Homoni

Homoni (pia: hormoni, kutoka Kigiriki ὁρμᾶν horman - "kichochezi", "msukumo") ni kemikali zinazotolewa na tezi za mwili na kusafiri kupitia mfumo wa mzunguko wa damu hadi ogani za mwili. Humo zinasababisha mabadiliko katika kazi ya ogani. Kwa lugha nyingine zinapeleka ujumbe kwa ogani.

Jicho linaona simba, ubongo unatambua kuna hali ya hatari na kupitia neva unatuma amri kwa tezi maalumu iliyoko kando ya figo. Tezi hiyo hutengeneza homoni ya adrenalini na kuimwaga katika mzunguko wa damu. Adrenalini kupitia damu inafika pande zote za mwili na kusababisha mabadiliko katika ogani zenye molekuli za kupokea na kuelewa adrenalini. Ujumbe huu unasababisha:

• moyo unapiga haraka zaidi
• mishipa ya damu inajikaza na shinikizo la damu linaongezeka
• mishipa ya newa ndani ya mapafu inapanuka

Kwa hiyo mwili unakuwa tayari kukimbia au kupambana na hatari.

Ni kiwango kidogo tu cha homoni kinachohitajika kubadilisha umetaboli wa seli. Kimsingi homoni ni mtume wa kikemikali ambaye husafirisha ujumbe kutoka tezi hadi ogani nyingine.

Viumbe vyote vyenye seliuwingi husanisi homoni. Homoni za mimea zinajulikana kama "fitohomoni". Kwa kawaida, homoni kwa wanyama husafirishwa mwilini kupitia mfumo wa damu.

Seli huonyesha mwitikio kwa homoni pale panapokuwa na uhusiano na kipokezi maalum cha homoni hiyo. Homoni ile hufungamana na protini kipokezi kwenye seli za ogani husika.

Homoni zinasambaa kote mwilini lakini zinapokewa na kueleweka tu kwa ogani ambazo zina seli za pekee za kupokea na kuelewa homoni husika. Ogani nyingine hazina protini za kupokea homoni hizi; yaani kila homoni hupokewa na ogani za pekee ilhali ogani nyingine hazihusiki nayo.

Kionyesha ishara za homoni inahusisha yafuatayo:

1. Biosanisi ya homoni fulani kwa tishu fulani
2. Kuhifadhi na kutoa homoni
3. Usafiri wa homoni hadi kwa kiini lengo
4. Utambuzi wa homoni kwa ushirika na utando wa seli au protini kipokezi cha ndani ya seli
5. Usafirishaji na urudufishaji wa signali ya homoni iliyopokelewa kupitia mchakato wa uhamisho wa DNA kutoka kwa seli ya bakteria hadi nyingine ya signali. Hii basi husababisha mwitikio kwa chembechembe. Mwitikio wa kiini kilicholengwa inaweza kutambuliwa na viini vinavyotengeneza homoni na kusababisha-kanuni chini katika uzalishaji wa homoni. Huu ni mfano wa maoni hasi kitanzi wa homeostasi.
6. Uvunjaji wa homoni

Seli za homoni kawaida ni seli za aina maalum, ambazo hukaa ndani kwa endocrini kwa mfano thyroidi. Homoni hutoka kwa viini vyao vya asili kwa njia ya eksositosi au njia nyingine ya kupenya utando. Mfano wa kihierarkia ni urahisishaji ya mchakato wa homoni Seli pokezi za mchakato fulani ya homoni zaweza kuwa moja ya aina mbalimbali ya viini vinavyoishi ndani ya tishu tofauti, kama ilivyo kwa insulini, ambayo huchochea kwa njia mbalimbali na tofauti ya kitaratibu, athari za kifiziolojia. Tishu mbalimbali zinaweza kuitikia kwa njia tofauti kwa homoni moja. Kwa sababu hiyo ni vigumu kufafanua na kuchanganua signali za homoni.

Homoni nyingi huanzisha jibu awali kwa kuungana pamoja na undani wa kiini maalum au utando wa seli yanayohusiana na protini kipokezi. Kiini kinaweza kuwa vipokezi kadhaa tofauti ambayo hutambua homoni moja na kuamsha njia tofauti ya michakato ama, homoni mbalimbali na vipokezi vyao hatimaye kutoa matokeo ya njia moja ya kibiochemikali.

