Strajk
Strajk (ang. strike) – zbiorowe, dobrowolne powstrzymanie się od pracy lub nauki w celu wymuszenia realizacji określonych żądań. Stosowane jest jako forma nacisku głównie przez pracowników najemnych w celu poprawy warunków pracy i wynagrodzenia[1].
Rodzaje strajków
[edytuj | edytuj kod]- strajk angielski
- strajk chłopski
- strajk czarny
- strajk czynny
- strajk dziki
- strajk głodowy
- strajk okupacyjny
- strajk ostrzegawczy
- strajk powszechny
- strajk rotacyjny
- strajk solidarnościowy
- strajk studencki
- strajk szkolny
- strajk włoski
- strajk polski
- strajk japoński
- strajk generalny
Strajki w Polsce
[edytuj | edytuj kod]Prawdopodobnie pierwszy strajk w Polsce miał miejsce w 1690 roku w kopalni soli w Wieliczce, kiedy zarząd kopalni obniżył taryfę, według której górnicy mogli zamieniać własny deputat solny na gotówkę. Nieudane pertraktacje pracowników z kierownictwem doprowadziły do strajku. W wydarzeniach zginęło dwóch łamistrajków.
Górnicy wieliccy oprócz wynagrodzenia pieniężnego pobierali za swą pracę jako zapłatę pewną ilość soli (podobnie jak dzisiaj górnicy w kopalniach węgla otrzymują węgiel). Kto nie chciał brać deputatu solnego, mógł otrzymać równowartość w gotówce, według specjalnej taryfy. Większość górników rezygnowała z deputatu, woląc gotówkę. W roku 1690 zarząd kopalni z niewiadomych przyczyn obniżył taryfę, według której następowała zmiana deputatu solnego na pieniądze, względnie, jak twierdzą inne źródła, zmniejszył sam deputat. Wywołało to niezadowolenie wśród rzesz górniczych, które po nieudanych pertraktacjach wyładowało się ostatecznie w postaci strajku. Nie przystąpili jednak do niego wszyscy. I wówczas znalazło się dwóch „łamistrajków”. Okrutnie zemścili się na nich strajkujący. Tłum napadł ich i zamordował.[2]
W Polsce prawo do strajku zostało zagwarantowane w ustawie o związkach zawodowych z dnia 8 października 1982 i następnej z 1991[3], ponadto w ustawie o rozwiązywaniu sporów zbiorowych z dnia 23 maja 1991 r.[4]
Co do zasady, zorganizowanie strajku możliwe jest dopiero po przeprowadzeniu wcześniejszych procedur sporu zbiorowego, na który składają się: rokowania, mediacje i referendum[4].
Współczesna Polska należy do krajów o najniższej w Europie skłonności pracowników do strajku[5].
8 kwietnia 2019 rozpoczął się ogólnopolski strajk nauczycieli, do którego włączyło się blisko 2/3 ogółu publicznych placówek oświaty[6].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ strajk, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-12-17].
- ↑ Pierwszy strajk w Polsce przed 250 laty, „Oświata”, 1937.
- ↑ Dz.U. z 2022 r. poz. 854.
- ↑ a b Dz.U. z 2020 r. poz. 123.
- ↑ Interactive strike map 2016 (PDF). etui.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-24)]., European Trade Union Institute (ETUI), July 2016 [dostęp 2016-12-23].
- ↑ Strajk nauczycieli 2019: Które szkoły i przedszkola biorą udział 18.04?. polskatimes.pl, 18 kwietnia 2019. [dostęp 2019-04-18].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Strajki w Europie – strona European Trade Union Institute (ETUI). etui.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-24)]. (ang.)