Klimato

Klimato (de la greka vorto klima/klimatos "deklivo, angulo"^[1]) estas priskribo pri la vetero en specifa areo surbaze de diversaj veteraj mezuradoj (do statistiko, ĉu meznombra aŭ averaĝa) en tiu areo tra longa tempo, plej ofte laŭ tempoperiodo de ĉirkaŭ 30 jaroj.^[2][3] Ĝi estas mezurata kontrolante la modelojn de variado en temperaturo, humideco, atmosfera premo, vento, precipitaĵo, atmosfera partiklokvanto kaj aliaj meteologiaj variabloj en difinita regiono laŭlonge de tempoperiodoj.

Oni povas diri, klimato estas tio kion oni atendas, sed vetero estas kio okazas. Klimato diferencas el vetero, je tio ke vetero priskribas nur mallongdaŭrajn kondiĉojn de tiuj variabloj en difinita regiono.

La klimato de regiono estas generata de la klimata sistemo, kiu havas kvin komponantojn: atmosfero, hidrosfero, kriosfero, litosfero, kaj biosfero.^[4]

La klimato de la diversaj lokareoj dependas de multaj faktoroj, inter kiuj latitudo (distanco al la tera ekvatoro), tereno, kaj altitudo (alteco super la marnivelo), same kiel la proksimeco al akvejoj kaj ties fluejoj (ĉefe al maro aŭ eĉ plie al oceano). Klimatoj povas esti klasitaj laŭ averaĝaj kaj tipaj gamoj de diversaj variabloj, plej ofte temperaturo kaj precipitaĵo. Plej ofte uzata klasifika skemo estis origine disvolvigita de Wladimir Köppen. La sistemo de Thornthwaite,^[5] en uzo ekde 1948, aligas vaporiĝ-transpiron kun informo pri temperaturo kaj precipitaĵo kaj estas uszata por la studado de biologia diverseco kaj de la eblaj efikoj sur ĝi fare de klimataj ŝanĝoj. La klasifikaj skemoj Bergeron kaj Spaca Sinoptika fokusiĝas sur la origino de aeramasoj kiuj difinas la klimaton de regiono.

Paleoklimatologio estas la studo de antikvaj klimatoj. Ĉar rekta observado pri klimato ne estas disponebla el antaŭ la 19a jarcento, paleoklimatoj estas deduktataj el proksimumaj variabloj kio inkludas ne-biotan pruvaron kiaj sedimentoj trovitaj en lagaj kuŝejoj kaj glaciindikiloj, kaj biotan pruvaron kiaj arboringoj kaj koralo. Klimataj modeloj estas matematikaj modeloj de pasintaj, nuntempaj kaj estontaj klimatoj. Klimata ŝanĝo povas okazi laŭlonge kaj de longaj kaj de mallongaj tempoperiodoj el vario de faktoroj; ĵusa varmigo estas studata en tutmonda varmigo.

Estas multaj klasoj de vetero: varma kaj malvarma, seka kaj malseka, sennuba kaj ŝtorma, kiuj rezultas el diferencaj kombinoj de la atmosferaj variabloj de temperaturo, aerpremo, vento, malsekeco kaj precipitaĵo. La vetero ĉiam faris povan influon sur la homa agado, kaj dum jarcentoj la homo studis la atmosferon, klopodante kompreni ties funkciadon. La meteologio estas la branĉo de la scienco kiu studas tiu kovron de aero ĉirkaŭ la planedo. La vetero estas la stato de la atmosfero rilate al la precipitaĵo, vento, temperaturo kaj aliaj elementoj. La atmosferaj ŝanĝoj kiuj modifas ĝin estas aktivitaj de la energio devena el la Suno, disradiita tra 150 000 000 kilometrojn de distanco. Tiu energio varmigas kaj oceanojn kaj kontinentojn, kiuj poste liberigas varmon en la aeron por peli la movojn de la atmosfero el kiuj dependas la atmosfera aŭ meteologia vetero.

