Indonesia

Indonesia es un estat insulari (17 508 illas) d'una superficia de 1 919 440 km² que s'estend sus aperaquí 5 000 km d'èst en oèst e 2 000 km dau nòrd au sud. Gropa la màger part deis illas d'Insulíndia entre l'Ocean Pacific a l'èst e l'Ocean Indian a l'oèst. Se pòu destriar dos arcs principaus. Lo premier se situa lòng de l'Ocean Indian e se forma dins leis illas Simeulue, Nias e Mentawai, se perseguís amb leis illas pichonas de Sonda (Sumba, Timòr... etc.) e se corba vèrs lo nòrd (Illas Tanimbar, Kai) e enfin vèrs l'oèst (Celebas). Lo segond arc gropa lei zònas montanhósas de Sumatra, deis illas meridionalas de Sonda (Bali, Sumbawa, Alor... etc.) e se corba vèrs lo nòrd. Situat au limit entre lei placas australiana e eurasiatica, es una region fòrça activa ai nivèus sismic e volcanic amb un centenau de volcans actius. Certanei representan un perilh important en causa d'una activitat importanta e d'una populacion nombrosa installada a proximitat per aprofichar lei tèrras drudas. La Papoa Occidentala fa partida d'un ensems geologic diferent situat au limit entre lei placas australiana e pacifica. S'i troba la cima pus auta dau país (Puncak Jaya, 4 884 m).

L'idrografia es limitada a de rius pichons en causa de la talha relativament deis illas e de sa topografia escabrosa que favoriza la formacion de traçats idrografics dirèctes entre lei montanhas e l'ocean. En revènge, se pòu nòtar l'existéncia de glaciers sus lei cimas pus autas de Papoasia que fan partida dei rars glaciers situats a una latitud quasi eqüatoriala. Pasmens, en causa dau rescaufament climatic globau, son en regression rapida e sa disparicion totala es prevista per lo sègle XXI.

 

Situada entre 6°N e 11°S de latitud, Indonesia a un clima tropicau, amb alternància de sasons umidas e secas, e eqüatoriau umide tota l'annada. Lei precipitacions anualas son importantas amb de valors entre 1 780 e 3 175 mm dins lei regions bassas e qu'agantan 6 100 m dins certanei regions montanhosas dau litorau oèst de Sumatra, de Java, de Bornèo, de Sulavesi e de Papoasia. La temperatura mejana es auta e establa dins lo corrent de l'annada (entre 26° e 30°C a Jakarta).

En 2014, la populacion indonesiana èra estimada a 253,6 milions d'abitants (4^en reng mondiau). Lo país conoís una aumentacion demografica regulara dempuei la segonda mitat dau sègle XX qu'es encuei sostenguda per lo mantenement d'un taus de feconditat sufisent per permetre lo renovelament dei generacions (2,18 enfants per frema en 2014) e una esperança de vida en aumentacion (72,2 ans totjorn en 2014. Lo vieilhiment de la populacion es encara limitat mai es en cors de formacion amb 42,3% de la populacion qu'a un temps entre 25 e 54 ans e 50,9% qu'a un temps entre 0 e 24 ans.

L'urbanizacion es febla amb solament 53% deis abitants installats dins una vila. Autra caracteristica, mai de la mitat de la populacion dau país èra concentrada sus l'illa de Java (143 milions en 2014) onte la densitat de populacion agantava 1 117 ab/km². La meteissa annada, Sumatra aviá 50,3 milions d'abitants e Sulavesi 18,5 milions e la partida indonesiana de Bornèo 13,7 milions. Lei vilas pus importantas d'Indonesia èran donc principalament situadas en Java e en Sumatra. La pus importanta èra la capitala Jakarta amb 11,3 milions d'abitants dins la vila e 30,3 milions dins son aglomeracion. Leis autreis aglomeracions majoras èran Bandung (7,6 milions), Semarang (6,0 milios) Surabaya (5,6 milions), Medan (4,1 milions, aglomeracion pus importanta en fòra de Java), Makassar (2,5 milions, premiera vila de Sulavesi, Bekasi (2,3 milions), Tangerang (2,0 milions), Depok (1,7 milions) e Palembang (1,7 milions, segonda vila de Sumatra).

La populacion indonesiana es compausat de centenaus de pòbles diferents que son generalament d'origina austronesianas ò papós. Lei pus importants èran lei Javanés (40,1%) e lei Sondanés (15,5%). Ges d'autrei grops etnics passava 5% de la populacion. De regionalismes culturaus fòrça importants existisson dins lo país. Pasmens, aquò es equilibrat per l'existéncia d'un sentiment nacionau fòrt que son desvolopament foguèt un axe major de la politica dei govèrns centraus successius dempuei l'independéncia. Ansin, en fòra d'Aceh qu'èra aperavans lo centre d'un estat independent poderós, dei regions papós que luchan per son independéncia dempuei leis annadas 1960 e de l'anciana província de Timòr Orientau venguda independenta en 2002, Indonesia es relativament estable.

Indonesia presenta una diversitat lingüistica fòrça importanta amb aperaquí 700 lengas diferentas parladas dins l'archipèu. Aqueu nombre fa dau país lo segond espaci lingüistic pus ric de la planeta après Papoa-Nòva Guinèa. Pasmens, en fòra de l'indonesian qu'a l'estatut de lenga oficiala, leis autrei lengas, dichas lengas regionalas per lo govèrn, an ges d'estatut e certanei son menaçadas de disparicion. La màger part son dei lengas austronesianas. L'excepcion principala regarda la partida pus orientala de l'archipèu qu'es dominada per de lengas papós.

L'indonesian (ò Bahasa Indonesia) es una varietat dau malai que se desvolopèt dins lo corrent dau sègle XX a l'iniciativa dau movement independentista. En 2010, èra parlat per la quasi totalitat de la populacion mai èra solament la lenga mairala de 16,8% de la populacion. Lo javanés èra la premiera lenga mairala dau país amb au mens 82 milions de locutors natius (32,2% de la populacion). Leis autrei lengas importantas èran lo sondanés (13,7%), lo malai (7,1%) qu'es considerat coma lenga regionala en Sumatra maugrat sa proximitat amb l'indonesian, lo madurés (5,9%), lo magindanao (3,1%), lo batak (2,7%), lo bugis (2,0%), lo balinés (1,6%), lo macassarés (1,3%) e lo sasak (1,0%). Au mens dètz autrei lengas èran parladas per mai de 400 000 personas.

Lo neerlandés es en cors de disparicion car son ensenhament ais indigèns foguèt tardiu e limitat. D'efèct, lei colons refusavan d'utilizar la sieuna lenga per parlar ais abitants locaus e utilizavan en plaça lo malai. Ansin, la lenga dau colonizator foguèt unicament ensenhada a una minoritat fòrça pichona d'enfants indigèns destinats a venir foncionaris deis Índias Neerlandesas, principalament a partir deis annadas 1920. L'ocupacion japonesa e l'independéncia entraïnèt la fin d'aqueu sistèma avans l'obtencion de resultats.

Indonesia es un país musulman dempuei la fin de l'Edat Mejana. La libertat religiosa i es assegurada per la constitucion e lo govèrn reconoís oficialament sièis religions que son l'islam, lo catolicisme, lo protestantisme, l'indoïsme, lo bodisme e lo confucianisme. En revènge, existís certanei limits coma l'enebiment dei maridatges entre fidèus de religions diferentas. De mai, fins a 2015, l'ateïsme èra enebit.

Lo darrier recensament oficiau se debanèt en 2010. 87,18% deis abitants se declaravan alora musulmans, 9,7% crestians (7,0% de protestants e 2,9% de catolic), 1,7% indós (sustot en Bali ont aquela religion es totjorn majoritària) e 0,7% bodistas. Lo confucianisme (0,05%) e leis autrei relgions (0,13%) èra fòrça minoritaris. Un aspèct important de la religion en Indonesia es son aspèct sincretic, especialament en Java e en Bali, en causa dau mantenement de mai d'un rite tradicionau en despiech de l'adopcion dau bodisme ò de l'islam. La coexisténcia religionsa entre lei diferentei comunautats es generalament pacifica franc de quauquei regions coma lei Celebas onte de tensions grèvas existisson.

Lo poblament iniciau deis archipèus d'Insulíndia a doas originas diferentas que son liadas a de migracions terrèstras e maritimas. L'ensems de migracions terrèstras acomencèt probablament i a 40 000 ans segon lei descubèrtas paleontologicas de la Granda Bauma de Niah (Saravak) ò lei pinturas de la Bauma de Maros (Celebas). Aquò èra possible gràcias a la baissa dau nivèu dei mars consecutiva au darrier periòde glaciari. Aqueu procès s'avabèt i a 5 000 a 6 000 ans amb la remontada deis oceans. Pasmens, aquò empachèt de migracions maritimas a partir dau sud de China, de Formosa e dei Filipinas qu'acomencèron i a 5 000 ans e qu'entraïnèron l'introduccion de la cultura dau ris e dau milh.

