Лаху
| Лаху | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
760 000 | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
 Қытай |
453 000 |
 Мьянма |
155 000 |
 Тайланд |
54 000 |
 Вьетнам |
15 000 |
 Лаос |
14 000 |
| Тілдері | |
| Діні | |
Лаху — Қытайдың оңтүстігінде, сондай-ақ Вьетнамның солтүстік аймақтарында, Таиланд, Мьянма және Лаоста тұратын халық. Қытайдың 56 ресми танылған халықтарының және Вьетнамның 54 ресми танылған халықтарының қатарына кіреді.[1]
Этнонимі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Лаху тілінде «ла» «жолбарыс» және «ху» «отқа қуыру» дегенді білдіреді. «Лаху» сөзі «отқа қуырылған жолбарыс еті» дегенді білдіреді. Халықтың бұл атауы тарихи тұрғыдан лахулардың негізгі кәсібі аңшылық болғанын көрсетеді.[2]
Таралу аймағы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]2000 жылғы халық санағы бойынша олар:
- Қытайдың оңтүстік-батысында (453,7 мың адам). Негізінен Ланцан-Лаху, Минлян-Дай-Лаху-Васки автономиялық округтері, және Пуэр округіндегі Чжэньюань-и-Хани-Лаху, Линцан округіндегі Шуанцзян-Лаху-Ва-Булан-Дайский;
- Мьянмада (155 мың адам). Негізінен Шан ұлттық округіндегі Ченгтун ауданында);
- Таиланд (54 мың адам). Чиангмай, Чианграй, Мэхонгсон, Лампанг және Так провинциялары);
- Вьетнамның солтүстік-батысында (15,6 мың адам). Лаитяу провинциясы;
- Лаос (14 мың адам) Бокео провинциясы.
Жалпы саны - 760 мың адам (2009).[3]
Тілі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Олар қытай-тибет отбасының тибет-бирма тобының лаху тілінде сөйлейді. Диалектілер: лаху на, лаху ши, лаху ньи. 19 ғасырдан бастап жазу латын әліпбиіне негізделген.[4]
Діні
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Дәстүрлі лаху діні политеистік. Буддизм 17 ғасырдың аяғында пайда болып, кең тарады. Қытайдағы көптеген лахулар буддистер. Христиандық 19 ғасырда Бирмада пайда болды және содан бері таралуда.[5]
Кәсібі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Лахулар қолмен атқарылатын егіншілікпен (жүгері, ішінара күріш), терушілікпен, аңшылықпен және балық аулаумен айналысады. Қолөнерден ұсталық, бамбук тоқу (жиһаздар, төсеніштер, ыдыстар) және тоқымашылық дамыған.[6]
Өмір салты
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Лахулар отбасы шағын болып келеді, неке патрилокальды, матрилокалдылық пен матрилиналдықтың қалдықтары сақталған.[7]
Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Елді мекендері тау баурайында шашыраңқы орналасқан 3-4 үйден тұрады. Тұрғын үйлері қадаларда орналкасқан, көрші халықтардың әсерінен жер үсті үйлер салынуда.[8]
Дәстүрлі киімдері
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Ерлер киімі – жағасыз күрте және кең шалбар. Әйелдер киімі – оң жағында ілгектері бар ұзын халат, шалбар.[9]
Дәстүрлі тағамдары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Лаху өкілдері негізінен кәдімгі күріш, көкөніс, жеміс-жидек, ет жейді. Тағамдарды кептіру және маринадтау сияқты сақтаудың кейбір әдістері бар. Лаху өкілдерінің жұмыс күндері, әсіресе мерекелерде, үйлену тойларында және қоныс тойларында самогон ішетін әдеті бар. Темекі шегу ерлер мен әйелдер арасында кеңінен таралған.[10]
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Лаху сөзінің мағынасы. Тексерілді, 15 қыркүйек 2024.
- ↑ Лаху халқы. Тексерілді, 15 қыркүйек 2024.
- ↑ Үлкен Ресей энциклопедиясы. Тексерілді, 15 қыркүйек 2024.
- ↑ Лаху халқы. Тексерілді, 15 қыркүйек 2024.
- ↑ Лаху. Тексерілді, 15 қыркүйек 2024.
- ↑ Әлем халықтары/ Лаху. Тексерілді, 15 қыркүйек 2024.
- ↑ Лаху. Тексерілді, 15 қыркүйек 2024.
- ↑ Лаху халқы. Тексерілді, 15 қыркүйек 2024.
- ↑ Лаху. Тексерілді, 15 қыркүйек 2024.
- ↑ Лаху. Тексерілді, 15 қыркүйек 2024.
