Ałmaty

Ałmaty
Herb	Flaga
Państwo	Kazachstan
Obwód	Ałmatycki
Burmistrz	Achmetżan Jesymow
Powierzchnia	444,0 km²
Wysokość	ok. 700 m n.p.m.
Populacja (2013); • liczba ludności; • gęstość	; 1 477 564; 4 535 os./km²
Nr kierunkowy	+7 727
Kod pocztowy	050000 - 0500063
Tablice rejestracyjne	02, A
	Położenie na mapie Kazachstanu Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}\|type:city}
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Ałmaty lub Ałma-Ata (kaz. Алматы, ros.: Алматы lub Алма-Ата) – największe miasto i była stolica (do 1998 r.) Kazachstanu, położone w południowo-wschodniej części kraju, na wysokości ok. 700 m. n.p.m. u podnóża Zailijskiego Ałatau (Tienszan), w pobliżu granicy z Kirgistanem, na terenie charakteryzującym się dużą aktywnością sejsmiczną. Miasto, które do 1997 było stolicą kraju, stanowi główny ośrodek przemysłowy, kulturalny i naukowy Kazachstanu, m.in. Akademia Nauk, liczne szkoły wyższe.

Nazwa miasta

od 1854 - Zailijskoje (rosyjski fort)
od 1867 - Wierny (Wiernyj)
od 1921 - Ałma-Ata (Алма-Ата, co można tłumaczyć jako Ojciec jabłek), przy czym kazachska nazwa to Ałmaty (Алматы).
od 1993 - Ałmaty (Алматы). Po uzyskaniu niepodległości przez Kazachstan władze państwowe podjęły w 1993 roku decyzję o przyjęciu jako urzędowej kazachskiej nazwy Ałmaty, także w języku rosyjskim^[2]^[3]. W Rosji ta zmiana nie została zaakceptowana i dotychczas po rosyjsku stosowana jest nazwa Ałma-Ata.

Według zaleceń Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej, przyjętych na na 73. posiedzeniu^[4] (5 września 2012 roku), nazwa Ałmaty to polska nazwa główna miasta, nazwą wariantową pozostaje zaś Ałma-Ata. Trwają kontrowersje co do odmienności nazwy miasta w języku polskim. KSNG nie zajmuje w tej sprawie jednoznacznego stanowiska. Ministerstwo Spraw Zagranicznych^[5] i Ambasada RP w Astanie^[6] używają formy nieodmiennej.

Historia

Na trasie starego jedwabnego szlaku w 1854 Rosjanie założyli twierdzę Zailijskie (Zailijskoje) z 470 żołnierzami i oficerami załogi, wokół której zaczęła wyrastać osada. W 1867 liczyła 10 tys. mieszkańców, została przemianowana na Wierny (Wiernyj) i uzyskała prawa miejskie. W 1921 zmieniono rosyjską nazwę na Ałma-Ata. W 1929 miasto miało 45 tys. mieszkańców i przeniesiono do niego stolicę z Kyzyłordy. Miasto rozwinęło się szybko po doprowadzeniu linii kolei turkiestańsko-syberyjskiej. Zostało stolicą Kazachskiej SRR, a później niepodległego Kazachstanu. Za czasów radzieckich byli w nim przetrzymywani Polacy.

W 1993 roku władze Kazachstanu przyjęły jako urzędową kazachską formę nazwy miasta Ałmaty (Алматы). W roku 1998 miasto straciło status stolicy na rzecz Astany, która ulokowana jest znacznie bardziej w centrum Kazachstanu niż Ałmaty.

Miasto ubiegało się o organizację zimowych igrzysk olimpijskich w 2014 roku, jednak kandydatura ta odpadła w pierwszym etapie wyboru. Miasto będzie organizatorem zimowej uniwersjady w 2017 roku^[7].

W roku 2011 otwarto pierwszy odcinek metra w Ałmatym.

Zabytki

sobór Wniebowstąpienia Pańskiego z 1907^[8]
opera z 1934 roku w stylu socrealistycznym.

Religia

Diecezja Trójcy Świętej w Ałmatym

Mieszkańcy Ałmatego to przeważnie muzułmanie lub prawosławni. Ci pierwsi w większości to Kazachowie, prawosławni to głównie Rosjanie.

Transport

Z tym tematem związana jest kategoria: Transport w Ałmaty.

Autobusy (od 1929)
Tramwaje w Ałmatym (od 1937)
Trolejbusy w Ałmatym (od 1944)
Ałmaty-1 – dworzec kolejowy przeznaczony jest dla pociągów tranzytowych z rosyjskiej Syberii
Ałmaty-2 – dworzec kolejowy centralny
Port lotniczy Ałmaty
Metro w Ałmatym (budowane od 1984, otwarte 1 grudnia 2011)

Planuje się budowę trasy szybkiego tramwaju oraz wydzielonej trasy autobusowej (tramwaj szynowy).

Sport

Z tym tematem związana jest kategoria: Sport w Ałmaty.

HK Ałmaty – klub hokejowy
CSKA Ałmaty – klub piłkarski
Dinamo Ałmaty – klub piłkarski
Dostyk Ałmaty – klub piłkarski
FK Ałmaty – klub piłkarski
Kajrat Ałmaty – klub piłkarski
Megasport Ałmaty – klub piłkarski
Namys Ałmaty – klub piłkarski
Stadion Centralny w Ałmatym – stadion wielofunkcyjny

Niedaleko miasta na wysokości 1691 m n.p.m. znajduje się kompleks sportowy Medeo (kaz. Медеу Спорт Кешені), który jest najwyżej położonym lodowiskiem na świecie.