La tuja variado de la atmosfero (kio estas nomata meteologia vetero), rilatas al onia ĉiutaga vivo. La pluvo kiu irigacias la rikoltojn kaj plenigas la diglagojn estas parto de la vetero, same kiel la uraganoj aŭ ŝtormoj kiuj damaĝas urbojn aŭ la fulmo kiu povas subitege mortigi kaj personojn kaj bestojn.

Dekomence, la homoj simple observis la veteron; poste klopodis uzi siajn observojn kiel bazo por la antaŭscio pri la meteologiaj kondiĉoj; fine ili lernis ke ne eblis sukcese pronozi sen kompreni ties funkciadon. Kaj kiamn fine oni atingis ian konon pri la atmosferaj procezoj, oni komencis pensi pri la klopodoj ŝanĝi ilin aŭ almenaŭ eviti ties malavantaĝojn. Tiuj estas la celoj ĉi tie konsideritaj: la homa peno por observi, antaŭscii, kompreni, antaŭdiri kaj plimalgrandigi la negativajn efikojn de la atmosfera vetero.

Por kompreni la ecojn de la loka klimato — kaj la tipajn kaj la malofte okazantajn — bezonatas multjaraj meteorologiaj registroj. Kutime oni uzas vidojn de datumoj ampleksantajn inter 25 kaj 50 jaroj.

La averaĝaj valoroj de la klimataj karakterizaĵoj estas nomataj klimataj normoj.

La Klimata klasifiko de Köppen estas unu el la plej vaste uzataj klimat-klasifikaj tipologioj. Ĝi unue estis publikigita de la germana klimatologo Wladimir Köppen en 1884, kun pluraj pli postaj ŝanĝoj de Köppen mem, nome en 1918 kaj en 1936. Poste, la germana klimatologo Rudolf Geiger kunlaboris kun Köppen pri ŝanĝoj de la tipologio, kiu do ofte estas nomata la Klimata klasifiko de Köppen kaj Geiger.

La sistemo estas bazita sur la ideo ke la natura vegetaĵaro estas la plej bona esprimo de la klimato. Do, la limoj de klimataj zonoj estis elektitaj pensante pri la vegetaĵara distribuo. Ĝi kombinas averaĝajn jarajn kaj monatajn temperaturojn kaj precipitaĵojn, kaj la sezonecon de precipitaĵo ^[7].

La klimata klasifiko de Köppen subdividas la klimatojn en kvin ĉefajn grupojn kaj plurajn tipojn kaj subtipojn. Ĉiu aparta klimatotipo estas reprezentita de simbolo konsistante el 2 ĝis 4 literoj.

Tropikaj klimatoj estas karakterizitaj de konstanta alta temperaturo (je marnivelo kaj je malaltaj altitudoj); ĉiuj dek du monatoj de la jaro havas averaĝajn temperaturojn de 18 °C aŭ pli altajn. Ili estas subdividitaj jene :

• Tropik-pluvarbara klimato (Af) ^[8] : Ĉiuj dek du monatoj havas averaĝan precipitaĵon de minimume 60 mm. Tiuj klimatoj kutime troviĝas en la limoj de 10° latitudo de la ekvatoro. En iuj orient-marbordaj areoj, ili povas etendiĝi tiel for kiel 25° de la ekvatoro. Tiu klimato estas superregata de la Malalta aerpremo Sistemo dum tuta la jaro, kaj tial ne havas sezonojn.
  • Ekzemploj:
    • Kuala-Lumpuro (Malajzio)
    • Belemo (Brazilo)
    • Hilo (Havajo, Usono)
    • Singapuro
• Tropikaj musona klimato (Am) ^[9] : Tiu tipo de klimato, plej komuna en suda Azio kaj Okcidentafriko, rezultas el la musonaj ventoj kiuj ŝanĝas la direkton laŭsezone. Tiu klimato havas la plej sekan monaton ( kiu kvazaŭ ĉiam okazas dum aŭ ĵus post la "vintra" solstico por tiu flanko de la ekvatoro ) kun pluvfalo de malpli ol 60mm, sed pli ol (100 − [totala jara precipitaĵo {mm}/25]).

