Бадуйлар

Бадуйлар
Urang Kanekes
Бүкіл халықтың саны
10 000
Ең көп таралған аймақтар
Индонезия
Тілдері
сундан тілі
Діні
индуизм, буддизм және дәстүрлі сенім элементтері

Бадуйлар (бадуи, өз аты: Urang Kanekes) — Индонезиядағы Ява аралының батысындағы Кеданг таулы аймақтарында тұратын халық. Жалпы саны 10 мыңға жуық адам.^[1]

"Бадуи" сөзі "бедуин"сөзінен шыққан шығар. Шығу тегінің тағы бір нұсқасы бойынша, бұл халықтың атауы ежелгі уақытта осы этникалық топтың өкілдері қоныстанған өзеннің атымен байланысты. Бадуи Ява аралының автохтонды халқына жатады және осында ежелден өмір сүрген. Ғалымдар оларды протомалайлардың ұрпақтары деп санайды. Қазір бадуи елді мекендері негізінен аралдың таулы бөлігінде шоғырланған. Бұл 16 ғасырда исламды қабылдағысы келмейтіндіктің көрінісі ретінде жергілікті халықтың таулы аймақтарға қоныс аударуымен байланыстырады.^[2]

Бадуи халқы архаикалық сундан тілінің диалектісінде сөйлейді. Алайда, олардың сөйлеуінде көне диалектісіне қазіргі сундан және яван ықпалын көруге болады. Бөтен адамдармен сөйлескенде олар мектептерде индонезия тілін ресми түрде оқытпағанына қарамастан, Индонезия тілінде еркін сөйлейді.

Бадуи халқының діні индуизм, буддизм және дәстүрлі сенім элементтерін біріктіреді, оның ішінде түнде тамақ ішпеу, ақшаға қол тигізбеу, алтын-күміс алмау, тіпті шашыңды қимау сияқты әртүрлі тыйымдар.^[3]

Олардың 10 000-дай халқы Рангкасбитунгтан 40 км қашықтықтағы Левидамар ауданы, Лебак Ридженси, Рангкасбитунг, Бантен қалашығында, Кенденг тауларының етегінде шоғырланған. Кенденг тауларының бөлігі, бұл аймақ теңіз деңгейінен 300–500 метр биіктікте, орта есеппен 45%-ға жететін беті тегіс емес дөңес және ойлы-қырлы рельефтен, жанартаулық топырақтан (солтүстікте), шөгінді топырақтан (орталықта) және аралас топырақтан (оңтүстікте) тұрады. Олардың отаны Джакартадан 120 км жерде орналасқан. Қанекес халқының үш негізгі қонысы - Чикеушик, Чикертавана және Чибео.

Кейбір деректерде Бадуилерді Богор төңірегіндегі төбелердегі Батутулис маңында өмір сүрген Паджажаран Сунда патшалығының ақсүйектерінің ұрпақтары деп санайды, бірақ бұл сенімді растайтын нақты дәлелдер әлі жоқ, олардың ішкі архитектурасы дәстүрлі Судан сәулетімен дәл сәйкес келеді.

Сунда Келапа деп аталатын Пакуван Паджажаран порты 1579 жылы Фалетехан (Фатхилла) мұсылман сарбаздарының басып кіруінен қираған. Паджажаранның астанасы Даеух Пакуан біраз уақыттан кейін Бантен сұлтандығы тарапынан басып алынды. Бантен сұлтандығы құрылғанға дейін Ява аралының батыс шеті Сунда корольдігі үшін маңызды рөл атқарды. Бантен ірі сауда порты болды. Чуджун өзеніне әр түрлі кемелер кірді және олардың көпшілігі ішкі аймақтарда жиналған егінді тасымалдау үшін пайдаланылады. Сондықтан аймақ билеушісі ханзада Пучук Умун өзеннің тұрақтылығын сақтау қажет деп есептеп, Осылайша, патша әскерлерінің армиясына Кенденг тауының аймағындағы қалың және таулы джунглиді қорғау бұйырылды.

