Ian McKellen

Ian McKellen

Ian McKellen (2013)
Imię i nazwisko	Ian Murray McKellen
Data i miejsce urodzenia	25 maja 1939 Burnley
Zawód	aktor, scenarzysta, producent
Lata aktywności	od 1959
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Ian Murray McKellen (ur. 25 maja 1939 w Burnley) – brytyjski aktor teatralny i filmowy, scenarzysta. Obsadzany zarówno w rolach szekspirowskich, jak i w filmach akcji. Nominowany do Oscara. Wystąpił w roli Gandalfa we Władcy Pierścieni i Hobbicie, oraz Magneto w serii filmów X-Men^[1].

29 sierpnia 2012 wystąpił podczas ceremonii otwarcia XIV Letnich Igrzysk Paraolimpijskich w Londynie.

Urodził się w Burnley w Anglii jako młodsze dziecko Margery Lois (z domu Sutcliffe) i Denisa Murraya McKellena (1905-1964), inżyniera budownictwa^[2]. Jego ojciec był protestantem pochodzenia irlandzkiego i szkockiego^[2]. Miał starszą o pięć lat siostrę Jean^[2]. Po wybuchu II wojny światowej, we wrześniu 1939 wraz z rodziną przeniósł się na północny zachód Anglii, do górniczego miasta Wigan^[3][4]. Kiedy miał 12 lat, jego matka zmarła na raka piersi^[4]. Z ojcem nie miał dobrych relacji^[5]. Gdy miał 24 lata, jego ojciec podczas jazdy samochodem dostał udaru. Nie istniały wtedy jeszcze pasy bezpieczeństwa; kierownica wbiła mu się w klatkę piersiową i zmarł dzień później w wyniku odniesionych obrażeń^[4].

Jego zainteresowanie aktorstwem zaczęło się już w Bolton School, gdzie występował w Bolton Little Theatre. Rodzice i starsza siostra popierali pasję młodego Iana. Jego rodzice często zabierali go do teatru, m.in. na sztuki Szekspira takie jak Makbet, Wieczór Trzech Króli i Sen Nocy Letniej^[6], i sami występowali w amatorskich przedstawieniach^[4]. Studiował w St Catharine’s College na Uniwersytecie Cambridge.

Pierwszy występ jako zawodowy aktor to rola Wiliama Roper’a w sztuce A Man For All Seasons, reżyserii Roberta Bolta, na deskach Belgrade Theatre w Coventry. Ian wystąpił tam jeszcze w niemal 15 sztukach po czym okazjonalnie odgrywał szekspirowskie role, takie jak Iago czy Makbet w Royal National Theatre i Royal Shakespeare Company. Jego kariera jako aktora filmowego rozpoczęła się na przełomie lat 60 i 70., jednakże dopiero w latach 90. jego nazwisko stało się znane wśród szerszej rzeszy fanów kina.

W drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych McKellen został trzykrotnie nominowany do Złotego Globu, przy czym zdobył statuetkę za rolę tytułowego Ryszarda III. W 1999 został po raz pierwszy nominowany do Oscara, za rolę w filmie Bogowie i potwory (Gods and Monsters^[7]). W tym okresie dostał angaż jako Magneto w serii filmów X-Men i Gandalf we Władcy Pierścieni. Za swoje dokonania jako aktor otrzymał szereg prestiżowych nagród, a za swój wkład w kulturę i sztukę został w 1991 uhonorowany tytułem szlacheckim^[6]. Po śmierci Richarda Harrisa McKellen był też brany pod uwagę do roli Albusa Dumbledore’a w serii filmów Harry Potter^[8], lecz odrzucił tę propozycję, a rolę otrzymał Michael Gambon.

Działa w sprawie wyrównania pozycji społecznej mniejszości seksualnych. Jest współtwórcą Stonewall, czołowej organizacji lobbystycznej walczącej o prawa gejów i lesbijek w UK oraz wspiera inne organizacji o takim charakterze. McKellen pojawia się także na brytyjskich paradach wolności np. Europride czy Manchester Pride. Aktor przez ostatnich kilka lat odwiedził niemal 50 liceów, by uświadamiać młodych ludzi na temat homoseksualizmu, ponieważ jego zdaniem nie powinno to być tematem tabu^[6].

W 1988, w wieku 49 lat, na antenie radia BBC, za namową przyjaciół i bliskich, dokonał coming outu i otwarcie oświadczył, że jest gejem^[5].

W 2012, w jednym z wywiadów ujawnił, iż sześć lat wcześniej zdiagnozowano u niego raka prostaty^[9].

• 1979 – Komandor Orderu Imperium Brytyjskiego
• 1991 – Odznaka Rycerza Kawalera wraz z tytułem sir
• 2007 – Order Towarzyszy Honoru

• Złoty Glob Najlepszy aktor drugoplanowy w serialu, miniserialu lub filmie telewizyjnym: 1997 Rasputin
• Nagroda Gildii Aktorów Ekranowych
  • Najlepszy aktor w roli drugoplanowej: 2002 Władca Pierścieni: Drużyna Pierścienia
  • Najlepszy filmowy zespół aktorski: 2004 Władca Pierścieni: Powrót króla
• Nagroda na MFF w Berlinie 2006: Honorowy Złoty Niedźwiedź

• Ian McKellen w bazie IMDb (ang.)
• Ian McKellen w bazie Filmweb
• Ian McKellen w bazie Notable Names Database (ang.)