• • Ekzemploj:
    • Konakrio (Gvineo)
    • Ĉitagongo (Bangladeŝo)
    • Miamo (Florido, Usono)
    • Cairns (Kvinslando, Aŭstralio)^[10]
• Tropika humida kaj seka aŭ Tropika savana klimato (Aw) ^[11]: Tiuj klimatoj havas akcentitan sekan sezonon, kun la plej seka monato malpli ol 60 mm kaj ankaŭ malpli ol (100 − [totala jara precipitaĵo {mm}/25]).
  • Ekzemploj:
    • Mumbajo (Maharaŝtro, Barato)
    • Rio-de-Ĵanejro (Rio-de-Ĵanejrio, Brazilo)
    • Veracruz (Veracruz, Meksiko)
    • Lagoso (Niĝerio)
    • Darvino (Norda Teritorio, Aŭstralio)^[12]

Tiuj sekaj aridaj kaj duonaridaj klimatoj estas karakterizitaj per la fakto ke precipitaĵo estas malpli ol potenca vaporiĝ-transpiro. ^[13]. La sojlo estas determinata jene :

• Por trovi la precipitaĵa sojlo (en milimetroj), multipliku la averaĝa jara temperaturo en °C per 20, tiam adiciu 280, se 70% aŭ pli de la totala precipitaĵo okazas dum la alt-suna duono de la jaro (aprilo ĝis septembro en la norda duonglobo, aŭ oktobro ĝis marto en la suda), aŭ 140, se 30%–70% de la totala precipitaĵo estas ricevita dum la aplikebla periodo, aŭ 0, se malpli ol 30% de la totala precipitaĵo estas tiele ricevita.
• Se la jara precipitaĵo estas malpli ol duono de la sojlo por Grupo B, ĝi estas klasifikita kiel BW (dezerta klimato); se ĝi estas malpli ol la sojlo, ĝi estas klasifikita kiel BS (stepa klimato). Se ĝi estas pli ol la sojlo, la areo ne havas Grupo B klimaton.
• Tria litero povas esti inkludita por indiki temperaturon. Origine, h signifis malalt-latitudan klimaton (averaĝa jara temperaturo super 18 °C), dum k signifis mez-latituda klimato (averaĝa jara temperaturo sub 18 °C), sed la pli komuna praktiko nuntempe (speciale en Usono) estas de uzi h por indiki ke la pli malvarma monato havas averaĝan temperaturon kiu estas super 0 °C, kun k por indiki ke almenaŭ unu monato averaĝas sub 0 °C.
  • Ekzemploj:

• • • Yuma (Arizono, Usono) BWh
    • Mexicali (Meksiko) BWh
    • Almerio (Hispanujo) BWh
    • Ateno (Grekujo) BSh
    • Cobar (Novsudkimrujo, Aŭstralio) BSh
    • Murcio (Hispanujo) BSh
    • Bojsio (Idaho, Usono ) BSk
    • Medicine Hat (Alberto, Kanado) BSk
    • Porto Santo (Portugalujo) BSh
    • Punta Arenas (Ĉilio) BSk
    • Mossoró (Norda Rio-Grando, Brazilo) BSh
    • Dubajo (Unuiĝintaj Arabaj Emirlandoj) BWh
    • Jodhpur (Raĝastano, Barato) BWh
    • Tijuana (Meksiko) BSh

Tiuj klimatoj havas averaĝan temperaturon super 10 °C dum la plej varma monato, kaj plej malvarman monaton inter −3 °C kaj 18 °C. Iuj klimatologoj, speciale en Usono, tamen preferas adopti 0 °C al −3 °C dum la plej malvarma monato, kiel limo inter tiu grupo kaj grupo D; tiu estas farata por preventi alĝustigadon de certaj kabaj ejoj en aŭ apud Nov-Anglujo — precipe Cape Cod (Masaĉuseco) — kaj tiaj apudaj insuloj kiaj Nantucket kaj Martha's Vineyard, en la Moder-Oceanan kategorion ĉi-sube difinitan; tiu kategorio estas alterne konata kiel la Oceana Okcident-Marborda klimato, kaj, foriginte la ĉi suprajn ejojn, efektive limigas ĝin ekskluzive al ejoj trovitaj laŭlonge de la okcidentaj bordoj de la kontinentoj, almenaŭ en la Norda duonglobo. Tiu ankaŭ movigas iujn mez-latitudajn areojn – kiel partojn de Ohia Valo kaj iujn areojn en la Mez-Atlantikaj Subŝtatoj , plie partojn de orient-centra Azio – ekde humida subtropika ĝis humida kontinenta.

