Natria azido

Natriazido
Kemia strukturo de la Natria azido
Kristala strukturo de la Natria azido
3D Kemia strukturo de natria azido
Alternativa(j) nomo(j)
Azido de natrio Natria azido
Kemia formulo	NaN3
CAS-numero-kodo	26628-22-8
ChemSpider kodo	30958
PubChem-kodo	33557
Fizikaj proprecoj
Aspekto	senkolora kaj blankaj kristaloj, sendora, heksagona strukturo
Molmaso	65,0099 g mol−1
Denseco	1.846 (20 °C) g/cm3
Fandopunkto	275 °C (527 ℉; 548 K) eksploda malkomponiĝo
Solvebleco	Akvo:38.9 g/100 mL (0 °C) 40.8 g/100 mL (20 °C) 55.3 g/100 mL (100 °C) Amoniako: tre solvebla Tre malmulte solvebla en benzeno Nesolvebla en etero, acetono, heksano, kloroformo
Acideco (pKa)	4,8
Ekflama temperaturo	300 °C (572 ℉; 573 K) °C
Sekurecaj Indikoj
Risko	R28 R32 R50/53
Sekureco	S(S1/2) S28 S45 S60 S61
Pridanĝeraj indikoj
Danĝero T Toksa N Damaĝaj substancoj E Eksplodo- danĝera
GHS etikedigo de kemiaĵoj
GHS Damaĝo-piktogramo
GHS Signalvorto	Damaĝa substanco
GHS Deklaroj pri damaĝoj	H300, H310, H373, H410
GHS Deklaroj pri antaŭgardoj	P273, P280, P301+310, P330, P302+352, P310, P391, P501
Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo (25 °C kaj 100 kPa)

Natria azido, azido de natrio aŭ NaN₃ estas neorganika kombinaĵo el nitrogeno kaj natrio, senkolora salo, gasestiganto en multaj aersakaj sistemoj. Ĝi estas deirpunkto por preparado de aliaj azidaj komponaĵoj, ĉi jona substanco estas alte akvosolvebla kaj tre serioze toksa. Ĝiaj solvaĵoj enhavas minimumajn kvantojn da HN₃, kiel priskribita laŭ la sekva ekvilibro:

Theodor Curtius (1857-1928) kaj Johannes Thiele (1865-1918) disvolvis procezon pri produktado de natria azido, kie iu nitrita estero konvertiĝas al natria azido per uzo de hidrazino. Ĉi-metodo utilas por laboratoria preparado de natria azido, kiu okazas en du etapoj:

• Produktado de etila nitrito kaj natria sulfato pere de natria nitrito kun etanolo kaj sulfata acido:2 NaNO₂ + 2 C₂H₅OH + H₂SO₄ → 2 C₂H₅ONO + Na₂SO₄ + 2 H₂O
• Produktado de natria azido pere de reakcio inter hidrazino, etila nitrito kaj natria hidroksido:

• Alia plej ordinara sintezo de natria azido estas la Procezo Wislicenus, kiu okazas en du etapoj kun amoniako. En la unua etapo, la amoniako konvertiĝas al sodamido^[1]:
• Preparado de sodamido ekde metala natrio kaj amoniako anhidra:

${\displaystyle {\mathsf {2\;Na+2\;NH_{3}\rightarrow 2\;NaNH_{2}+H_{2}\uparrow }}}$

• Kaj poste reakcio de sodamido kun nitrogena protoksido:

${\displaystyle {\mathsf {2\;NaNH_{2}+N_{2}O\rightarrow NaN_{3}+NaOH+NH_{3}}}}$

• Alia metodo estas pere de reakcio inter la sodamido kaj natria nitrato:

${\displaystyle {\mathsf {NaNO_{3}+3\;NaNH_{2}\rightarrow NaN_{3}+3\;NaOH+NH_{3}\uparrow }}}$

• Hidrazino kaj sodamido reakcias por produktado de natria azido:

${\displaystyle {\mathsf {NaNO_{2}+N_{2}H_{4}\rightarrow NaN_{3}+2\;H_{2}O}}}$

• Per varmigo, nitra azido malkomponiĝas en natrion kaj amoniakon kun granda varmoeligo:

${\displaystyle {\mathsf {2\;NaN_{3}\rightarrow 2\;Na+3N_{2}}}}$

• Alia metodo konsistas je reakciigi natrian nitraton kaj sodamido:

${\displaystyle {\mathsf {NaNO_{3}+3\ NaNH_{2}\rightarrow NaN_{3}+3\;NaOH+NH_{3}}}}$

• Same oni povas sintezi pere de reakcio de hidrazino kaj "natria azido":

