Patz

• L'ONU (Organizacion de las Nacions Unidas) es l'organizacion intergovernamentala mondiala, creada per la Carta de San Francisco en 1945, qu'a per finalitat de mantenir la patz, promòure la cooperacion economica, culturala, sociala e umanitària, garantir la seguretat dels estats se basant suls principis d'egalitat e autodeterminacion e velhar al respècte dels Dreches Umans.

• La Comunautat Europèa signèt, pel 40en aniversari de la fin de la Segonda Guèrra Mondiala, la Declaracion sus la Patz. Un paragraf essencial del tèxte disiá:

«Quand remembram los terribles sofriments de la Segonda Guèrra Mondiala e l'experiéncia comuna de 40 ans de patz e libertat, nos engatjam tornarmai per crear un monde perque totes los pòbles beneficien dels avantatges de la patz, la libertat e la justícia, aparats de l'opression, la paur e la misèria; un monde ont l'individú pòsca assumir sas responsabilitats d'esperel, sa familha e sa comunitat; un mond ont totas las nacions, grandas o pichonas, pòscan trabalhar en comun per la creacion d'un futur melhor per tota l'umanitat.» (Declaracion del 4 de mai de 1985)

I a plusors simbòls de la patz o lo movement pacifista: la colomba blanca, lo cercle amb quatre linhas (☮), lo signe de victòria amb los dets, la bandièra de la patz o Bandièra de l'Arc de Sant Martin, los mots shaloom e salam o las rosèlas blancas entre d'autres. Lo simbòl de la CND (☮)

Lo cercle amb quatre linhas, qu'es internacionalament reconegut coma un simbòl de la patz, foguèt dessenhat inicialament lo 21 de febrièr de 1958 per Gerald Holtom per una manifestacion de la CND britanica (Campaign for Nuclear Disarmament, que en anglés vol dire «Campanha pel Desarmament Nuclear»). Aprèp foguèt adoptat dins los ans 1960 pel movement contra la guèrra, la contracultura e la cultura populara del moment. Aquel simbol foguèt importat als EUA per l'activista pacifista Albert Bigelow en 1958]], e popularizat en 1960 per l'estudiant Philip Altbach que convenquèt l'Union del Estudiants per la Patz de distribuir de prospèctus amb aquel simbòl sul campus. Aprèp los ans 1960 lo simbòl ja èra internacionalament conegut e foguèt utilizat per la generacion del Baby Boom que protestava contra la guèrra.

Se pensa que l'origina d'aquel simbòl son las letras N e D de "Nuclear Disarmament" en alfabet semafòr superpausadas. Dins la primièra version oficiala de la CND, los rais èran pus largs cap al cercle. Mas en 1967 Gerard Holtom escriguèt una letra dins la revista pacifista Peace News, explicant la vertadièra origina del simbòl: «M'imaginèri ieu meteis: la representacion d'un individú desesperat amb las mans dubèrtas al defòra e cap a bas a la manièra dels personatges del quadre de "Los fusilhats del tres de mai" de Goya. Acabèt lo dessenh amb una linha e en lo metent dins un cercle», aprèp Holtom volguèt inversar lo simbòl se pentent de la significacion de desespèr, pensant que la patz era quicòm de celebrar. Pasmens aquela explicacion poiriá èsser falsa de l'autor per temptat de far mas prigond lo simbòl.

D'autras sostenon que la crotz troncada fa allusion al culte satanic e que poiriá significar una causa coma "capitar una utopia (la societat pacifica) per quin mejan que siá", un bombardièr viatjant sul mond (lo simbòl de basa dels bombardièrs suls itineraris es fòrça semblable) o la pata d'un ausèl en fasent allusion al simbolisme de la colomba de la patz.