Dins lo corrent dau millenari I av. JC, una influéncia vietnamiana es identificada per leis arqueològs en causa de similituds dins lei tecnicas de metallurgia dau bronze. Au sègle III av. JC, l'archipèu es mencionat per lo premier còp dins un document istoric d'origina indiana. Au sègle I ap. Jc, divèrsei ciutats-estats marchandas de l'oèst fasián partida dau ret comerciau centrat sus lo reiaume de Funan situat au sud de l'Indochina actuala. Pasmens, leis informacions sus aquelei vilas e estats son fòrça raras.

Lei premiereis informacions conegudas sus leis estats apareguts sus leis illas de Java e Sumatra datan dau sègle VII ap. JC. Lo periòde es caracterizat per un desvolopament dei cambis comerciaus maritims amb la peninsula indiana e la difusion progressiva de trachs culturaus e politics indians. En particular, l'indoïsme e lo bodisme s'implantèron dins l'oèst de l'archipèla e certanei sobeirans encoratjèron son expansion en parallèl de l'adopcion de modèls politics indians permetent de renfòrçar son autoritat. Pasmens, aqueu fenomèn èra pas unifòrme e plusors tradicions culturalas indigènas se mantenguèron, especialament en Java.

 

La ciutat-estat de Sriwijaya, situada sus l'illa de Sumatra, foguèt lo centre principau d'aqueu periòde gràcias au dinamisme dei navigators malés que capitèron de durbir un itinerari marchand a travèrs l'Estrech de Malaca au despens de la via terrèstra de l'istme de Kra. Centre religiós bodista major de la region, Sriwijaya venguèt pauc a pauc una talassocràcia que dominèt lei litoraus de Sumatra, de Java e de la peninsula de Malàisia. Son declin acomencèt en 1025 amb lo pilhatge de la capitala per una flòta chola. A la fin dau sègle XIII, perdiguèt son independéncia e foguèt destrucha un sègle pus tard per lo reiaume javanés de Majapahit.

A son apogèu, Sriwijaya dominava la partida occidentala de Java, paura e de lenga sondanesa, que formèt ai sègles XIV-XV lo reiaume de Pajajaran. En revènge, lei regions centralas e orientalas de l'illa, de lenga javanesa e pus ricas gràcias a de tèrras drudas, demorèron independentas e formèron de reiaumes mai ò mens duradís basats sus d'aristocracias terrencas. Enfin, lei regions meridionalas s'interessèron sustot au comèrci entre lei Molucas e leis Estrechs. La dinastia Sailendra, apareguda dins lo corrent dau sègle VIII, dominèt l'illa fins a la premiera mitat dau sègle IX e fondèt lo reiaume de Mataram. Favorizèt lo bodisme e foguèt a l'origina de la bastida dau temple de Borobudur. Foguèt remplaçada per la dinastia Sanjaya, indoïsta, que predominèt fins a la fin dau sègle IX ò a l'acomençament dau sègle X.

La disparicion dei Sanjaya favorizèt l'emergéncia de reiaumes dins la partida orientala de Java que reüniguèron assisa agricòla e implicacion fòrta dins lo comèrci maritim. Per exemple, foguèt lo cas dau reiaume de Janggala qu'agantèt son apogèu durant la premiera mitat dau sègle XI pendent lo rèine d'Airlangga (1019-1049). Foguèt remplaçat a la fin dau sègle XII per lo reiaume de Kediri. En 1222, un aventurier dich Kren Angrok ne'n prenguèt lo contraròtle e fondèt un reiaume novèu que sa capitala foguèt installada a Singasari. Durant la segonda mitat dau sègle XIII, lo rèi Kertanagara (1254-1292) adoptèt una politica d'expansion militara e conquistèt en particular Bali e Sriwijaya. Pasmens, foguèt assassinat en 1292 après son refús de pagar un tribut a una delegacion mongòla. Aquò entraïnèt la revòuta de plusors territòris, especialament Kediri que retrobèt son independéncia, e l'afondrament de Singasari.

Raden Vijaya, gendre de Kertanagara, capitèt de temporizar amb lei Mongòls puei organizèt una revòuta victoriosa. En 1293, fondèt lo reiaume de Majapahit amb Trowulan coma sèti de son poder. Sota la direccion de Gajah Mada, premier ministre de 1331 a 1364, e de Rajasanagara, rèi de 1350 a 1389, Majapahit afirmèt son poder dins la region. A son apogèu, lei dos tèrç de Java èran sota son contraròtle dirècte e lo rèsta de l'archipèla formava sa zòna d'influéncia. A partir dau sègle XV, l'establiment d'un sultanat comercialament dinamic a Malacca entraïnèt l'isolament de Majapahit. Lo reiaume conoguèt un declin rapide en causa de conflictes de succession fins a sa conquista per Kediri en 1478. Dins aquò, son prestigi demorèt important e mai d'un estat ulterior se presentèt coma son eiretier.

L'islam agantèt lo nòrd de Sumatra dins lo corrent dau sègle XIII mai progressèt pas dins lo rèsta de l'archipèla avans lo sègle XV e la formacion dau sultanat de Malacca. Aquel estat foguèt fondat en 1402 per Paramesvara, lo darrier rèi de Singapor qu'èra estat obligat d'abandonar son illa après una invasion de l'armada de Majapahit en 1398. Convertit a l'islam per ganhar lo sostèn dei musulmans locaus, capitèt de transformar Malacca en centre comerciau de premiera importància e d'estendre son territòri a la peninsula de Malàisia e ai litoraus de Sumatra. Pasmens, lo sultanat declinèt rapidament en causa de luchas de succession. En revènge, aguèt un ròtle primordiau dins l'expansion de l'islam gràcias a la circulacion dei marins malés e a la conversion de Javanés installat dins sa capitala. La religion novèla venguèt rapidament un signe de solidaritat entre princes marchands de la region e conoguèt alora una difusion rapida au sen dei talassocràcias malesas e indonesianas segon un procès classic de conversion dei sobeirans imitats mai ò mens rapidament per sei subjèctes. Aquò foguèt facilitat per la tolerància deis autoritats religiosas musulmanas pertocant lo mantenement dei crèires tradicionaus de la populacion. L'oposicion ai Portugués dins lo corrent dau sègle XVI acabèt de soudar la comunautat musulmana de l'archipèla.

Lei navigators portugués agantèron Índia dins lo corrent dau sègle XV. Rapidament, s'interessèron ais illas indonesianas depintadas coma una fònt importanta d'espècias. En 1511, faguèron la conquista de Malacca avans de s'establir dins lei Molucas, en Ambon e en Timòr. Fins ais annadas 1570, participèron activament au comèrci regionau e i ganhèron de sòmas importantas. Pasmens, mau capitèron de renfòrçar sei posicions en causa de l'ostilitat suscitada per sa politica de conversion de la region au cristianisme. En 1580, l'union de Portugal e d'Espanha entraïnèt un declin importanta de la preséncia portuguesa dins la region. Atacats per leis Olandés, lei Portugués i perdiguèron pauc a pauc la màger part de sei possessions franc de Timòr.

La presa de Malacca entraïnèt una reorganizacion importanta dei rets comerciaus animats per lei princes e marchands musulmans. Sa basa foguèt la concentracion dei poders dins lei grands pòrts que venguèron lo còr de sultanats maritims. Lei pus importants foguèron aquelei d'Aceh situat a la poncha nòrd-oèst de Sumatra que venguèt la crosiera dau comèrci amb Índia, de Palemberg (nom novèu de Sriwijaya) au sud-èst de Sumatra, de Brunei au nòrd l'illa de Bornèo, de Banjarmardin au sud de la meteissa illa, de Ternate e de Tidore dins lei Molucas, de Macassar au sud de Sulavesi de Demak lòng de la còsta meridionala de Java e de Banten a chivau sus lei regions sud de Sumatra e lei regions occidentalas de Java.

Aquelei sultanats intrèron en concuréncia amb lei Portugués. Aquò entraïnèt lo declin dau Sultanat de Demak que deguèt en mai d'aquò faciar leis ambicions d'un prince musulman de l'interior de l'illa dich Hadiwijaya (1549-1582) que fondèt lo sultanat efemèr de Pajang (1568-1586). En revènge, la region de Mataram, a l'origina un simple fèu de Pajang, conoguèt un desvolopament important e serà a l'origina d'un reiaume poderós au sègle seguent.