• La dua litero indikas precipitaĵan reĝimon — w indikas sekajn vintrojn (la plej seka vintro-monata averaĝa precipitaĵo estas malpli ol dekono de la plej-humid-somermonat-averaĝa precipitaĵo; unu varianto ankaŭ postulas ke la plej seka vintromonato havas malpli ol 30mm da averaĝa precipitaĵo), s indikas sekajn somerojn (la plej seka somermonato malpli ol 30mm da averaĝa precipitaĵo kaj malpli ol triono de la plej-humid-vintromonata precipitaĵo) kaj f signifas signifikan precipitaĵon en ĉiuj sezonoj (kaj ne la supre menciitaj kondiĉoj plenumitaj).
• La tria litero indikas ke la grado de somera varmeco — a indikas la plej varman monat-averaĝan temperaturon super 22 °C kun minimume 4 monatoj kiuj averaĝas super 10 °C, b indikas la plej varman monaton sub 22 °C, kun minimume 4 monatoj super 10 °C, dum c respondas al 3 aŭ malpli da monatoj kun averaĝaj temperaturoj super 10 °C.
• Klimatoj de grupo C estas subdividitaj jene :

• • Sek-someraj subtropikaj aŭ Mediteraneaj klimatoj (Csa, Csb)^[14]: Kutime tiuj klimatoj okazas je okcidentaj flankoj de kontinentoj inter latitudoj de 30° kaj 45°. Tiuj klimatoj vintre troviĝas en la polus-fronta regiono, kaj tiel havas moderajn temperaturojn kaj ŝanĝeblan, pluvan veteron. La someroj estas varmegaj kaj sekaj, kaŭze de superregado de subtropikaj kontraŭciklonaj sistemoj, escepte en la apud-marbordaj areoj, kie someroj estas malpli severaj pro la apuda ĉeesto de malvarmaj marfluoj kiuj povas alporti nebulon sed preventas pluvon.
    • Ekzemploj:
      • Antalya (Turkujo) Csa
      • Kaburbo (Sud-Afriko, marborda) Csb
      • Kaburbo (Sud-Afriko, landinterne) Csa
      • Koimbro (Portugalujo) Csa
      • Izmir (Turkujo) Csa
      • Jerusalemo (Israelo) Csa
      • Lisbono (Portugalujo) Csa
      • Los-Anĝeleso (Kalifornio, Usono; landinterne) Csa
      • Los-Anĝeleso (Kalifornio, Usono; marbordo) Csb
      • Madrido (Hispanujo) Csa
      • Malago (Hispanujo) Csa
      • Marsejlo (Francujo) Csa
      • Medford (Oregono, Usono; landinterne) Csa
      • Palermo (Italujo) Csa
  • Humidaj subtropikaj klimatoj (Cfa, Cwa):^[15] Tiuj klimatoj kutime troviĝas internlande en la kontinentoj, aŭ je iliaj orientaj marbordoj, ĉefe ĉe 20°– 30° latitudoj (kvankam ili troveblas tiel fore norde en Eŭropo kiel 46°N). Kontraste kun la Mediteraneaj klimatoj, la someroj estas humidaj kaŭze de la nestabilaj tropikaj aeromasoj, aŭ marbordaj pasatoj. En Orienta Azio, la vintroj povis esti sekaj (kaj pli malvarmaj ol aliaj lokoj je analoga latitudo) kaŭze de la Siberia alt-prema sistemo, kaj someroj estas tre humidaj kaŭze de la sudokcident-azia musona influo.
    • Ekzemploj:
      • Houston, (Teksaso, Usono) Cfa — unuforma precipitaĵ-distribuo
      • Varna (Bulgarujo) Cfa
      • Odeso (Ukrainujo) Cfa
      • Tbiliso (Kartvelujo) Cfa
      • Milano (Italujo) Cfa
      • Bonaero (Argentino) Cfa — unuforma precipitaĵ-distribuo
      • Porto-Alegro (Brazilo) Cfa — unuforma precipitaĵ-distribuo
      • Naha, (Japanujo) Cfa
  • Maraj mezvarmaj klimatoj aŭ oceanaj klimatoj (Cfb, Cwb, Cfc): Cfb klimatoj kutime okazas je la okcidentaj flankoj de kontinentoj inter latitudoj de 45° kaj 55°; ili tipe troviĝas ĵus polusen de la mediteraneaj klimatoj, kvankam en Aŭstralio kaj ekstrema suda Afriko tiuj klimatoj situas ĵus polusen de la humida subtropika klimato, kaj je iom pli malalta latitudo. En okcidenta Eŭropo tiu klimato okazas en marbordaj areoj ĝis latitudo de 63°N. Tiuj klimatoj estas tutjare dominataj de la polusa fronto, kondukante al ŝanĝema, ofte nuba vetero. La someroj estas malvarmetaj kaŭze de la nuba kovraĵo, sed la vintroj estas pli malseveraj ol tiuj de aliaj klimatoj je similaj latitudoj.
    • Ekzemploj:
      • Bilbao (Hispanujo) Cfb — unuforma precipitaĵo-distribuo

