijg leefden. Zij pasten zich maar moeizaam aan een gevestigd leven met landbouw in plaats van roof aan. Hun rol in het leger werd onder de Wei-dynastie steeds onbeduidender. (nl)
- Tuoba (albo Tabgacze) – jedno z plemion Xianbei, które założyło Północną dynastię Wei (386 – 535) i zjednoczyło północne Chiny. Tuoba stanowili początkowo część wielkiej konfederacji Xianbei. Sama nazwa Tuoba jest chińską transkrypcją oryginalnej nazwy Tabgacz. Język Tuoba pozostaje kwestią sporną wśród uczonych. Jedni uważają że był on językiem tureckim, inni że językiem mongolskim, istnieje także hipoteza zgodnie z którą był on wymarłym językiem ałtajskim, odmiennym od innych znanych nam języków. Samodzielna konfederacja Tuoba została ustanowiona w roku 258, a ich terytorium miało wówczas centrum w Shengle (na północ od dzisiejszego Huolingol w Mongolii Wewnętrznej) w pobliżu Wielkiego Muru. Pod koniec III wieku Tuoba zajęli wschodni brzeg północno-zachodniego zakola Huang He w dzisiejsz (pl)
- Табгачі — одне із племен північних сяньбінців, що мешкали на території Маньчжурії, Внутрішньої Монголії та Східної Монголії. Китайською мовою табгачів називали тоба (кит. 拓拔) — ті, що заплітають коси. Після розпаду у 235 році держави південних сяньбі разом з племенними союзами туфа і лунсі почали рух на південь. Табгачі заснували державу Дай періоду шістнадцяти держав, що існувала у проміжку між 310 та 376 роками. Пізніше вони розширили свої володіння на весь північний Китай, утворивши державу Північна Вей, що існувала з 376 року по 536 рік. У її складі табгачі поступово окитаїлися. (uk)
|