 

La colomba blanca amb un ram d'olivièr dins lo bèc, es reconeguda universalament coma lo simbòl de la patz aprèp las guèrras del sègle XX, a una origina biblica. Dins lo judaïsme, lo cristianisme e l'islam lo ram d'olivièr significa la patz. Lo Pentateuc, l'Ancian Testament e l'Alcoran racòntan l'istòria de l'Arca de Noè (Libre de la Genèsi 8:11), ala una colomba foguèt encargada de veire quin èra l'estat del monde aprèp lo deluvi universal; al cop que tornèt amb un ram d'olivièr al bèc, mostrèt que las aigas ja avián baissat (es a dire que lo deluvi ja s'èra acabat) e que podiá per aquò reculhir la primièra rama d'olivera que trobèt.

D'autra banda, la tradicion grèga considèra tanben las brancas de l'olivièr coma simbòl de patz (foguèt considerada coma planta sagrada de l'anciana divessa de la sapiença, Atena), e tanben l'armada romana desrotada utilizava de brancas d'olivièr coma bandièra blanca de reddicion.

Autres simbòls de la patz pòdon èsser lo signe de victòria amb los dets (que originariament foguèt solament lo dels moments de victòria) que, ulteriorament pendent las protèstas contra la Guèrra de Vietnam (e aprèp contra d'autras guèrras), venguèt un simbòl de patz. Se popularizèt mercé al movement hippie, e es encara utilizat a l'ora d'ara.

 

La bandièra de l'Arc de Sant Martin facha de sèt bendas amb las colors de l'arc de Sant Martin e lo mot patz (pace) escrit al mitan en color blanca. (Cal pas confondre amb la bandièra gai, qu'aquela a sièis bendas, manca la benda de color turquesa e la primièra benda es roja). Las primièras d'aquelas bandièras faguèron fachas amb lo mot patz escrit en italian: pace, e portavan una colomba dessenhada per Picasso. Lo nòu dessenh apareguèt en 1961 tre la marcha italiana per la patz. Aqueles darrièrs ans, aprèp l'envasiment d'Iraq de 2003, la bandièra de la patz venguèt pus populara.

Lo mot ebrèu shalom (en ebrèu: שָׁלוֹם), e l'arabi salam (en arabi: سلام) foguèron utilizats coma simbòls de patz. Shalom e salam significan literalament «patz» e son ligats entre eles. La concordança de las doas paraulas venguèt a representar "la patz a l'Orient Mejan".

D'autres simbòls pòdon èsser los rossèls blancs, las gruas (aucèls), la campana de la patz japonesa, lo lògo de la cultura per la patz (o del pacte Roerich) o los datièrs, lo fusilh copat (antimilitarisme e nonvioléncia) e lo casco amb una flor dedins (objeccion e insomission)

 

Se pòt soslinhar que totas las culturas considèran pas la patz d'una manièra positiva. Dins de pòbles coma los vikings o los Uns, la principala activitat foguèt lo sacatge de comunitats prèpas, exaltan al contrari los guerrièrs. L'articulacion entre la patz e son opausat (coma la guèrra, la violéncia, lo conflicte o la colèra) es una de las claus:

• L'estatut de l'individú.
• La formacion de l'adulte.
• Los mejans admés.
• La valor de la civilizacion.
• L'estatut e lo ròtle de las organizacions (estat, entrepresas, sindicats, etc.).

Lo I Ching, l'opausat a la patz es l'estagnacion. Simbolicament, aquò indica que la patz es pas un absolut, mas una recèrca permanenta. E mai, indica que lo conflicte es pas l'opausat de la patz. Caldriá èsser en camin cap a la patz, transformar lo conflicte, pas lo suprimir. Las gestions nonviolentas encarnan aquel procèssus de transformacion pacifica del conflicte.