 

Lo declin dei Portugués que perdiguèron Malacca en 1641 au profiech deis Olandés renforcèt la poissança dei sultanats de l'archipèla qu'agantèron son apogèu dins lo corrent de la premiera mitat dau sègle XVII. Ansin, durant lo rèine d'Iskander Muda (1607-1636), Aceh poguèt engatjar una politica d'expansion territòriala lòng dei còstas de Sumatra e en Malàisia. En Java, Mataram venguèt la premiera poissança de l'illa sota la direccion dau sultan Agung (1613-1645) que conquistèt la màger part de l'illa mai mau capitèt de caçar leis Olandés de Batavia en 1629. En Sulavesi, lei sultans de Macassar venguèt lo ponch de raliment dei marchands non olandés aumentant son influéncia sus lo comèrci regionau.

La premiera expedicion olandesa dins l'archipèla arribèt a Java en 1596. Sièis annadas pus tard, la Companhiá neerlandesa deis Índias orientalas (VOC) foguèt fondada per prendre lo contraròtle dau comèrci de l'Ocean Indian, especialament aqueu deis espècias. Foguèt ajudada per sa superioritat navala sus lei Portugués e leis Espanhòus e per son abséncia de consideracions religiosas. En particular, leis Olandés assaièron pas de convertir lei musulmans e concluguèron d'acòrds tant amb de marchands musulmans que non musulmans. En 1619, fondèron Batavia que venguèt sa basa principala dins la region. Puei, renforcèron sa preséncia dins lei Molucas (chaple deis abitants deis Illas Banda e somission d'Ambon). En 1633, acomencèron lo blocus de Malacca que tombèt en 1641 portant un còp decisiu a l'influéncia portuguesa dins lo sud-èst asiatic.

A partir deis annadas 1640-1650, la VOC adoptèt una politica pus aggressiva per s'assegurar lo monopòli dau comèrci d'espècias. Sa decision principala foguèt de concentrar la cultura de clavet dins l'illa d'Ambon e de l'enebir dins leis autreis illas. Aquò se turtèt a l'ostilitat dau sultan de Ternate que foguèt finalament vencut en 1656. Puei, foguèt lo torn dau sultan de Macassar vencut en 1668 amb l'ajuda de la poissança navala dei Bugis. En parallèl, leis Olandés aprofichèron de revòutas còntra Aceh en Sumatra per plaçar leis insurgents sota sa proteccion e s'installar dins certanei pòrts de l'illa (Padang, 1662). Enfin, en Java, lo sultan Amangkurat I^èr faguèt la patz amb leis Olandés. En cambi d'una ajuda militara de la VOC per reprimir una granda revòuta intèrna en 1674-1677, li donèt lo territòri de Priangan au sud de Batavia e lo pòrt de Semarang. S'opausèt tanben pas ais intervencions olandesas dins leis afaires dau sultanat de Banten minat per de conflictes de succession.

A la fin dau sègle XVII, lo renfòrçament de la preséncia olandesa en Java aviá modificat l'equilibri dei fòrças sus l'illa e lo sultan de Mataram èra d'ara endavant lo protegit de la VOC. Aquela situacion foguèt fòrça mau acceptada per la populacion. Aquò entraïnèt de revòutas e de querèlas de succession que formèron de pretèxtes per d'intervencions olandesas. La VOC prenguèt ansin lo contraròtle de Cirebon e de l'èst de l'illa de Madura (1707), eliminèt una partida de la concuréncia chinesa (chaple de 5 000 Chinés a Batavia en 1740) e la totalitat dau litorau nòrd e la poncha èst de Java (1743). En fàcia d'aquelei progrès, lo sultan de Mataram deguèt abandonar sa capitala per s'installar a Surakarta. Enfin, en 1749-1757, una guèrra novèla permetèt de devesir Mataram entre tres estats afeblits.

La gestion coloniala de la VOC foguèt de laissar en plaça un maximom d'institucions localas. Aquò permetèt de mantenir lei societats tradicionalas. Pasmens, i aguèt divèrseis excepcions coma lei Molucas, roïnadas per la destruccion dei culturas d'espècias, onte la piratariá s'èra desvolopada ò lei zònas de culturas cafeièras que necessitavan l'esplecha — generalament dura — de la man d'òbra locala.

 

En despiech de l'aumentacion de son assisa territòriala, la VOC foguèt confrontada a de questions malaisadas que causèron son declin progressiu dins lo corrent dau sègle XVIII. Premier, deguèt faciar la demenicion de seis intradas d'argent liada au declin dau comèrci deis espècias que foguèt remplaçat, en partida mai pas totalament, per la produccion de cafè, d'indi e de sucre. La corrupcion deis agents de la companhiá — que participavan sovent a de rets de còntrabanda au prejudici de la VOC — agravèt aquela situacion. Autrei problemas, la pèrda de la supremàcia navala olandesa au profiech de la marina anglesa e l'aumentacion de sei possessions qu'entraïnèron una aumentacion importanta dei despensas militaras e administrativas. Sei beneficis demeniguèron e sei dificultats financieras aumentèron fins a l'invasion dei Províncias Unidas per la França Revolucionària en 1795. Refugiat a Londres, lo govèrn olandés fisèt lei possessions de la VOC au Reiaume Unit e la companhiá, asfixiada per sei deutes, dispareguèt oficialament en 1799.

Durant lei guèrras napoleonencas, leis Índias Neerlandesas foguèron protegidas de França gràcias a son alunchament d'Euròpa. Pasmens, foguèron brèvament ocupada per lei Britanics de 1811 a 1816. La Lèi Fondamentala dei País Bas fisèt au rèi neerlandés lo contraròtle dei colonias mai l'establiment de la gestion dirècte d'aquelei territòris se turtèt a mai d'una dificultat. D'efèct, tre 1817, aquò entraïnèt una revòuta de l'illa d'Ambon e un conflicte intèrne acomencèt en Sumatra entre musulmans rigoristas e partisans dei crèires tradicionaus integrats au sen de l'islam indonesian. Après d'esitacions, lei neerlandés intervenguèron au profiech dei segonds. Enfin, en 1825, una novèla querèla dinastica entraïnèt la revòuta d'un prince de Yogjakarta dich Diponegoro. Sostengut per l'aristocracia e lei païsans maucontents de la preséncia estrangiera, Diponegoro resistiguèt fins a 1830. Aquela victòria foguèt l'ocasion per lei Neerlandés d'annexar d'autrei territòris dins l'illa e de redurre lei darriers estats javanés a de principats pichons e isolats.

L'autre subjècte important dau periòde foguèt la definicion deis esfères d'influéncia respectivas amb lo Reiaume Unit. D'efèct, Londres aviá restituit Malacca en 1818 mai s'èra installada en Malàisia e sus l'illa estrategica de Singapor. De negociacions permetèron de reglar la question en 1824. Lo nòrd deis Estrechs, compres Malacca, passèt sota influéncia de Londres e lo sud, compres lei possessions britanicas de Sumatra, intrèt dins aquela d'Amsterdam.

Regardant lo foncionament intèrne de l'illa, lei culturas colonialas (cafè, sucre... etc.) venguèron la proprietat de l'Estat que favorizèt son desvolopament per relevar sei finanças. Aquò entraïnèt una generalizacion de l'esplecha dei païsans per leis autoritats. L'aristocracia tradicionala foguèt largament mantenguda per facilitar aqueu contraròtle e aperaquí 300 princes avián totjorn un ròtle politic dins leis Índias Neerlandesas en 1914. Tocavan una partida dei beneficis de l'esplecha de sei subjèctes, çò que permetèt de s'assegurar de sa fidelitat. De protestacions còntra aqueu sistèma apareguèron pauc a pauc en metropòli mai la situacion evolucionèt lentament fins a son abandon en 1917. De mai, aquela disparicion foguèt en partida contornejada per lo desvolopament de companhiás privadas.

Enfin, autra evolucion importanta pertocant lei societats de l'archipèla, leis autoritats colonialas decidèron d'evangelizar lei populacions non musulmanas. Aquò entraïnèt l'aparicion de missions, especialament au sen dei Minahasans dau nòrd dei Celebas, dei Bataks de Sumatra e dei Dayaks de Bornèo.

 

A partir de la segonda mitat dau sègle XIX, la progression britanica dins lo sud-èst asiatic acomencèt de preocupar lei Neerlandés que comencèron la conquista sistematica deis illas de sa zòna d'influéncia. Se concentrèron premier sus Bornèo per còntrar lei Britanics installats lòng dau litorau nòrd-oèst. Someteguèron lei Chinés que fasián l'esplecha dei jaciments d'aur de la region de Pontianak e annexèron lo sultanat de Banjarmasin en 1863. En Sumatra, someteguèron definitivament lei Bataks en 1872 e avancèron en direccion d'Aceh. Lo sultanat demandèt en van l'ajuda de l'Empèri Otoman en 1869 e la guèrra acomencèt quatre ans pus tard. Lo sultan faguèt rapidament sa somission mai pas son pòble que sostenguèt una guèrra lònga e saunosa fins a 1904. A l'èst, acomencèt la conquista de la mitat occidentala de Nòva-GUinèa reconeguda en 1885 per Alemanha e lo Reiaume Unit. Enfin, au començament dau sègle XX, lei darrierei zònas encara independentas foguèron ocupadas ò somesas sovent après d'intervencions militaras saunosas (Bali, 1906... etc.).

