d’Este

d’Este – książęcy ród panujący w Ferrarze i Modenie, zaliczający się, obok książąt sabaudzkich do najstarszych rodów Lombardii, spowinowaceni z Welfami przez małżeństwo margrabiego Alberta Azza II d’Este i jego pierwszej żony Kunegundy córki Welfa II (z Welfów starszych).

Ród Estów wywodzi się z włoskiego rodu Obertenghi, którego założycielem był Oberto I (zm. 975), margrabia Marchii Wschodniej i książę Luni^[1]. Jego prawnuk Albert Azzo II (zm. 1097) jest pierwszym znanym właścicielem zamku Este. Od Alberta Azza II biorą początek dwie linie Estów:

• niemiecka, której założycielem był najstarszy syn Alberta Azza II – Welf [IV], zwana Welfami młodszymi
• włoska idąca od Fulka I, pierwszego markiza d’Este.

Po śmierci Fulka I (1128) ziemiami Estów rządzili wspólnie Bonifacy [I], Fulko [II], Albert i Obizzo I. Stopniowo wraz ze śmiercią starszych braci cała władza nad marchią przeszła w ręce Obizza I. Obizzo I był pierwszym z Estów, który w 1187 roku, na prośbę możnych tego miasta, objął władzę nad Ferrarą. W latach 1177/1180-1181 był też podestą Padwy, a w 1191 roku signorem Rovigo. Jego wnuk i następca Azzo VI (1193-1212) był trzykrotnie podestą Ferrary w 1196, 1205 i 1208 roku, podestą Padwy w 1199 roku, podestą Werony 1206/1207 i Mantui 1207/1208 i 1210/1211. Kolejnemu z Estów, Azzo VII udało się utrzymać władzę w Ferrarze od 1240 roku do śmierci w 1264 roku^[2]

Ponieważ syn Azza VII Rinaldo został wraz z żoną zamordowany w 1251 roku w więzieniu w Apulii z rozkazu cesarza Fryderyka II, Azzo wyznaczył na łożu śmierci, na swego następcę wnuka Obizza II. Wybrany przez lud Ferrary w 1264 r. na markiza Ferrary i zatwierdzony jako gwelf przez papieża Urbana II władał Ferrarą do śmierci w 1293 roku. W 1288 roku na prośbę możnych rodów Modeny objął też władzę nad tym miastem. Po śmierci Obizza II, zamordowanego, gdy próbował przekazać władzę najmłodszemu synowi Franciszkowi, przez najstarszego Azza VIII, doszło do walki o władzę pomiędzy braćmi. W jej wyniku Azzo VIII objął Ferrarę, młodszy Aldobrandino – Modenę, a najmłodszy Franciszek – Reggio. Próba przekazania przez Azza VIII w 1308 roku Ferrary wnukowi Fulkowi (synowi jego nieślubnego potomka Fresca) doprowadziła do dalszych walk i utraty Ferrary przez Estów na rzecz papiestwa. W 1317 roku bunt ludności Ferrary sprawił, że władzę nad zjednoczonym ponownie państwem objęli synowie Aldobrandina i Franciszka: Rinaldo II, Mikołaj I, Obizzo III, Azzo IX i Bartoldo. Śmierć kolejno Azza IX (1318), Rinalda II (1335), Bertolda (1343) i Mikołaja I (1344) pozwoliła stopniowo skupić całą władzę nad państwem w ręku Obizza III^[2].

Po śmierci Obizza II (1352) władzę nad Ferrarą sprawowali kolejno jego synowie: Aldobrandino III (1352-1361), Mikołaj II (1361-1388) i Albert (1388-1393). Objęcie władzy przez braci nie następowało bez przeszkód. Władzy Aldobrandina III nie uznał syn Bertolda Franciszek, który przez dwa lata przy pomocy władców Mediolanu, Rimini i Mantui próbował zdobyć tron w Ferrarze. W 1388 roku spisek na życie Alberta zawiązał syn Aldobrandina III – Azzo X. W latach 1385–1388 Mikołaj II wzniósł obok murów obronnych nowy zamek rodowy – potężny Castello Estense. Od czasu Azza VI i VII dwór Estów zasłynął z pielęgnowania obyczajów zachodniego rycerstwa. Odbywały się na nim turnieje rycerskie i żywe były tradycje francuskiej literatury rycerskiej. Władcy Ferrary podejmowali poetów i gromadzili romanse rycerskie. W 1391 roku Albert d’Este podniósł znaczenie kulturowe Ferrary zakładając uniwersytet^[2].

Okres największej świetności rodu rozpoczyna Mikołaj III d’Este, po nim rządzili Leonello i pierwszy książę Ferrary, Borso. W 1471 księciem Ferrary i Modeny został Herkules I, jeden z najpotężniejszych władców renesansowych Włoch. Ostatnim księciem Ferrary z rodu d’Estów był Alfons II d’Este, który panował do 1597 r.

Maria d’Este poślubiła Jakuba II Stuarta i została królową Anglii i Szkocji. Ród d’Este był spowinowacony ze Sforzami, Gonzagami, Medyceuszami i dynastią aragońską władającą Neapolem.

• Albert Azzo II (zm. 1097)
• Fulko I (zm. 1128)
• Fulko II (zm. przed 1172)
• Albert (zm. ok. 1184)
• Obizzo I (zm. 1193)

• Obizzo I (zm. 1193), signor Ferrary od 1187
• Azzo VI (1193-1212), podesta Ferrary 1196, 1205 i 1208
• Aldobrandino I (1212-1215), podesta Ferrary 1212
• Azzo VII (1215-1264), markiz Ferrary od 1240

• Obizzo II (1264-1293), markiz Modeny od 1288
• Azzo VIII (1293-1308)
• Obizzo III (1317-1352) początkowo wspólnie z braćmi i kuzynami
• Aldobrandino III (1352-1361)
• Mikołaj II (1352-1388)
• Albert (1388-1393)
• Mikołaj III (1393-1441)

• 
  Herb rodziny d’Este w 1431
• 
  Herb rodziny d’Este w 1452
• 
  Herb rodziny d’Este w 1471
• 
  Herb rodziny d’Este w 1472
• 
  Herb rodziny d’Este w 1535
• 
  Herb rodziny d’Este w 1727