2005

2005 estis normala jaro komenciĝanta je sabato (vidu ĉi tie kalendaron).

En la jaro 2005 post Kristo okazis (aŭ okazos), interalie:

Jen resumo de gravaj eventoj de la jaro 2005:

1. Orkano Katrina: Devastis Nov-Orleanson kaj aliajn partojn de Usona Golfbordo.

2. Morto de Papo Johano Paŭlo la 2-a: Benedikto la 16-a elektiĝis kiel nova papo.

3. Teroristaj atakoj en Londono: Bomboj en metroo kaj buso mortigis 52 homojn.

4. Iraka konstitucio aprobita per referendumo.

5. Civila milito en Sudano finiĝis post 21 jaroj.

6. Angela Merkel fariĝis la unua virina kanceliero de Germanio.

7. Tertremo en Pakistano kaj Hindio: Pli ol 80,000 homoj mortis.

8. Lanĉo de YouTube: La videogazdiga retejo rapide populariĝis.

9. Konferenco pri klimatŝanĝiĝo en Montrealo, Kanado.

10. Israelo foriris el Gazao post 38 jaroj da okupado.

11. Monda Socia Forumo en Porto Alegre, Brazilo.

12. Eksplodoj en fabriko en Ĉinio kaŭzis grandan poluadon de rivero Songhua.

13. Lanĉo de Xbox 360 de Microsoft.

14. Ĉinio adoptas leĝon minacante uzi forton kontraŭ Tajvano se ĝi deklarus sendependecon.

15. Morto de pluraj famuloj, inkluzive de Rosa Parks, Richard Pryor kaj Arthur Miller.

La jaro 2005 estis markita de gravaj naturaj katastrofoj, precipe Orkano Katrina, kiu kaŭzis vastan detruon en Usono. Politikaj ŝanĝoj, kiel la elekto de nova papo kaj nova germana kanceliero, ankaŭ estis signifaj. La teroristaj atakoj en Londono montris daŭran minacon de terorismo. Samtempe, la lanĉo de YouTube kaj aliaj teknologiaj evoluoj montris la kreskantan gravecon de sociaj retejoj kaj interreta enhavo. La jaro ankaŭ vidis gravajn paŝojn en internaciaj rilatoj, inkluzive de la fino de longa civila milito en Sudano kaj la Israela foriro el Gazao.

• Belgio, Zutendaal: 10a PSKK
• Francio, Bulonjo-ĉe-Maro: Paska semajnfino : Internacia renkontiĝo memorfestonta la centjariĝon de la unua Universala Kongreso de Esperanto, kiu okazis en 1905 en la sama urbo. ~ Retejo: http://boulogne2005.online.fr
• Litovio, Vilno: 90-a Universala Kongreso de Esperanto
• Kroatio, Zagrebo: 78-a kongreso de SAT
• Esperanto-libroj 2005

• Benedikto la 16-a iĝis papo
• Proponitaj planlingvoj Simpekso, Siberia lingvo, Baspleo kaj Interĝermana.
• 9-a de januaro: Palestinanoj elektas novan prezidenton. Maĥmud Abbas ricevis klaran plimulton de pli ol 62 % de la voĉoj.
• 26-a ĝis 30-a de januaro: En Davos okazas la Monda Ekonomia Forumo. Plan
• 27-a de januaro: 60-jarojn post la liberigo de la ekstermejo ĉe Oświęcim (Auschwitz) la mondo rememoras pri milmiloj da murditaj judoj.
• en februaro estis prezentita unua multkerna procesoro Cell.
• La hispana piloto Fernando Alonso gajnis la mondan ĉampionecon de Formulo Unu.
• aŭgusto: Rusio: komenciĝis fabrikado de ĵipo UAZ Patriot
  • pliaj eventoj en 2005 tageventoj
• Serio da balotoj okazis en Burundo