Tre la fin dau sègle XIX, certanei regions acomencèron de desvolopar un sentiment nacionau, especialament Aceh que menava una guèrra dura còntra lei Neerlandés e lo nòrd deJava en reaccion ai menaças còntra l'islam e a l'intrusion de marchands chinés. En 1911, se formèt lo premier partit nacionalista indonesian (moderat) dich Sarekat Islam (« Associacion Islamica » en occitan) per defendre leis interès dei marchands javanés. Conoguèt un succès important e recrutèt rapidament au sen d'autrei classas de la societat. En 1920, apareguèt tanben lo Partit Comunista Indonesian (PKI) que menèt divèrsei grèvas d'amplor. Pasmens, en 1926, sa temptativa d'organizar una grèva insureccionala s'acabèt per una revirada en causa de la manca de sostèn e lo partit foguèt esquichat per leis autoritats neerlandesas. Aquela desfacha e lo programa moderat dau Sarekat Islam permetèt en 1927 la fondacion dau Partit Nacionau d'Indonesia (PNI) per Sukarno. Adoptèt lo drapèu roge e blanc e lo bahasa indonesia coma lenga oficiala. Pus radicaus, lei caps d'aqueu partit foguèron arrestats au començament deis annadas 1930 e liberats per lei Japonés durant la Segonda Guèrra Mondiala.

En 1942, lei fòrças japonesas ataquèron e ocupèron sensa dificultat vertadiera leis Índias Neerlandesas mau defendudas per de tropas dispersadas e mau equipadas. L'objectiu dei Japonés èra d'esplechar a son profiech lei ressorsas de l'archipèla mai se turtèron a l'inercia deis abitants. En 1943, s'alièron donc amb lei nacionalistas indonesians liberats de preson per formar un embrion de govèrn e de fòrças armadas per sostenir son esfòrç de guèrra. En 1944, prometeguèron la creacion d'un estat indonesian independent a l'eissida dau conflicte. Foguèron sostenguts per mai d'un cap nacionalista coma Sukarno ò Mohammad Hatta. D'autrei coma Sutan Sjahrir — amb l'acòrd de Sukarno e de Hatta... — refusèron e dirigiguèron de movements de resisténcia.

Lo periòde foguèt tanben caracterizat per de querèlas intèrnas sus la natura de l'estat indonesian e sustot lo ròtle de l'islam. Cinc axes principaus foguèron finalament desgatjats en junh de 1945 : nacionalisme, internacionalisme, democracia, justícia sociala e cresença en Dieu (sensa preferéncia de religion). Puei, l'independéncia foguèt proclamada lo 17 d'aost de 1945, dos jorns après la capitulacion de Japon.

Après la desfacha japonesa, lei País Bas comptèt reprendre sa posicion dins l'archipèla e ocupèron tornarmai Batavia en octòbre. En mai de sa superiotat militara, Amsterdam esperava aprofichar lei feblessas de l'estat novèu (armada febla, ocupacion parciala dau territòri, divisions politicas entre durs e moderats ò entre musulmans e comunistas, retirament provisòri dei caps collaborators coma Sukarno... etc.) empurar lei divisions regionalas e se fisar dau sostèn internacionau còntra un estat eissit de l'ocupacion japonesa. Pasmens, lo retorn dei soudats neerlandés cimentèt lei diferents movements nacionalistas còntra un enemic comun entraïnant l'acomençament d'una crisi de quatre annadas.

Après l'obtencion dau sostèn deis elèits de Bornèo, dei Celebas e dei Molucas, lei Neerlandés acomencèron lei negociacions amb una prepausicion de formacion d'una federacion autonòma demorant au sen dei País Bas. Sota la pression deis Estats Units d'America, deguèron reconóisser de facto l'estat proclamat per lei nacionalistas e l'integrar dins son projècte. Aquò entraïnèt la signatura d'un acòrd creant leis Estats Units d'Indonesia en 1947. La republica independentista n'èra un membre coma leis estats encara fidèus a Amsterdam. Pasmens, lo tractat foguèt jamai aplicat car de fraccions importantas dei dos camps i èran fòrça ostilas.

En julhet de 1947, après aquela revirada, lei Neerlandés ataquèron lei posicions republicanas fins a una alta-au-fuòc impausada per l'ONU en aost. En genier de 1948, un acòrd novèu foguèt signat, quasi identic au premier tractat. Pasmens, dins lo corrent de l'annada, la republica deguèt combatre una insureccion comunista dins l'èst de Java. Aprofichant aquelei combats, lei Neerlandés organizèron una ofensiva militara novèla que li permetèt de conquistar Yogjakarta e de capturar Sukarno. Dins aquò, aquela represa deis ostilitats se turtèt a l'oposicion de Washington qu'èra desfavorable a la restauracion de l'òrdre coloniau neerlandés. Après de pressions diplomaticas e economicas, leis Estats Units d'America obtenguèron l'aplant de l'ofensiva e lei País Bas foguèron obligats d'acceptar l'independéncia deis Índias Neerlandesas levat la Nòva Guinèa Occidentala que demorèt inicialament sota son contraròtle.

En decembre de 1949, foguèron donc creats leis Estats Units d'Indonesia segon un acòrd largament influenciat per la vision estatsunidenca de l'archipèla. Dins lei fachs, leis Estats Units d'Indonesia foguèron una revirada car plusors estats avián d'intencion de participar a aquela union. De mai, correspondián tanben pas a la vision dei nacionalistas. Ansin, après una declaracion d'independéncia dei Molucas dau Sud en abriu de 1950, lo federalisme foguèt abandonat au profiech d'un estat unitari proclamat en aost. En novembre, lei Molucas dau Sud i èran reïntegradas per fòrça.

De 1950 a 1956, Indonesia foguèt dirigida per un regime parlamentari. De 1950 a 1953, la majoritat foguèt tenguda per un partit musulman moderat dich Majsumi aliat au Partit Socialista Indonesian (PSI) de Sjahrir. Adoptèt una politica prudenta au nivèu economic e assaièt de se raprochar deis Estats Units au nivèu internacionau. En 1953, perdiguèt lo profiech d'un govèrn dominat per lo PNI e lo Nahdatul Ulama (NU), partit rurau eissit d'una scission au sen dau Majsumi. Aqueu govèrn adoptèt una politica pus sociala e anticolonialista (conferéncia de Bandung, 1955) mai deguèt faciar de dificultats economicas en causa de la manca d'invertiments estrangiers dins lo país.

En 1956, Sukarno critiquèt lo foncionament deis institucions republicanas e sei partits politics. A son iniciativa, un conseu nacionau foguèt creat per dirigir lo país e l'armada foguèt reorganizada per lo generau Abdul Haris Nasution per sostenir sa politica. Aquò entraïnèt d'insureccions en fòra de Java, especialament dins lei Celebas que proclamèt son autonòmia e en Sumatra ont un govèrn rivau sostengut per lo PSI e lo Majsumi foguèt instaurat a Padang. Pasmens, l'armada capitèt de reprimir aquelei movements e en 1959, Sukarno èra lo mèstre dau país.

 

Après la victòria de Sukarno, acomencèt un periòde de « Democracia Dirigida » amb l'enebiment dau Majsumi e dau PSI. Pasmens, de tensions apareguèron pauc a pauc entre Sukarno favorable au comunisme e au PKI e Nasution que li èra ostil. Lo govèrn mantenguèt la linha internacionalista dau periòde e se raprochèt dau blòt sovietic. Assaièt tanben de prendre lo contraròtle de la Nòva Guinèa Occidentala suscitant de tensions importantas amb lei País Bas (expulsion dei Neerlandés d'Indonesia en 1957). En 1962, de combats aguèron luòc còntra la marina neerlandesa e Washington faguèt tornarmai pression sus Amsterdam que deguèt se clinar e fisar la region a l'ONU. Un an pus tard, lei Nacions Unidas donèron lo territòri ais Indonesians a la condicion d'organizar un referendum sus l'estatut de l'illa en 1969. Aquò foguèt lo començament d'una guèrra saunosa (150 000 a 400 000 mòrts) qu'es totjorn en cors entre Indonesia e l'Organizacion per una Papoasia Liura. Lo referendum aguèt jamai luòc.