1928 жылы медициналық зерттеулер жүргізген дәрігер Ван Трихт бұл теорияны жоққа шығарды. Оның айтуынша, қанекилер сыртқы әсерлерге табанды түрде қарсы тұратын осы өңірдің тумасы. Басқа теория олардың солтүстік Бантеннен шыққанын болжайды, Солтүстік төбелердегі адамдар тобы әлі күнге дейін бадуй халқы қолданатын архаикалық зунда диалектінде сөйлейді.^[4]

Бадуилердің барлығы дерлік егіншілікпен айналысады. Олар күріш, көкөністер мен жемістер өсіреді. Сонымен қатар, олар джунглиден жинаған дуриан мен тамарин қара өріктері, жабайы бал сияқты жемістерді сатудан да қосымша табыс табады.^[5]

Олар көптеген діни тыйымдарға байланысты жабық өмір салтын ұстанады. Қауымдастықтарды «пуундар» - Бадуи ақсақалдары мен діни қызметкерлер басқарады. Ең құрметті негізгі пуун – «жердегі аспан өкілі» міндетін атқаратын, қайтыс болған ата-бабалар мен олардың тірі ұрпақтары арасындағы делдал қызметін атқаратын «гиранг пуун».^[6]

• Ортаққорда бұған қатысты медиафайлдар бар: Бадуйлар

Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.