• 8-a de aprilo: Leah Isadora Behn, norvega princino

• 15-a de januaro: Victoria de los Ángeles, hispana sopranulo (n. 1923)
• 21-a de januaro: Ole Due, dana juristo, prezidanto de la Kortumo de la Eŭropaj Komunumoj (n. 1931)
• 29-a de januaro: Efraim Kiŝon, hungara verkisto (n. 1924)
• 2-a de februaro: Max Schmeling, germana boksisto (n. 1905)
• 3-a de februaro: Zurab Ĵvania, ĉefministro de Kartvelio (n. 1963)
• 10-a de februaro: Arthur Miller, usona verkisto (n. 1915)
• 14-a de februaro: Rafik Hariri, ĉefministro de Libano (n. 1944)
• 6-a de marto: Hans Albrecht Bethe, german-usona fizikisto (n. 1906)
• 8-a de marto: Brigitte Mira, germana aktorino (n. 1910)
• 17-a de marto: George F. Kennan, usona diplomato (n. 1904)
• 25-a de marto: Gizella Kőszegi, hungara esperantistino (n. nekonata)
• 25-a de marto: Ali B. Milani, aŭstralia esperantisto (n. 1913)
• 31-a de marto: Terri Schiavo, severe cerbo-damaĝita usonanino (n. 1963)
• 1-a de aprilo: Harald Juhnke, germana aktoro kaj kantisto (n. 1929)
• 2-a de aprilo: Johano Paŭlo la 2-a, papo (n. 1920)
• 5-a de aprilo: Saul Bellow, kanada verkisto (n. 1915)
• 11-a de aprilo: Vasil Barka, ukraina verkisto (n. 1908)
• 23-a de aprilo: Andre Gunder Frank, germana ekonomikisto (n. 1929)
• 23-a de aprilo: John Mills, brita aktoro (n. 1908)
• 26-a de aprilo: Maria Schell, aŭstra aktorino (n. 1926)
• 26-a de aprilo: Augusto Roa Bastos, paragvaja verkisto (n. 1917)
• 2-a de majo: Wee Kim Wee, prezidento de Singapuro (n. 1915)
• 13-a de majo: Eddie Barclay, franca muzikproduktoro (n. 1921)
• 15-a de majo: Natalja Gundareva, rusia aktorino (n. 1948)
• 18-a de majo: Stella Zázvorková, ĉeĥa aktorino (n. 1922)
• 5-a de junio: Lothar Warneke, germana reĝisoro, scenaristo kaj aktoro (n. 1936)
• 6-a de junio: Anne Bancroft, usona aktorino (n. 1931)
• 14-a de junio: Mimi Parent, kanada artistino (n. 1924)
• 24-a de junio: Max Roqueta, franca okcitanlingva verkisto (n. 1908)
• 30-a de junio: Fernando de Diego, tradukinto de pluraj verkoj al Esperanto, ĉefe el la hispana lingvo, interalie Don Kiĥoto de la Manĉo (n. 1919)
• 31-a de julio: Wim Duisenberg, nederlanda politikisto (n. 1935)
• 1-a de aŭgusto: Constant Nieuwenhuys, nederlanda artisto (n. 1920)
• 7-a de aŭgusto: Ibrahim Ferrer, kuba muzikisto kaj kantisto (n. 1927)
• 19-a de aŭgusto: Aušra Augustinavičiūtė, litova psikologino (n. 1927)
• 31-a de aŭgusto: Joseph Rotblat, pola-brita nuklea fizikisto (n. 1908)
• 20-a de septembro: Simon Wiesenthal, mondfama ĉasisto de naziaj militkrimuloj (n. 1908)
• 29-a de septembro: Vladimir Lancberg, rusia bardo kaj verkisto (n. 1948)
• 12-a de oktobro: Ghazi Kanaan, siria politikisto (n. 1942)
• 17-a de oktobro: Ba Jin, ĉina verkisto kaj esperantisto (n. 1904)
• 28-a de oktobro: Richard E. Smalley, usona kemiisto (m. 1943)
• 3-a de novembro: Aenne Burda, germana eldonistino (n. 1909)
• 8-a de novembro: Carola Höhn, germana aktorino (n. 1910)
• 25-a de novembro: George Best, brita futbalisto (n. 1946)
• 13-a de decembro: Stanley Williams, usona murdisto kaj infanlibra verkisto (n. 1953)