Après aqueu succès, Sukarno se preocupèt d'empachar la formacion de Malàisia. Son objectiu èra de formar de regimes sostenguts per Indonesia dins lo nòrd de Bornèo per preparar l'annexion de la totalitat de l'illa. Aquela politica dicha « confrontacion » mau capitèt totalament e suscitèt l'ostilitat deis autreis estats asiatics. En parallèl, Sukarno deguèt faciar de dificultats financieras grèvas e, en 1965, lo país èra menaçat de bancarrota e plusors generaus crenhián l'instauracion d'un regime comunista. En setembre de 1965, la màger part dau comandament superior de l'armada foguèt executat per un comando que son accion foguèt aprovada per lo PKI. Pasmens, Nasution aviá escapat a l'assassinat. Sostenguèt un generau alora desconegut, Suharto, qu'obtenguèt lei plens poders e ordonèt una repression anticomunista feròça (entre 500 000 e 1 000 000 de victimas).

 

Suharto donèt lo nom « d'Òrdre Novèu » a son regime. Economicament liberau, anticomunista, autoritari amb d'institucions democraticas de façada e donant de poders importants ai fòrças armadas, se raprochèt dau blòt occidentau e obtenguèt rapidament una ajuda economica e l'arribada d'investisseires estrangiers. Pasmens, la corrupcion prenguèt de proporcions fòrça importantas, compres au sen de l'armada que sei generaus acomencèron de s'interessar ais afaires, entraïnant de manifestacions en 1974, en 1978 e en 1984 reprimidas per lei militars. Un periòde de desvolopament economic dins leis annadas 1980 permetèt d'amaisar aquelei tensions fins a la crisi asiatica de 1997. Privat dau sostèn occidentau dempuei la fin de la Guèrra Freja, Suharto foguèt obligat de laissar lo poder en 1998.

La casuda dau regime de Suharto permetèt la restauracion d'una democracia encara fragila. En 1999, lo conservador musulman Abdurrahman Wahid foguèt elegit president de la republica mai foguèt destituit dos ans pus tard. Megawati Soekarnoputri, la filha de Sukarno, li succediguèt fins a 2004 e l'organizacion de la premiera eleccion presidenciala au sufragi universau dirècte amb dos torns. Susilo Bambang Yudhoyono (Partit Democrata basat sus lei cinc principis enonciats en 1945 per l'independéncia) ganhèt l'escrutinh e dirigiguèt lo país fins a 2014. Sota sa direccion, lo país conoguèt un periòde de creissença economica gràcias ai cors auts dei matèrias premieras fins a 2012. Pasmens, Indonesia es totjorn tocada per de problemas de corrupcion, de movements secessionistas dins lei regions perifericas e de tensions grèvas dins certanei regions entre musulmans e crestians. La reduccion dau ròtle politic dei militars es tanben un problema important.

Indonesia es una republica de regime presidenciau que seis institucions son regidas per una constitucion adoptada en 1945 e emendada mai d'un còp dempuei l'independéncia. Aplica lo principi de la separacion dei poders executiu, legislatiu e judiciari. Sa capitala es Jakarta.

Lo poder executiu es tengut per lo president de la republica qu'es tanben lo cap dei fòrças armadas, dau govèrn e de la diplomacia. Noma lei ministres que son pas necessariament chausits entre lei parlamentaris. Lo president es elegit au sufragi universau dirècte per un mandat de cinc annadas. Lei governadors provínciaus son tanben pauc a pauc elegits au sufragi universau dirècte, lei prefèctes per leis assembladas departamentalas e lei premiers consòls per leis assembladas comunalas.

Lo poder legislatiu es tengut per lo president e un parlament bicamerau. La chambra bassa es dicha Dewan Perwakilan Rakyat (Conseu representatiu dau pòble en occitan) e es formada de 550 deputats elegits au sufragi universau dirècte amb un escrutinh proporcionnau. La chambra auta es dicha Dewan Perwakilan Daerah (Conseu representatiu dei regions en occitan). Se compausa de 132 parlamentaris elegits per lei províncias (quatre per província). Dempuei 1998, la chambra auta es sustot cargada dei questions regardant lei regions e la chambra auta dei questions de politica nacionala.

La justícia es devesida entre diferentei corts especializadas. La pus importanta es la Cort Suprèma que s'ocupa deis afaires de cassacions e de revisions. Pasmens, se pòu citar la Cort d'Estat qu'a un ròtle important per leis afaires civius, la Cort de Comèrci que s'ocupa dei cas de falhida, la Cort Administrativa que s'ocupa deis afaires liats a l'activitat dau govèrn e de l'administracion, la Cort Constitucionala qu'es importanta per jutjar la legalitat dei lèis e validar lo resultat deis eleccions e la Cort Religiosa que tracta certaneis afaires religiosas especificas. La pena de mòrt es en vigor e aplicada.

Lo territòri indonesian es devesit entre quatre nivèus d'unitats territòrialas. Lo pus important es aqueu dei 34 províncias que son dirigidas per de governadors e d'assembladas elegits per leis abitants. Cinc an d'estatuts especiaus que li donan una autonòmia certana. Aceh a ansin lo drech d'aplicar la lèi islamica per lei musulmans e tenir lo sieu imne e lo sieu drapèu, lei doas províncias papós an tanben de drechs especiaus regardant son imne, son drapèu e la politica environamentala, Yogyakarta a pas de governador elegit car aquela posicion es ocupada per lo sultan de la vila e Jakarta a de drechs particulars en causa de son ròtle de capitala. Lei províncias son devesidas entre de departaments (kabupaten) e de vilas (kota) amb un estatut especiau. Lei departaments son dirigidas per una assemblada locala qu'elegís un prefècte e lei vilas especialas (95 en 2015) per una assemblada comunala. Províncias, departaments e vilas especialas an de competéncias politicas localas dins l'educacion, lei questions socialas, lo desvolopament economic regionau ò l'amainatjament dau territòri.

Lei kabupaten e lei kota son devesits en districtes que son d'entitats administrativas dirigidas per un camat qu'es un foncionnari nomat per lo prefècte ò l'assemblada comunala. Enfin, leis unitats de basa dau territòri son dichas kelurahan (comuna) ò desa (vilatge). Sei caps son nomats per lei prefèctes ò leis assembladas comunala dei kota après prepausicion dei caps de districtes. Dins lei províncias d'Aceh e de Papoasia, lei districtes, lei comunas e lei vilatges portan de noms diferents.

Indonesia a un drapèu, un blason, un imne e una devisa coma simbòls nacionaus :

• lo drapèu foguèt oficialament adoptat lo 17 d'aost de 1945. Es compausat de doas bendas orizontalas roja e blanca. Aquelei colors son eissidas d'un drapèu javanés ancian depintat dins un document datat de 1294 e foguèron chausidas per lei nacionalistas dau sègle XX.
• lo blason foguèt tanben adoptat lo 17 d'aost de 1945. Figura un garuda, rèi deis aucèus dins la mitologia indó de color aur (simbolizant la grandor de la nacion) e negre (simbolizant la natura). Lo nombre de plumas (17 sus cada ala, 8 sus la coa e 45 sus lo còu) correspond a la data de la proclamacion de l'independéncia (17 d'aost de 1945). Lo garuda tèn una bandiera amb la devisa nacionala e un escut portant lei cinc simbòls de la filosofia de l'estat indonesian : lo crèire en un dieu unic (l'estela d'aur), lei generacions umanas que se succedisson e una umanitat justa e civilizada (la cadena), l'unitat dau país (lo waringin ò banian), la democracia (la tèsta de banteng) e la justícia sociala (representada per l'aur, lo ris e lo coton).
• l'imne nacionau dich Indonesia Raya (« Granda Indonesia » en occitan) que foguèt premier lo cant adoptat en 1928 per lo Partit Nacionau d'Indonesia avans de venir l'imne dau país amb l'independéncia. Wage Rudolf Supratman es l'autor dei paraulas e de la musica. L'orquestracion es l'òbra de Jozef Cleber.
• la devisa nacionala es Bhinneka Tunggal Ika (« Unitat dins la diversitat » en occitan). Es eissida d'un poema dau sègle XIV escrich per Mpu Tantular.

•  
  Drapèu actuau adoptat en 1945.
•  
  Blason actuau adoptat en 1945.
•  
  Premiera publicacion coneguda de l'imne nacionau indonesian en 1928.