• Alpa klimato

• Tropika klimato
• Subtropika klimato
• Mediteranea klimato
• Modera klimato
• Oceana klimato
• Kontinenta klimato
• Montara klimato
• Arkta klimato
• Seka klimato
• Klimatzono

Detaloj de la moderna klimate registraro estas konataj pere de havigo de mezuroj el veterinstrumentoj kiaj termometroj, barometroj, kaj anemometroj dum la pasintaj kelkaj jarcentoj. La instrumentoj uzitaj por studi la veteron laŭlonge de la moderna epoko, ties konataj eraroj, ties tuja medio, kaj ties ekspono ŝanĝis laŭlonge de la jaroj, kio devas esti konsiderata kiam oni studas la klimaton de la pasintaj jarcentoj.^[16]

Paleoklimatologio estas la studo de pasinta klimato laŭlonge de granda periodo de la historio de la Tero. Ĝi uzas pruvaron el glaciaj tavoloj, arboringoj, sedimentoj, koralo, kaj rokoj por determini la pasintajn statojn de la klimato. Ĝi pruvas periodojn de stabileco kaj periodojn de ŝanĝo kaj povas indiki ĉu ŝanĝoj sekvas modelojn kiaj regulaj cikloj.^[17]

La termino klimatogramo aplikeblas al variaj metodoj uzitaj por montri grafike la klimaton de difinita loko, inter kiuj jenas:

• Grafikaĵo pri temperaturo kaj pluvo sen difinita skalo.^[18]
• Termoizopletoj, nome grafikaĵo kiu montras la temperaturojn ĉiutagajn laŭlonge de la jaro.
• Grafikaĵo konata kiel diagramo Walter-Lieth kiu montras la temperaturon kaj la precipitaĵojn en skalo de 1:2.
• Montro de temperaturo kaj precipitaĵoj en grafikaĵoj apudaj, sed apartaj.

La klimata ŝanĝiĝo estas iu ajn longdaŭra, granda ŝanĝiĝo de "averaĝa vetero," kiun iu regiono spertas.

• Averaĝa vetero povas inkluzivi averaĝajn temperaturon, precipitadon, kaj ventoskemojn.
• Ĝi temas pri ŝanĝojn de la variecon aŭ averaĝan staton de la atmosfero dum daŭroj de jardekoj al jarmilionoj.
• Ĉi tiuj ŝanĝoj povas esti kaŭzitaj de la tera ŝanĝemo, eksteraj fortoj (kiel varioj de sunluma forteco), kaj, pli freŝdate, de homa agado.

• Freŝdate, precipe kuntekste de politiko pri naturmedio, la termino "klimata ŝanĝiĝo" ofte referencas la ŝanĝiĝojn de la moderna klimato.