Kwa homoni nyingi, pamoja na homoni za protini, kipokezi ni utandao kinachohusiana na kupachikwa ndani katika utegili utando, hasa kwenye uso wa seli. Mwingiliano wa homoni na kipokezi kwa kawaida kuchochea madhara ya kisekondari ndani ya kiini, mara nyingi kwa kushirikisha mchakato wa kiphosphorylation au kidephosphorylation ya protini mbalimbali ndani ya kiini, mabadiliko katika njia penyezaji za ioni, au kuongeza viwango vya molekuli ndani ya kiini ambayo yanaweza kuwa kama wajumbe wa nyongeza. Kwa mfano, mzunguko wa AMP. Baadhi ya homoni protini pia huingiliana kiutendaji na vipokezi ndani ya kiini ama vipokezi maalum vilivyo ndani na katikati ya kiini.

Kwa homoni kama vile steroidi ama thyroidi, vipokezi vyao vinapatikana ndani ya viini lengo vyao. Kuwatia nguvuni na vipokezi vyao, lazima homoni hizi zi penye msalaba utando wa seli. homoni hizi zina weza kufnya hivi kwa sababu ni mumunyifu kwenye ufuta za kimwili. Kwa pamoja, homoni na kipokezi chake, hupenya utando wa kiungo kilicho katikati ya kiini ambako huungana na mfuatilio maalum wa DNA. Hivyo, kwa ufanisi, kuboresha au kudhoofisha adhari jeni fulani na hatimaye kuadhiri usanisi wa protini. Hata hivyo, imeonyeshwa kuwa sio vipokezi vyote vya steroidi vinapatikana ndani ya kiini. Baadhi ya vipokezi hivi vinahusika na utando wa plazma.

Ni muhimu kuzingatia kiwango cha msongamano wa homoni na vipokezi ili kutambua wakati ambapo homoni zinaanza kazi. Msongamano wa muungano wa homoni na vipokezi vyao unaweza kutambuliwa kwa ufanisi kupitia njia tatu

1. Idadi ya molekuli homoni inayopatikana kwa ajili ya malezi ya tata
2. Idadi ya molekuli pokezi inayopatikana kwa ajili ya malezi ya magumu na
3. Uwezo wa muungano kati ya homoni na kipokezi chake

Idadi ya molekuli homoni inayopatikana kwa ajili ya malezi ya tata ni kwa kawaida sababu muhimu katika kuamua kiwango ambapo ishara za njia za homoni zinaanzishwa. Idadi ya molekuli homoni inapatikana kuwa amedhamiria kwa msongamano wa homoni mviringo, ambayo ni kwa upande wamevutiwa na kiwango na kasi ambayo wao ni secreted na seli biosynthetic. Idadi ya vipokezi katika uso kiini ya kupokea kiini yanaweza kutofautishwa hata pia vilevile, uwezo wa homoni na kipokezi kuungana.

Seli nyingi zina uwezo wa kuzalisha moja au zaidi ya molekuli, ambayo ni kama hutuma ishara kwa molekuli ya seli nyingine, kubadili kukua, kazi, au kimetaboliki. Homoni zinazozalishwa na seli katika endokrini tezi zilizotajwa hivyo mbali katika makala hii ni seli za bidhaa maalum kutumika kama wasanifu katika ngazi ya jumla ya viumbe. Hata hivyo pia zinaweza kuweka madhara yake tu ndani ya tishu ambamo zinazalishwa na kutolewa.

Kiwango cha usanisi na utoaji wa homoni unadhibitiwa na maoni hasi ya kihomeostatic. utaratibu huo unategemea vijisababu vinavyo chochea usanisi na utoaji wa homini. Hivyo, ukolezi wa homoni ya juu pekee haiwezi sababisha maoni hasi ya utaratibu. Maoni hasi lazima yanasababishwa na madhara ya wingi wa homoni.

Utoaji wa ugiligili wa homoni inaweza kuchangamshwa na kudhibitiwa na:

• homoni nyingine (homoni zakuchochea au zakutoahomoni nyingine
• ukolezi wa ioni katika plazma au virutubisho, kama vile globulin binde
• Niuroni na shughuli za akili
• Mabadiliko ya mazingira, kwa mfano, ya mwanga au joto

Kundi moja maalum la homoni ni la tropiki vianvyochochea usanisi wa homoni za tezi endokrini nyinginezo. Kwa mfano, homoni ya kichochezi tenzi (Tsh) husababisha ukuaji na kuongezeka kwa shughuli za endokrini tezi ya mwingine, tezi, ambayo huongeza pato la tezi homoni.