Indonesia es una poissança diplomatica regionala que fa partida dei principaleis organizacions internacionalas e continentalas. En particular, a un ròtle primordiau au sen de l'Associacion dei Nacions dau Sud-Èst Asiatic (ASEAN) e foguèt membre dau Conseu de Seguretat dei Nacions Unidas en 2007-2008. Lo país fa pereu partida dau G20 onte defend un ponch de vista, favorable a la reduccion deis emissions de gas d'efiech de sèrra, fòrça rar au sen deis estats en desvolopament. La cooperacion amb Austràlia, autra poissança regionala e relèu deis Estats Units d'America dins la region, Malàisia e Singapor, estats importants per la proteccion deis Estrechs dau sud-èst asiatic, son tanben d'axes importants de la diplomacia de Jakarta. Enfin, lei relacions amb Washington e Pequin son de questions importantas que son l'objècte de melhoraments progressivas après d'annadas de tension.

D'efèct, la relacion amb Washington se normaliza pauc a pauc dempuei la casuda dau regime de Suharto. La levada d'un embarg estatsunidenc sus leis armas en novembre de 2005 ne'n una etapa importanta avans la signatura d'una tiera d'acòrds economics e militars en 2010. Aquel interès deis Estats Units d'America foguèt confirmat en 2010 e 2011 per dos viatges presidenciaus oficiaus. Un autre aspèct d'aqueu raprochament es lo desvolopament de relacions pron estrechas amb Austràlia que venguèt un partenari estrategic marcat per d'acòrds diplomatics (rescòntre anuau 2 + 2 entre lei ministres deis afaires estrangiers e de la defensa... etc.), militars (lucha còntra lo « terrorisme »... etc.) e politics (rescòntre anuau entre lei caps d'estat dei dos país... etc.). Pasmens, demorèt una maufisança certana coma lo mostra un escandòl d'espionatge dau govèrn indonesian per l'ambaissada australiana en 2013.

Amb China, lei relacions foguèron lòngtemps malaisadas e complèxas en causa de rivalitats regionalas e de l'existéncia d'una minoritat chinesa importanta dins lo país. Pasmens, dins lo corrent dei darriereis annadas, lo desvolopament de l'interès chinés per lei ressorsas naturalas an permés un raprochament entre lei dos país. China es uei lo partenari economic principau d'Indonesia. Dins aquò, lo desacòrdi territòriau en Mar de China contunia de perturbar lei relacions bilateralas.

Lei fòrças armadas indonesianas fan partida deis armadas pus importantas dau continent asiatic amb aperaquí 485 000 òmes (en 2012) e un budget de 8,05 miliards de dolars (en 2015 siá environ 1% dau PIB). Èran devesidas entre tres brancas principalas qu'èran :

• una armada terrèstra de 233 000 òmes organizats en 94 batalhons d'infantariá, 12 batalhons de cavalariá, 18 batalhons d'artilhariá, 10 batalhons de defensa antiaeriana e 13 batalhons d'engèni. Aqueleis unitats èran gropadas au sen d'ensems pus importants en foncion dei besonhs. L'armament èra d'origina fòrça variada (OTAN, URSS e èx-URSS, China, Indonesia... etc.) mai èra relativament ancian en despiech d'un esfòrç de modernizacion. De mai, en causa de l'importància dei questions de transpòrt entre lei diferenteis illas, leis equipaments èran relativament leugiers (AMX-13... etc.). Lei pus importants èran 305 carris leugiers, 643 veïculs blindats e au mens 691 pèças d'artilhariá e de sistèmas de defensa antiaeriana e 115 aeronaus sustot destinats au transpòrt (solament 6 elicoptèrs de combat).
• una armada aeriana de 37 850 òmes, de 227 avions e de 38 elicoptèrs. Lo transpòrt i aviá un ròtle important amb 87 avions e la quasi totalitat deis elicoptèrs. Lo combat èra assegurat per 62 avions d'origina mai ò mens anciana (Su-27, Su-30, F-16 ò F-5).
• una marina militara de 74 000 òmes equipants 2 sosmarins, 6 fregatas, 26 corvetas, 51 patrolhaires, 12 naviris de guèrra dei minas e 4 naviris de transpòrt. Un esfòrç important es fach per aumentar lo nombre de sosmarins e de fregatas amb respectivament doas e tres unitats en cors de construccion.

En mai de sei fòrças armadas, Indonesia dispauva de fòrças de polícia (590 000 òmes) que son en partida paramilitarizadas.

En 2015, Indonesia deviá faciar mai d'un conflicte intèrne. Lo pus important e lo pus ancian es la Guèrra de Papoasia Occidentala acomençada en 1962 e que fa partida dei conflictes pus murtriers dempuei la fin de la Segonda Guèrra Mondiala (entre 150 000 e 400 000 mòrts). Foguèt entraïnat per l'annexion de la mitat occidentala d'Iran Jaya per Indonesia qu'es refusada per una guerilha papó. Dempuei leis annadas 2000, lo conflicte es agravat per lo desvolopament dei culturas d'òli de palma que causa l'expulsion de mai d'un païsan. En mai d'aquò, plusors illas, especialament dins lo nòrd de l'archipèu, son lo teatre de tensions religiosas entre musulmans e non musulmans que desbordan de còps sus de violéncias grèvas (2012 e 2013).

En fòra dei conflictes en cors, Indonesia es tanben implicat dins un nombre important de desacòrdis frontaliers :

• lo territòri maritim d'Ambalat situat a l'èst de Bornèo qu'es de facto tengut per Indonesia mai qu'es revendicat per Malàisia. La question es complèxa en causa de l'existéncia possibla de jaciments de petròli dins la zòna e de la necessitat de bastir de far per sinhalar d'escuelhs perilhós.
• leis illas malaias de Ligitan e de Sipadan que foguèron l'objècte d'un desacòrdi de 1969 a 2002. En 2002, la Cort Internacionala reconoguèt la validitat dei revendicacions de Malàisia mai a pas definit la frontiera maritima entre lei dos país dins aqueu sector.
• l'Escuelh Ashmore qu'es sota sobeiranetat australiana mai qu'es tanben una zòna de pesca tradicionala per certanei pescaires indonesians. Òr, dempuei 2002, Austràlia a creat una resèrva naturala a l'entorn de l'illa, çò que causa de tensions regularas amb lei pescaires. Pasmens, lo raprochament entre lei dos país an permés de trobar una solucion que permet l'accès a certanei zònas dau luòc ai pescaires indonesians.

En 2014, lo PIB indonesian èra de 856,1 miliards de dolars siá 3 376 $/ab. Dempuei leis annadas 2000, conoís una creissença importanta sostenguda per lo prètz aut deis exportacions de matèrias premieras e Indonesia fa partida dei poissanças economicas emergentas. Sei partenaris principaus son principalament dei país asiatics e leis Estats Units d'America. Ansin, en 2013, sei practicas pus importantas èran Japon (14,8% deis exportacions), China (12,4%), Singapor (9,1%), leis Estats Units (8,6%), Índia (7,1%), la Corèa dau Sud (6,3%) e Malàisia (5,8%). La meteissa annada, sei fornisseires principaus èran China (16% deis importacions), Singapor (13,7%), Japon (10,3%), Malàisia (7,1%), la Corèa dau Sud (6,2%), Tailàndia (5,7%) e leis Estats Units (4,9%).

30,1% de la superficia dau país es cultivable. En 2014, l'agricultura formava 14,2% dau PIB indonesian e emplegava 38,9% de la man d'òbra activa siá aperaquí 50 milions de trabalhaires. Presentava un aspèct contrastat amb de posicions fòrtas sus certanei culturas d'exportacions coma l'òli de palma (1^èr reng mondiau), lo cauchó (2^en), lo cafè (4^en) ò lo cacau (3^en) e de despendéncias sus mai d'una cultura alimentària coma lo blat, lo lach, la carn ò lo sojà. La superficia mejana dei tenements es de dos ectaras mai certanei, especialament aquelei destinats a l'exportacion de l'òli de palma, pòdon agantar de miliers d'ectaras.

Agantar la seguretat alimentària es un objectiu important dempuei l'independéncia, magerament per certanei produccions produccions jutjadas estrategicas. Pasmens, una partida de la populacion contunia de patir d'insufiséncias alimentàrias. En 2014, lei produccions alimentàrias pus importantas èran lo ris, lo maniòc, lo gròs blat, la trufa e la cana de sucre. L'autosufiséncia èra realizada per lo [ris]] mai pas per lo gròs blat ni lo sucre. Lei produccions de fruchs principalas èran la nòse de cocòt (1^èr), la banana (6^en) e la manga (4^en). Una partida importanta èra exportada. Leis espècias èran una autra fònt d'exportacions, magerament lo pebron e lo pebre. En revènge, Indonesia èra importatritz de cebas, de pomas, de mandarinas e d'arachidas.

Lo capitau d'Indonesia èra de 15,4 milions de bovins, de 17,5 milions de caprins, de 11,4 milions d'ovins, de 7,8 milions de pòrcs, de 1,3 milions de bufles e de 1,427 miliards de galinas. Lo país deviá importar una partida de sa consumacion de carn mai èra auto-sufisent en polalha.