${\displaystyle {\mathsf {NaNO_{2}+N_{2}H_{4}\rightarrow NaN_{3}+2\,H_{2}O}}}$

Oni povas prepari amonian azidon ekde reakcio inter amonia klorido kaj natria azido:

Traktado de natria azido kaj fortaj alkaloj rezultas en korespondanta acido, la azida acido:

${\displaystyle {\mathsf {H_{2}SO_{4}+NaN_{3}\ {\xrightarrow {\ }}HN_{3}+NaHSO_{4}}}}$

Natria azido ne povas fandiĝi, tamen ĝi rapidege malkomponiĝas en metala natrio kaj nitrogena gaso ĉirkaŭ 300 °C. Ĉi-konduto uzatas en la sistemo de aersako, kiam elektra malŝarĝo ekpafita per fizika trafo en aŭtomobiloj varmigas la salon kun liberigo de nitrogeno kaj ekspansiante la aersakon. La metala natrio estigita estas potenca danĝero al uzantoj, kaj en aŭtomobiliaj aersakoj ĝi konvertiĝas, per reakcio kun aliaj reagantoj, tiel kiel KNO₃ kaj SiO₂, en inertan vitraĵon de alkala silikato.

Natria azido same uzatas en organikan sintezon por enkonduko de la funkcia grupo azida per forigo de halogenido. La funkcia grupo poste povas konvertiĝi al amino per reduktado kun LiAlH₄, aŭ terciara fosfino samkiel "trifenilfosfino" en la Reakcio de Staudinger.

Natria azido povas malkomponiĝi per traktado kun acida solvaĵo de natria azido:

${\displaystyle {\mathsf {2\;NaN3+2\;HNO_{3}\ {\xrightarrow {\ }}3\;N_{2}+2\;NO+2\;NaOH}}}$

• Clinical Environmental Health and Toxic Exposures, John Burke Sullivan, Gary R. Krieger
• A Comprehensive Guide to the Hazardous Properties of Chemical Substances, Pradyot Patnaik
• Mutation Breeding: Theory and Practical Applications, A. M. van Harten
• The Preparatory Manual of Explosives, Jared Ledgard
• Encyclopaedia of Occupational Health and Safety: Guides, indexes, directory, Jeanne Mager Stellman

• Kaliazido

v • d • r Neorganikaj saloj de natrio  • Natria aluminiato • Natria heksafluoro-aluminiato • Natria kloroaluminiato • Natria antimonato • Natria tioantimonato • Natria heksafluoro-antimonato • Dunatria hidrogena arsenato • Dunatria metila arsenato • Natria arsenato • Natria heksafluoro-arsenato • Natria duhidrogena arsenato • Natria arsenito • Natria azido • Natria bismutato • Natria kvarborato • Dunatria oktaborato • Natria oktaborato • Natria kvarfluoroborato • Natria metaborato • Natria perborato • Natria bromato • Natria bromido • Natria hipobromito • Natria cianato • Natria tiocianato • Natria tiocianido • Natria cianido • Natria ferocianido • Natria dukloro-izo-cianurato • Natria heksacianoferato • Natria bifluorido • Natria fluorido • Dunatria fosfato • Fosfato de natrio dubaza • Natria unuhidrogena fosfato • Dunatria pirofosfato • Natria aluminia fosfato • Natria bifosfato • Natria duhidrogena fosfato • Natria dutiofosfato • Natria fosfato • Natria heksafluoro-fosfato • Natria heksakloro-fosfato • Natria heksametafosfato • Natria hipofosfato • Natria metafosfato • Kvarnatria pirofosfato • Natria unufluorofosfato • Natria dufluorofosfato • Natria tiofosfato • Natria fosfido  • Dunatria hidrogena fosfito • Natria bifosfito • Natria hipofosfito • Natria pirofosfito • Natria duhidrogena fosfito • Natria germaniumato • Natria aluminia hidrido • Natria borohidrido • Natria cianoborohidrido • Natria hidrido • Natria hidroksido • Natria jodato • Natria perjodato • Natria jodido • Natria hipojodito • Natria jodito • Natria bikarbonato • Natria karbonato • Natria perkarbonato • Natria tiokarbonato • Natria klorato • Natria perklorato • Natria klorido • Natria hipoklorito • Natria klorito • Natria dukromiato • Natria kromiato • Natria manganato • Natria permanganato • Natria molibdenato • Natria molibdato • Natria nitrato • Natria peroksonitrato • Natria nitrido • Natria hiponitrito • Natria kobaltonitrito • Natria nitrito • Natria peroksonitrito • Natria poloniido  • Natria oksido • Natria peroksido • Natria heksafluoro-platenato • Natria heksakloro-platenato • Natria polisulfido • Natria per-reniato • Natria selenato • Natria selenido • Natria selenito • Natria seskvikarbonato • Natria siliciido • Natria aluminia silikato • Natria fluoro-silikato • Natria fluoro-silikato  • Natria heksafluoro-silikato  • Natria orto-silikato  • Natria meta-silikato  • Natria piro-silikato  • natria silikato • Natria stanato • Natria aluminia sulfato • Natria bisulfato • Natria dutionato  • Natria kvartionato  • Natria bisulfato  • Natria tritionato • Natria hiposulfato • Tiosulfato de natrio kaj oro • Natria persulfato • Natria pirosulfato • Natria sulfato • Natria tiosulfato • Natria bisulfido • Natria sulfido • Natria unusulfido • Natria bisulfito • Natria metabisulfito • Natria pirosulfito • Natria sulfito • Natria hiposulfito • Natria superoksido • Natria per-tekneciato • Natria telurido • Natria telurato  • Natria telurito • Natria volframato • Natria dutionito • Natria meta-titanato • Natria orto-titanato • Natria duuraniato • Natria uraniato • Natria deka-vanadato • Natria meta-vanadato • Natria orto-vanadato • Natria piro-vanadato • Natria volframato • Sodamido  • Natriamido

