Europa

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Europa is 'n continent op de Noordeleke Hemisfeer. Nao oppervlak (naoventrint 10.600.000 km²) is 't 't ein-nao-kleinste (nao Australië), meh nao bevolking (oongeveer 800 miljoen lui) 't derde. Europa heet de aofgelope iewe 'n centraal rol gespeuld in de historie. Väöl cultuurgood wat in Europa ontstande of tot bleuj gekoume is, heet ziech euver de gaanse wereld verspreid, zoewel in nui, door Europeane bevolkde len (wie de Vereinegde Staote vaan Amerika) es in len die vaanajds 'n aander cultuur höbbe. Veur e groet gedeilte góng dat gepaar mèt kolonialisme. Europa heet noe 'n eigen Unie genaomp de Europese Unie, boe e groet deil vaan Europa lid vaan is.

Europa weurt dèks opgedeild in Oos-, Noord-, Wes-, Zuid- en soms Centraol-Europa. De Limbörge weure bekans altied ingedeild in Wes-Europa, mer sommege definities plaotse dee regio in Centraol-Europa.

Dit zien de zelfstandege len die meistens tot Europa gerekend weure. Allewel tot sommege boete de geografische definitie valle weure die um cultureel reies toch opgenome.

De allewijl mies gebruukde definitie vaan Europa es geografisch begrip woort dominant sinds 't middel vaan de 19e iew. Europa is in die definitie begrepe es geboonde aon groete waterlichaome in 't noorde, weste en zuie. Europa's grens in 't ooste weurt gebrukelek geliek gestèld aon de Oeralberg, de rivier de Oeral en de Kaspische Zie. In 't zuidooste weure de berg in de Kaukasus, de Zwarte Zie en 't aonknouppunt vaan de Zwarte Zie en de Middellandse Zie es grens besjouwt. Eilen weure euver 't algemein gerekend bis 't continent wat 't miest kortbij ligk. Zoe is dat beveurbeeld Europa veur Iesland mer Noord-Amerika veur Greunland. Soms speule culturele en polletieke versjèlle evels 'n groete rol. Zoe weurt Cyprus in de socioculturele en polletieke conteks gemeinelek mètgerekend bis de Europese len, en neet bij Azië, allewel 't strik genome Aziatisch is. Malta weurt allewijl altied bij Europa getèld, ouch in de mies dominante geografische beteikenis vaan 't woord, dewijl dat vreugers gemeinelek woort gezeen es 'n eilendsje wat bij Afrika hoort. Malta ligk inderdaod 't korts bij Sicilië, wat es Italiaons eiland tot Europa weurt gerekend. Mer Malta ligk oongeveer eve wiet vaan 't Afrikaans vasteland es vaan 't Europees vasteland. In de Angelsaksische wereld (Ingelstaolege len) steit Europa soms ouch wel geliek aon 't Europees vasteland. Veural in 't Vereineg Keuninkriek rekent me Groet-Brittannië dèks neet tot Europa. Dees Britse definitie weurt euvereges in de eerdwetensjap euver 't algemein aofgeweze, ouch in de Britse geografie. 't Bewös e versjèl make tösse Groet-Brittannië en Europa is daomèt veural in 't polletiek en alledaogs leve gebrukelek.