Lo desvolopament important deis exportacions d'òli de palma es vengut un enjòc major per l'agricultura indonesiana gràcias ai revenguts eissits de son exportacion. Pasmens, es tanben un problema important en causa de la multiplicacion dei superficias cultivadas que son a l'origina de desgradacions de l'environament (desforestacion, disparicion de biodiversitat... etc.), d'un agravament dei conflictes fonsiers entre pichons proprietaris e grandei companhiás internacionalas ò dei conflictes intèrnes (Nòva Guinèa Occidentala) e d'una aumentacion de la despendéncia de l'economia indonesiana a l'agitacion dei mercats internacionaus.

 

En 2014, lo sector minier e industriau representava 45,5% dau PIB e 13,2% deis emplechs. Indonesia es dotada de ressorsas naturalas non negligiblas. Pasmens, l'importància de sei besonhs necessitava d'importacions importantas, compres de matèrias premieras ò de bens localament produchs. Ansin, regardant lo sector minier, lo país a de jaciments de petròli (21^en reng mondiau) e de gas naturau (15^en) e èra membre de l'OPEP fins a 2008. Dins aquò, aquelei jaciments èran en cors d'agotament ò avián besonh d'investiments per esplechar de resèrvas d'accès pus malaisat. Aquò aguèt per consequéncia una demencion de la produccion dempuei la fin dau sègle XX e la transformacion d'Indonesia en importator net d'idrocarburs. La produccion de carbon conoissiá un desvolopament major qu'es venguda una prioritat deis autoritats (74 Mt en 1999, 235 Mt en 2011 siá lo 5^en reng mondiau).

En fòra deis idrocarburs, lo territòri indonesian contèn de ressorsas mineralas importantas, especialament de baucita (14^en), d'argent, d'estanh (1^èr), de coire (13^en), de niquèl (2^en) e d'aur (12^en). Lei tres premiers metaus son esplechats e exportats dempuei de decennis. Leis autrei èran l'objècte de plans d'expansion de part dau govèrn e de companhiás internacionalas.

L'industria indonesiana èra relativament diversificada amb un sector fòrça important qu'èra aqueu dau textil. D'efèct, amb 13,7 miliards d'exportacions en 2012, representava alora aperaquí 8% deis exportacions totalas dau país. Lo papier, l'electronica, la quimia e la transformacion dei ressorsas naturalas produchas en Indonesia (metallurgias dau coire, de l'estanh e dau niquèl e fabricacion de pneumatics ò de contraplacat) formavan leis autrei sectors industriaus majors e èran generalament exportators de bens. En parallèl, Indonesia importava de maquinas otís, divèrseis equipaments electronics, divèrsei produchs quimics ò farmaceutics e de carburants.

Lo sector terciari formava 40,3% dau PIB e 47,9% de la man d'òbra activa. Èra principalament basat sus lo comèrci pichon amb aperaquí 50 milions d'entrepresas de talha pichona en 2012. Lei sectors majors dei servicis en Indonesia èran lo torisme, la finança, lo transpòrt e lei telecomunicacions. Pasmens, la manca d'investiments ò lei conflictes intèrnes e de catastròfas naturalas per lo sector toristic (atemptats de Bali en 2002, gripa aviària en 2005... etc.) èran una fònt de dificultats per son desvolopament.

Indonesia a un patrimòni arquitecturau fòrça ric gràcias a sa diversitat culturala, istorica e geografica e ai cambis realizats amb lei diferenteis envaïsseires, colons, missionaris e marchands liats a l'archipèu. Ansin, maugrat una influéncia importanta de l'arquitectura indiana, se pòu observar d'influéncias chinesas, aràbias e europèas.

L'arquitectura religiosa a tradicionalament un ròtle major dins lei diferenteis illas, especialament en Java. D'efèct, l'adopcion dau modèl politic de la societat indiana ai sègles VII-VIII entraïnèt l'aparicion d'estructuras religiosas sofisticadas bastidas per lei princes bodistas e indós. Lei premierei foguèron aquelei dau complèx dau Plan de Dieng que formavan un ensems de 400 temples pichons que 8 existisson totjorns. Au sègle IX, acomencèt la bastida de santuaris de talha granda coma lo santuari de Prambanan ò lo temple de Borobudur. La geometria e, sovent, la verticalitat son de caracteristicas importantas d'aqueu periòde. A partir dau sègle XV, l'arribada de l'islam entraïnèt la construccion d'una tiera d'edificis religiós novèus, especialament de mosquetas, per lei besonhs dei fidèus e per afirmar la poissança de la religion novèla. Pasmens, l'influéncia aràbia es febla dins l'aparéncia d'aquelei bastiments que mesclan sustot l'arquitectura indonesiana dau periòde amb de trachs chinés coma per la Granda Mosqueta de Yogyakarta que sa teulissa s'inspirèt de l'arquitectura indó. L'arquitectura aràbia se difusèt pas avans lo sègle XIX. Lei mosquetas d'aqueu sègle, magerament aquelei de Sumatra, adoptèron un estile pus pròche dei construccions d'Orient Mejan amb, per exemple, l'adopcion dau dòma coma per la Granda Mosqueta de Baiturrahman. Dempuei l'independéncia, aquela tendància s'es renfòrçada e illustra lo raprochament dei rites indonesians d'un islam pus ortodòx.

•  
  Vestigi dau complèx de temples indós dau Plan de Dieng (sègles VII-VIII).
•  
  Temples principaus dau santuari de Prambanan (sègle IX).
•  
  Temple de Borobudur (sègle IX).
•  
  Granda Mosqueta de Demak (sègle XV).
•  
  Granda Mosqueta de Yogyakarta.
•  
  Granda Mosqueta de Baiturrahman (1881).

L'arquitectura deis ostaus indonesians presenta una diversitat fòrça importanta gràcias a la diversitat etnica dei pòbles de l'archipèu e au ròtle primordiau de l'ostau dins la cultura dau país. Leis ostaus èran a l'origina bastits segon un estile austronesian que foguèt pauc a pauc modificat en foncion dei costumas, dei relacions socialas, dei lèis tradicionalas, dei tabós e dei diferents crèires locaus e per s'adaptar ai condicions climaticas. Lo plan generau es una estructura portairitz de fusta fixada amb de vitz de fusta. Lei muralhas son non portaires e son generalament fachs de fusta, de palha ò de bambó. Franc de Java e de Bali, l'ostau es bastit sus paufics per s'aparar còntra l'umiditat. L'arquitectura dei palais, relativament nombrós en causa dau nombre important de princes e de rèis, son tanben caracteristicas dei diferentei regions e adoptavan d'aspècts pus sofisticats mai eissits deis ostaus locaus. Leis estiles principaus son :

• l'arquitectura bataka au nòrd de Sumatra caracterizada per d'ostaus amb una forma de naviri e de teulissa subredimensionada.
• l'arquitectura dei Minangkabaus, a l'oèst de Sumatra, que presenta de teulissas similars a de crestas.
• l'arquitectura dei Riaus que presenta un nombre important de vilatges lacustres sus paufics.
• lo joglo javanés qu'es pas bastit sus paufics e qu'es relativament influenciat per l'arquitectura europèa.
• lo bubungan tinggi que designa un estile d'ostau amb de cubèrts sobdes qu'èra privilegiat per l'aristocracia dau sud de Kalimantan.
• l'arquitectura de Bali es caracterizada per d'estructuras dubèrtas generalament enviroutadas per un jardin.
• l'arquitectura dei Dayaks presenta d'ostaus fòrça lòngs que pòdon de còps agantar 300 mètres de longor e lotjar la totalitat d'un vilatge.
• lei Torajas de Sulavesi son a l'origina d'ostaus dichs tongkonans amb una teulissa fòrça caracteristica amb sa forma de naviri.
• l'estile de l'illa de Sumba qu'es caracterizat per de teulissas amb una forma de capèu.

•  
  Ostau batak tradicionau.
•  
  Ostau tradicionala de l'oèst de Sumatra.
•  
  Vilatge lacustre riau.
•  
  Estile joglo de Java.
•  
  Estile bubungan tinggi.
•  
  Arquitectura modèrna de l'illa de Bali.
•  
  Ostaus lòngs dei Dayaks a la fin dau sègle XIX.
•  
  Tongkonans dins un vilatge toraja.
•  
  Ostaus tradicionaus de Sumba.