La termino tutmonda varmiĝo (kaj alternative klimata ŝanĝiĝo) priskribas plialtiĝon de la mezaveraĝa temperaturo de la atmosfero, klimato kaj oceanoj de la Tero, kaj ties rilataj efikoj. Tamen klimata ŝanĝo povas ankaŭ referenci al ĉiu ajn historia ŝanĝo en klimato. Multaj linioj de scienca pruvaro montras ke la klimata sistemo varmiĝas.^[19][20]

Nuntempe eblas konstati ĝeneralan varmiĝon de la atmosfero de nia planedo. En la lastaj tridek jaroj la averaĝa temperaturo sur la tergloba surfaco plialtiĝis 0,5 [[ °C|celsiojn]]. La plej multaj sciencistoj kredas, ke la homo kaŭzis tion per enaerigo de metano, karbona dioksido, kaj aliaj forcejaj gasoj ekde la industriigo. Tamen tion pridubas kelkaj aliaj sciencistoj.

La natura forceja efiko igas la teron 30 celsiajn gradojn pli varma. Sen konsidero de aliaj ŝanĝoj diras teorio, ke plimultigo de la karbona dioksido en la atmosfero kaŭzas plivarmigon de la planeda surfaco. Restas la demando pri la grandeco de la varmigo.

La Interregistara Komitato pri Klimata Ŝanĝo de la Unuiĝintaj Nacioj, subtenate de la naciaj sciencaj akademioj de la G8-ŝtatoj, esprimis sciencan prijuĝon, laŭ kiu la mezuma planeda temperaturo ekde la komenco de la 20-a jarcento plialtiĝis 0.6 ± 0.2 celsiajn gradojn kaj plej "multe el la varmiĝo observata dum la lastaj 50 jaroj estas atribuebla al homaj agadoj". Malgranda malplimulto de la kvalifikitaj sciencistoj kontestas la vidpunkton, ke la agoj de homaro grave rolas en la lastatempa temperatur-aliiĝo. Restas necerta la amplekso de la klimata ŝanĝo, kiun oni observos estonte. Oni konflikte kaj publike debatas pri la sekva demando: Ĉu necesas ion fari, reage al la plivarmiĝo de la atmosfero de nia planedo, kaj se jes kion?

La ciferoj de la Brita Meteologia Oficejo indikas, ke la jaroj ekde 2000 estis meznombre 0,18 °C (0,32 ℉) pli varmaj ol la 1990-aj jaroj. Ekde la 1970-aj jaroj ĉiu jardeko vidas pliigon de proksimume la sama skalo. La unua jardeko de 21-a jarcento estas "nedisputeble" la plej varma ekde kalkuloj komenciĝis, deklaris en decembro 2009 la Brita Meteologia Oficejo kaj la Monda Organizaĵo pri Meteologio (mallonge: MOM). 2009 estis verŝajne la kvina plej varma en 160-jara observado. MOM sciigis, ke tutmondaj temperaturoj estas 0,44 °C (0,79 ℉) super la longatempa ordinara temperaturo. "Ni vidis superajn mezumajn temperaturojn en pluraj kontinentoj, kaj nur en Nordameriko regis kondiĉoj kun plu malvarmaj temperaturoj ol mezume," diris la Ĝenerala Sekretario de WMO Michel Jarraud. "Ni estas en varmiĝa tendenco - ni tute ne dubas pri tio."

Ĉe tio NASA sugestas, ke nova tutmonda temperaturrekordo estos "fiksita en la sekvontaj unu aŭ du jaroj", inkluzive de danke al influo de El Niño. Aliaj esploristoj, kvankam, kredas pli probable, ke temperaturoj restos stabilaj dum unu jardeko ĉar aliaj naturaj cikloj tenas la oceanan surfacon relative malvarmeta, rapida varmiĝo probable alvenos poste.^[21]

• 
  Köppen mapo de Afriko
• 
  Köppen mapo de Ameriko
• 
  Köppen mapo de Azio
• 
  Köppen mapo de Aŭstralio kaj Oceanio
• 
  Köppen mapo de Brazilo
• 
  Köppen mapo de Eŭropo
• 
  Köppen map de Nordameriko
• 
  Köppen mapo de Suda Azio
• 
  Köppen mapo de Rusujo
• 
  Köppen mapo de Sudameriko
• 
  Köppen mapo de Okcidenta Azio
• 
  Aŭstralio, klimato tra 30 jaroj (1961–1990).