La "patz romana" (en referéncia a la Pax romana de l'Empèri Roman) es una situacion ont una fòrça de govèrn exercís lo poder d'un biais unilateral, sens èsser somesa a ges de contraròtle e sens respectar los dreches d'aqueles que govèrnan. Lo prepaus de l'expression es de diferenciar aquela situacion que se considèra pas coma vertadièrament la patz, perque encara qu'aja pas de violéncia o conflictes armats constituís pas una situacion ideala o qu'es destinada a perdurar.

Martin Luther King diguèt en sa Letra de Birmingham, escrita en prison^[1], que la vertadièra patz es simplament l'abséncia de tension: es la preséncia de justícia.

Dins l'Ancian Testament, l'expression «patz» (shalom) es especialament emplegada dins las salutacions que se referisson a un benestar material e esperitual: "La patz siá amb tu" o "amb vosautres" (cf. Gn 29, 6) e dins aquel sens s'opausa pas a la guèrra.^[2] Aquela patz pòt solament venir de Yahveh d'esperel que vòl donar per recompensar per la fidelitat de son pòble a l'Aliança alara que la patz al sens mai larg s'espèra pels tempses del Messi que se nomena Prince de la patz (cf. Is 9, 6).

Dins lo Nòu Testament l'expression ειρενη manten lo sens donat dins l'Ancian Testament, mas tanben es influit pel contèxte grèc qu'implica una abséncia d'enemics o contrarietats: «Ajudatz vos los uns als autres per amor, en s'esforçant de conservar l'unitat de l'Esperit pel ligam de la patz.»

Pasmens, es per l'union amb Crist e la reconciliacion qu'El autregèt que se pòt parlar de vertadièra patz entre totes, que sián josieus o gentils (cf. Rm 5, 1-5, Ef 2, 14-22).

Al cors de l'istòria s'es conclús que la patz pòt e se cal aprene, e per o se far possibla cal inclure dins lo procèssus educatiu la comunicacion de coneissenças, amb l'invencion, l'afirmacion o l'abstencion d'abituds o rotinas e amb una seria de modèls e valors. D'unes pensan que la patz se pòt pas aquerir per l'educacion "se pòt educar pas degun a la patz, (encara que i a d'activitats menadas en favor de la patz coma s'indicarà posteriorament ). Aquò es una condicion que se pòt solament obténer a travèrs de l'accion sociala". I a totjorn agut un cèrt interès e desir per la patz, se sap que lo concèpte de son educacion especifica a sas originas filosoficas fòrça mai ancianas.

La patz es lo procès de recèrca de justícia dins los divèrses nivèls de la relacion umana. Aquò es un concèpte dinamic que permet de resòlvre los conflictes de manièra non-violenta, per aténher una concòrdia de la persona amb se meteissa, amb la natura e amb los autres.

Se ditz que: «I a ges de camin cap a la patz, la patz es lo camin». La patz es pas una finalitat, mas un procèssus, pel que cal aprendre a entrar dins los conflictes e los resòlvre d'un biais positiu sens utilizar la constrenta.

1. ↑ Letra de Birmingham escrita en preson
2. ↑ Se sona quitament "partir en patz cap a la guèrra" (cf. 2Sm 11, 7).

• (es)Antonio Monclús; Carmen Sabán. Educación para la paz. Editorial Síntesis, educación, 1999.
• (es)Martín Rodriguez Rojo. La educación para la paz y el interculturalismo como tema transversal. Editorial Oikostau, 1995.
• (es)José Joaquín Gómez Palacios. Educación para la paz. Madrid: Editorial CCS, 1992.
• (es)D. Hicks. Educación para la paz. Ediciones Morata, S.L, 1993.
• (es)Beatriz Aguilera; Anna Bastida; Paco Cascón; Antonio García Vázquez; Montserrat González; Rafael Grassa; Calo Iglesias; Xesus Jares; Javier López; Miguel Martínez; Antonio Poleo. Educar para la paz. Propuesta posible. Edición los libros de la catarata, 1994.

• Prèmi Nobel de la Patz.
• Nonvioléncia

(ca)Orígens dels símbols de la pau