Dins lo corrent dau periòde coloniau, leis Europèus bastiguèron plusors edificis inspirats per la sieuna arquitectura, principalament en Java qu'èra lo centre de son poder. Pasmens, lei Neerlandés s'inspirèron de l'arquitectura locala coma lo mostra la Rumah Cililitan Besar qu'es considerada coma lo prototip[ deis ostaus dau periòde coloniau. Adoptèron tanben d'ostaus lòngs inspirats per lo joglo javanés amb una decoracion eissida dau neoclassicisme que dominava alora en Euròpa. Au sègle XX, aquela tendància evolucionèt amb la difusion progressiva dau modernisme e de l'art-deco. L'estile coloniau declinèt a partir deis annadas 1930. Après l'independéncia, l'arquitectura indonesiana acomencèt de mesclar de tendàncias localas amb lei corrents principaus de l'arquitectura internacionala.

• Rumah Cililitan Besar (1775).
  Rumah Cililitan Besar (1775).
•  
  Ostau neerlandés dau sègle XIX.
•  
  Edifici modèrne de Jakarta inspirada per l'arquitectura tradicionala de Sumatra.

En parallèl de son patrimòni arquitecturau, l'archipèu indonesian a una lònga tradicion esculturala que comença amb l'existéncia de monuments megalitics en Sumatra, en Java ò en Sulavesi. Per la seguida, cada pòble desvolopèt lo sieu estile centrat sus la representacion dei reires, d'animaus ò de divinitats, generalament sota la forma d'estatuas ò de mascas de fusta. A partir dau sègle VIII, l'adopcion dau bodisme e de l'indoïsme entraïnèt l'adopcion de la pèira coma materiau. L'escultura foguèt alora utilizada tant per realizar d'òbras independentas coma de representacions de divinitats que per ornar lei temples. Uei, aquò es a l'origina d'una escultura diversificada, especialament en Bali e en Java.

Indonesia a un art picturau ric mai qu'èra unicament destinat a la decoracion deis edificis religiós avans l'introduccion de la pintura europèa au sègle XIX. Leis artistas dau periòde religiós son anonims car l'importància èra la representacion dei divinitats e deis esperits superiors. Coma per leis autreis arts, la diversitat culturala de l'archipèu favorizèt l'aparicion d'estiles variats coma l'art decoratiu kenyah basat sus de simbòls eissits de formas naturalas, l'art geometric toraja ò lei pinturas religiosas de Bali.

A partir dau començament dau sègle XIX, la difusion de la pintura neerlandesa dins leis illas entraïnèt l'aparicion dei premiereis artistas indonesians clarament identificats coma Raden Saleh (1807-1877) que foguèt lo premier indigèn qu'estudièt la pintura en Euròpa. Son art foguèt fòrça influenciat per lo romantisme. Deis annadas 1920 a 1940, lo desvolopament dau nacionalisme indonesian entraïnèt lo reget dau romantisme e l'adopcion de la natura coma fònt d'inspiracion. Lei pintaires pus importants dau periòde foguèron Ida Bagus Made ò Basuki Abdullah. En mai d'aquò, aqueleis annadas veguèron la formacion d'una Associacion de Pintaires Indonesians (PERGASI). Aquò favorizèt lo desvolopament de la pintura indonesiana contemporanèa a partir deis annadas 1940 amb la mescla dei tecnicas europèas e de l'imajariá tradicionala dau sud-èst asiatic. Dins lo corrent dau decenni 1960, foguèt influenciada per l'expressionisme e la pintura islamica. En parallèl, apareguèt un movement de pintaires realistas interessats per de tematicas socialas. Lo regime de Suharto sostenguèt inicialament aquel art avans de lo condamnar a partir de 1965 per sei relacions supausadas amb lo comunisme.

•  
  Pintura murala de l'art kenyah.
•  
  Motiu toraja
•  
  Pintura javanesa anciana liada au teatre tradicionau.
•  
  Òbra de Raden Saleh (1807-1877).

Consequéncia de sa diversitat culturala, de centenaus de musicas diferentas existisson en Indonesia. Son sovent utilizadas per acompanhar lo teatre e la dança. Entre leis estiles pus coneguts, se pòu citar lo gamelan qu'utiliza d'instruments de percussion, lo tembang e lo kacapi suling apareguts dins lo corrent dau sègle XX sota l'ocupacion neerlandesa. Dins leis annadas 1920, lo gamelan fusionèt amb lo kroncong, musica apareguda au sègle XVI amb l'arribada dei Portugués, per formar lo langgam java. Amb la democratizacion, la musica occidentala acomencèt de se difusar dins lo país e tanben de se mesclar amb lei musicas localas. Ansin, son apareguts per exemple un hip-hop indonesian ò un jazz indonesian.

Mai que d'un pòble indonesian a una literatura pròpria e relativament vièlha, especialament en Java e en Bali que son de centres de poder ancians e qu'an una literatura comuna fins au sègle XVI. Es coneguda per d'epopèias e d'elògis depintant lei rèines dei rèis dau periòde. Dos òbras, lo Nagarakertagama de Mpu Prapanca (1365) e lo Pararaton (entre 1481 e 1600), i an una gròssa importància. Puei, a la fin dau sègle XVIII, lo periòde brèu de patz separant la fin dei guèrras de succession e lei guèrras de Java favorizèt un novelum literari fòrça important dins lei Corts dei princes e dei sultans. Son cap d'òbra foguèt la Serat Centhini qu'es una epopèia mistica d'aperaquí 200 000 probablament escricha en 1814 a la demanda dau prince de Surakarta.

En fòra de Java, Sunda e lo sud de Sulavesi presentan de literaturas ricas que donan tanben una importància gròssa ais epopèias. La pus famosa, La Galiga, foguèt l'objècte d'una mesa en scena en 2004. Dins l'oèst de l'archipèu, la difusion de l'islam favorizèt l'aparicion d'una literatura en malés. Lei racòntes eroïcs i an una plaça importanta coma dins lo rèsta deis illas mai apareguèron pereu de tèmas religiós.

Après lei guèrras de Java, una literatura indonesiana se formèt pauc a pauc e lo premier roman modèrne foguèt publicat en 1922. Dins leis annadas 1960, plusors autors, mai ò mens liats au PKI ò fòrça influenciats per la literatura chinesa, foguèron a l'origina d'una literatura dinamica. Pramoedya Ananta Toer i ganhèt una fama internacionala e es probablament l'autor indonesian pus conegut dau sègle XX. Pasmens, sota la dictatura de Suharto, la literatura foguèt pas una prioritat dau regime e la màger part deis intellectuaus, compres leis escrivans, subiguèron la repression ò la censura. Dempuei la casuda de Suharto, la literatura indonesiana conoís un desvolopament novèu e de debats regardant sa definicion e lo ròtle deis influéncias malesas e chinesas.

Lo teatre e la dança indonesians se pòdon devesir entre un ensems tradicionau e un movement occidentau. Lei formas tradicionalas mesclan generalament teatre e dança au sen d'espectacles pròpris a cada region e pòble dau país. Son generalament liadas a d'eveniments importants de la vida coma de maridatges, de fèstas de vilatge... etc. Tres formas de teatre tradicionau son relativament famosas que son lo teatre mascat de Bali, lo wayang kulit, un teatre d'ombras amb de mariòtas clòtas de cuer, de Java e lo wayang golek, teatre de mariòtas de fusta, aparegut dins lo corrent dau sègle XVIII dins leis estats musulmans sota influéncia chinesa. Lei danças tradicionalas acompanhavan generalament leis espectacles teatraus mai an tanben de ròtles religiós, ceremoniaus, rituaus ò protocollaris. Entre lei pus conegudas, se pòu citar lo dangdut, lo pendet, lo legong, lo serimpi, lo bedhaya e lei quatre escòlas de danças de Cort. Dins certaneis endrechs, de danças vengudas d'Euròpa son vengudas tradicionalas coma lo katrili (quadrilha) ò la polineis (polonesa) amb d'adopcions rapidas per de pòbles coma lei Minahasas dau nòrd de Sulavesi.

En parallèl d'aquelei formas artisticas tradicionalas, lo teatre e la dança occidentaus se son desvolopats dempuei l'independéncia.

Lo cinèma faguèt son aparicion en Indonesia en 1926 amb un film mut realizat en 1926 per lei Neerlandés G. Kruger e L. Heuveldorp. Venguèt rapidament popular e foguèt utilizat tant per lei Japonés que per lo govèrn de Sukarno coma otís de propaganda. Un organ de censura foguèt ansin creat e l'importancion de films estrangiers foguèt enebida fins ais annadas 1990. Lei tematicas principalas d'aqueu periòde foguèron lo nacionalisme indonesian e, segon lei periòdes, de sentiments anti-Occident.

Dins leis annadas 1980, l'industria cinematografica capitava de produrre mai d'un centenau de films cada annada. Pasmens, conoís un certan declin dempuei leis annadas 1990 en causa de l'importacion de films estrangiers. Per exemple en 1993, solament 37 films foguèron produchs. Pasmens, la casuda de la dictatura de Suharto a permes l'emergéncia d'un movement de realizators independents.