• Klimatscienco
• Vetero
• meteologio
• veterprognozo
• Monda Organizaĵo pri Meteologio
• El-Ninjo
• Mikroklimato
• Atlantika multjardeka oscilado

• Luis Carlos Campos, Calor Glacial (Glacia Varmeco ), Ediciones Arcopress;
• Campos, Luis Carlos, Calor glacial, Entramos en una nueva glaciación ISBN 978-84-934420-5-7 EAN 9788493442057 Editorial: Arcopress
• Campos, Luis Carlos, Calor glacial, ISBN 978-84-92516-05-6 EAN 9788492516056 Ediciones Obelisco, S.L.
• Hupfer, P.: Das Klimasystem der Erde. Berlin 1991
• Bernhardt, K: Aufgaben der Klimadiagnostik in der Klimaforschung. Gerl. Beitr. Geophys. 96 (1987), 113-126.
• Hantel, M.; H. Kraus, C. D. Schönwiese: Climate definition. Berlin: Springer Verlag 1987.
• Hogger, M. Climatypes. Ainring: Hogger Verlag 2007
• Christoph Buchal, Christian-Dietrich Schönwiese: Klima. Die Erde und ihre Atmosphäre im Wandel der Zeiten. Hrsg.: Wilhelm und Else Heraeus-Stiftung, Helmholtz-Gemeinschaft Deutscher Forschungszentren, 2. Auflage. Hanau 2012, ISBN 978-3-89336-589-0.
• Elmar Buchner, Norbert Buchner: Klima und Kulturen. Die Geschichte von Paradies und Sintflut. Greiner Verlag, Remshalden 2005. ISBN 3-935383-84-3
• Karl-Heinz Ludwig: Eine kurze Geschichte des Klimas. Von der Entstehung der Erde bis heute, Verlag Ch. Beck, München 2006, ISBN 3-406-54746-X
• Wolfgang Behringer: Kulturgeschichte des Klimas. Von der Eiszeit bis zur globalen Erwärmung. Verlag C.H.Beck, München. ISBN 978-3-406-52866-8

• La bildlibro de la tero Ideo: Émilie Beaumont, Teksto:Agnès Vandewiele (franca originalo), Jesper Lykke Jacobsen (esperanta traduko), Bildoj: S. Alloy - C. David - F. Guiraud - P. Bon - F. Ruyer. Groupe Fleurus, Paris, www.editionsfleurus.com, ISBN 9782215031086
• mitosyfraudes.org - Mito kaj fraŭdo", FAEC Fondo Argentina de Ekologio scienca", artikoloj en la hispana, la angla kaj la franca lingvo pri temo
• pri libro Luis Carlos Campos, Calor Glacial (Glacia Varmeco),jaro 2005 hispane
• pri akvo-cirkulado en suda parto de tero germane
• NOAA Climate Services Portal
• NOAA State of the Climate
• NASA's Climate change and global warming portal
• Climate Models and modeling groups Arkivigite je 2012-11-26 per Archive.today
• Climate Prediction Project Arkivigite je 2005-11-25 per la retarkivo Wayback Machine
• ESPERE Climate Encyclopaedia Arkivigite je 2005-09-02 per la retarkivo Wayback Machine
• Climate index and mode information Arkivigite je 2016-11-19 per la retarkivo Wayback Machine – Arctic
• A current view of the Bering Sea Ecosystem and Climate
• Climate: Data and charts for world and US locations
• MIL-HDBK-310, Global Climate Data U.S. Department of Defense – Aid to derive natural environmental design criteria
• IPCC Data Distribution Centre Arkivigite je 2016-05-19 per la retarkivo Wayback Machine – Climate data and guidance on use.
• HistoricalClimatology.com – Past, present and future climates - 2013.
• Globalclimatemonitor – Contains climatic information from 1901.
• International Disaster Database
• Paris Climate Conference
• En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Climate en la angla Vikipedio.