Aina ya homoni iliyotambuliwa hivi karibuni "homoni ya njaa" - ghrelin, orexin na PYY 3-36 - na "homoni ya satiety" - kwa mfano, leptin, obestatin, nesfatin-1.

Ili kuwachilia homoni kazi haraka katika mzunguko wa damu, seli za usanisi wa homoni huunda na kuhifadhi inaktiv homoni katika mfumo wa-au prohomoni na prehomoni. Hizi zinaweza kuwa na haraka kuongoka katika fomu zao kazi homoni katika kukabiliana na kichocheo fulani.

Homoni zinazo athari zifuatazo kwenye mwili:

• kusisimua au kolinesterasi ya ukuaji
• mabadiliko ya hali hisi ya moyo
• kuingiza au ukandamizaji wa chembe au kiinikufa (kuuawa kwa chembe)
• kuigiza au kukandamiza mfumo wa kinga mwilini.
• udhibiti wa kimetaboliki
• maandalizi ya mwili kwa ngono, ugomvi, mbio na shughuli nyingine
• maandalizi ya mwili kwa mwezi awamu ya maisha, kama vile kubalehe, uzazi, na kukoma hedhi
• udhibiti wa mzunguko wa uzazi
• njaa ndogo

Homoni huweza pia kudhibiti uzalishaji na kutolewa kwa homoni nyingine. Signali za homoni pia zinaweza kudhibiti mazingira ya ndani ya mwili kupitia homiostasisi

Homoni za wanyama wenye uti wa mgongo hugawanyika katika madarasa tatu ya kemikali:

• Homoni zinazotokana na anime nazo hutokana na amino asidi ya tyrosine na tryptophan. Mifano ni catecholamine na thyroxine.
• Homoni peptide imundwa na minyororo ya amino acidi Mifano ya peptide homoni ndogo ni TRH na vasopressin. Peptides linajumuisha alama au mamia ya asidi amino ni protini inajulikana kama protini Mifano ya homoni protini ni pamoja ni insulini na ukuaji wa homoni. Protini ngumu zaidi upande homoni kubeba minyororo carbohydrate na wanaitwa homoni glycoprotein. Luteinizing homoni, follicle-kuchochea homoni na tezi-kuchochea homoni ni glycoprotein homoni.
• Homoni zinazotokana na lipidi na phospholipidi yanatokana na lipidi kama linoleic acidi na arachidonic acidi Ya madarasa kuu ni homoni steroid kwamba hupata kutoka cholesterol na eicosanoid Mifano ya homoni steroid ni Testosterone na cortisol. Homoni sterol kama vile calcitrioli huunda mfumo homologous Gamba au koteksi na gonadi ni chanzo misingi ya homoni steroidi Mifano ya eicosanoid ni yanasomwa prostaglandin sana.

Homoni nyingi na analogi zao kutumika kama dawa. Kwa kawaida zaidi, homoni za estrogen ndizo huagiziwa sana zaidi pamoja na progestgens kama mbinu za uzazi kwa kutumia homoni, na HRT. Steroidi nazo ni za ugonjwa kinga mwili nafsi pamoja na shida za kupumua. Insulini hutumiwa na wengi wanougua ugojwa wa kisukari. Maandalizi kwa ajili ya matumizi katika otolaringolojia mara nyingi huwa na taaluma ya dawa ilihali steroidi na krimu ya vitamini D hutumika kwa wingi kwenye magonjwa ya ngozi ya mwili.

Dozi ya kifamasia ya homoni ni matumizi ya matibabu akimaanisha kiasi cha homoni ya mbali zaidi kuliko kawaida hutokea katika mwili wa afya. Athari ya vipimo pharmacologic ya homoni inaweza kuwa tofauti na majibu kwa kiasi kawaida kutokea na inaweza therapeutically muhimu. Mfano ni uwezo wa vipimo vya kitaaluma ya dawaya kuzuia kuvimba.

• Msingi wa homoni
• Makala juu ya homoni na vipokezi vyao
• HMRbase: Maktaba ya homoni na vipokezi vyao Archived 4 Oktoba 2011 at the Wayback Machine.
• MeSH Hormones

Makala hii kuhusu mambo ya biolojia bado ni mbegu. Je, unajua kitu kuhusu Homoni kama historia yake au mahusiano yake na mada nyingine? Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.