Азия халықтары Бұл {{Әлем халықтары}} үлгісінің бір бөлігі Абунгтер • Айндар • Алас • Алоро-Пантар халықтары • Алорлар • Алтайлықтар • Алундар • Алюторлар • Амбелаундар • Амбон-Тимор халықтары • Амбондықтар • Андамандықтар • Апайо • Апатани • Арабтар • Армяндар • Ассамдықтар • Ассириялықтар • Асуралар • Ауғандықтар • Афридилер • Ачандар • Ачех • Аэталар • Әзербайжандар • Багоболар • Бадагалар • Баджолар • Бадуйлар • Бай • Байга • Балантак • Балиліктер • Балти • Банар • Банджарлар • Баоань • Бартангтар • Батақтар • Батиндер • Батуаса • Бахрейндіктер • Бахтиарлар • Белудждер • Бенгалдықтар • Бесая • Биак • Бикол • Билаан • Бима-Сумбан халықтары • Бирхорлар • Бихарлықтар • Болаанг-монгондоу • Бонток • Брагуи • Бру • Бугистер • Буи • Буид • Букиднон • Булан • Бунак • Бунгку • Буриш • Буруандар • Бутунг • Буряттар • Бхилдер • Бхумидж • Ва • Вандамен • Варопен • Ватубелдер • Вахандар • Веддалар • Вемал • Ветарлар • Висайя • Вьетнамдықтар • Вьеттер • Гадаба • Гаддандар • Гайо • Галела • Галештер • Гаошань • Гаро • Гилзай • Гиляндар • Гондтар • Горонтало • Грузиндер • Гуджар • Гуджараттар • Гурунг • Гэлао • Дархаттар • Даур • Дафла • Даяктар • Дербеттер • Джакун • Джат • Джарава • Джемшид • Джуанг • Догра • Долғандар • Донголар • Друкпа • Дулун • Дұң ұлты • Дүнгендер • Дунсян • Еврейлер • Жапондар • Захчиндер • Зярай • Ибандар • Иватандар • Инибалои • Иорданиялықтар • Ирактықтар • Ирула • Ителмендер • Ифугао • Ицзу • Ишкашымдықтар • Йемендіктер • Кадазан • Кайелдер • Калинга • Канканай • Каннара • Капауку • Карендер • Катарлықтар • Катулар • Качарлар • Качиндер • Кашмирліктер • Каялар • Каян • Кей • Келабиттер • Кемактар • Керинчилер • Кеттер • Клемантан • Кодагу • Конкандар • Корейлер • Корку • Коряктар • Кота • Кубу • Куи • Куки • Күрдтер • Курумба • Кусунда • Кхамти • Кханг • Кхасилер • Кхмерлер • Кхму • Кхолар • Кхондалар • Қажарлар • Қазақтар • Қалмақтар • Қарақалпақтар • Қытайлар • Қырғыздар • Ладактар • Лактар • Ламахолоттар • Ламеттер • Лао • Лати • Лахалар • Лаху • Лепча • Летийлер • Ли • Лимбу • Лио • Лису • Лоба • Лоинанг • Лубу • Лурлар • Лы • Ма • Мааньян • Магарлар • Магинданао • Мадурлар • Макасар • Малайлар • Малаялилер • Малер • Мазендерандар • Мальдивтер • Мамак • Манг • Манггараи • Мангиан • Мандайя • Мандар • Манипури • Манобо • Мансилер • Манусела • Маньчжурлар • Маонань • Маранао • Маратхи • Марокколықтар • Маринд-Аним • Маронене • Меланау • Ментавайлар • Месхет түріктері • Мизо • Микирлер • Минангкабау • Минахас • Мнонг • Моғолдар • Моңғолдар • Монгорлар • Мондар • Мори • Моро • Мулао • Муна • Мунда • Мунжандар • Мыонг • Мэньба • Мяо • Нага • Наге • Нанайлар • Наси • Нгада • Нгаджу • Нганасандар • Ндау • Неварлар • Негидалдар • Ненецтер • Непалдықтар • Ниастар • Нивхтар • Никобарлар • Ну • Нунг • Нұрыстандықтар • Ойраттар • Омандықтар • Ониндер • Ораондар • Ориялар • Ороктар • Орочтар • Орочондар • Отданум • Өзбектер • Палавеньо • Палаунг • Плестиналықтар • Памир халқы • Пампанган • Пангасинандар • Пенджабдықтар • Парсылар • Пасемах • Пахарилер • Пашаи • Пуми • Пунандар • Реюньондар • Ротилар • Савара • Саларлар • Самаль • Самбал • Сангирлер • Санзиу • Санталдар • Сантяй • Сарыұйғырлар • Сасактар • Саудиялықтар • Сахалар • Сахурлар • Солтүстік Халмахер халықтары • Седанг • Селькуптар • Семангтар • Сеноилар • Сибо • Сикка • Сикхи • Симуле • Сингалдар • Синдхтар • Синьмун • Сириялықтар • Срэ • Стиенг • Суай • Субанон • Суи • Сула • Сулу • Сумбавтар • Сумбандар • Сунварлар • Сундтар • Тагакаоло • Тагалдар • Тагбануа • Тәжіктер • Тай • Таймандар • Талыштар • Тамангтар • Тамилдер • Таойлар • Таттар • Теймури • Теленгиттер • Телеуіттер • Телугулер • Тенггерлер • Тернатандар • Тетумдер • Тёро • Тибеттіктер • Тидорлықтар • Тингиан • Трипура • Тобело • Тогутил • Тода • Томини • Тораджи • Торғұттар • Тофалар • Тулу • Тубалар • Туцзя • Түріктер • Түрікмендер • Тхай • Тхакали • Тхару • Тхо • Тывалар • Тьыт • Тям • Удиндер • Үзімшіндер • Урали • Ұйғырлар • Үдегейлер • Филиппиндіктер • Фирузкухтер • Хаву • Хазарлар • Хакастар • Халха • Хамнигандар • Хани • Ханттар • Хелонг • Хиндустандықтар • Хо • Хотогойттар • Хошуттар • Хрэ • Хуэй • Хиналугтар • Цзино • Цзяжун • Цян • Чакма • Чантель • Чараймактар • Чахарлар • Чепанг • Чжуан • Чин • Чувандар • Чукчалар • Чурулар • Шалқандар • Шан • Шахсевендер • Шерпалар • Шина • Шорлар • Шугнандар • Шуй • Шұлымдар • Шэ • Эвенкілер • Эвендер • Эде • Эйну • Энггандар • Энде • Энец • Юан • Юкагирлер • Явалықтар • Ягнобилер • Язгулямдар • Яо