v • d • r Organikaj saloj de natrio  • Natria acetato  • Natria dehidroacetato  • Natria jodacetato  • Natria kloroacetato  • Natria dukloroacetato  • Natria trikloroacetato  • Dunatria fenil-acetato  • Ununatria fenil-acetato  • Natria akrilato  • Natria meta-akrilato  • Natria metil-akrilato • Natria apokoleato • Natria apolato • Natria benzoato  • Natria duacetato  • Natria laŭroamfoacetato  • Natria adipato  • Natria antrakinono-sulfonato  • Natria apolato  • Natria askorbato  • Natria benzoato  • Natria buterato  • Natria fenil-butirato • Natria ciklamato  • Dunatria citrato  • Natria citrato unubaza  • Trinatria citrato  • Natria eritorbato  • Natria etoksido  • Natria ftalato  • Natria izoftalato • Natria fenil-butirato  • Natria fenolato  • Natria fumarato  • Natria fenoksido  • Trinatria fera (III) oksalato  • Natria fera (III) oksalato • Natria fluoroacetato  • Natria trifluoroacetato • Natria formiato • Natria glikolato  • Natria tioglikolato  • Natria glukonato  • Natria glutamato • Dunatria glutamato  • Natria Glutamato dubaza  • Dunatria guanilato  • Natria inozinato  • Natria kakodilato  • Natria karbamato  • Natria duetila-dutiokarbamato  • Natria kaprato  • Natria kaprilato • Natria kapro-laktamato  • Natria kaproato  • Natria karbolato  • Natria kolikato • Natria fenato  • Natria deoksokoleato • Natria kokosato  • Natria laktato • Natria laŭrato  • Natria kvarfenil-borato  • Natria kromoglikato • Natria laktamato  • Natria lignosulfonato  • Natria maleato  • Natria malikato  • Dunatria malikato • Dunatria malonato  • Natria malonato • Natria metilparabeno  • Natria metoksido  • Natria miristato  • Natria oleato • Natria miristilo-etera sulfato  • Natria naftalenido  • Natria okzalato • Natria orto-fenila fenolo  • Natria tiopentalo  • Pentotalo  • Dunatria fenil-fosfato  • Natria pantotenato  • Natria palmitato  • Natria pikrato  • Natria pikramato  • Natria piruvato  • Natria propionato  • Natria propanoato  • Natria fenil-propanoato • Natria fenil-propionato • Natria ricinoleato  • Natria bis(trimetil-silicil)amido  • Natria salikato  • Natria sarkozinato  • Natria laŭrila sarkozinato  • Natria laŭroila sarkozinato  • Natria sorbato  • Natria stearato  • Natria stearoila laktilato  • Natria dodekila sulfato  • Natria laŭrila sulfato • Natria laŭretera sulfato  • Natria benzeno-sulfonato  • Natria dodekila-benzeno-sulfonato  • Kalia natria tartrato  • Natria bitartrato  • Dunatria tartrato  • Ununatria tartrato • Natria taŭrokoleato  • CF3SO2Na

Portalo pri Kemio

Ĉi tiu artikolo ankoraŭ estas ĝermo pri kemio. Helpu al Vikipedio plilongigi ĝin. Se jam ekzistas alilingva samtema artikolo pli disvolvita, traduku kaj aldonu el ĝi (menciante la fonton).