Conference Presentations by Marin Bugar
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Papers by Marin Bugar
Крушевачки зборник 11, 2005
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Glasnik Srpskog arheološkog društva 19, 2003
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Крушевачки зборник 16, 2014
THE EARLY BYZANTINE BASILICA ON THE „BEDEM” SITE
On the archaeological site of „Bedem”, about 15... more THE EARLY BYZANTINE BASILICA ON THE „BEDEM” SITE
On the archaeological site of „Bedem”, about 15 kilometres northern
from Krusevac, there have been ascertained the remains of the Paleo-Byzantine fortification from the 6th century, the dimensions of 130х130 metres.
Certainly, the most significant finding within the castrum is the monumental triple-naved basilica of the „cathedral” type, located in its southeastern part.
The plans and the ambitions of then authorities in the fortification clearly
are reflected in this architecture venture. Firmly built, with the massive poles and simple floors, it brings a story of a military station that had proudly emphasized the Christianity as an only true religion before the upcoming avalanche of Slavs, Avars and Kazarigs (The Kotrags).
At the same time, the results of the Early Byzantine relatively thin horizon,
which have been obtained, go in favour of the thesis that the basilica, although being built in a highly systematic and an organized way, was left in the same manner and used for the relatively short time.
An issue of greater interest is the ubication of the workshop for the production of bricks, which had been used for building the church, that is, fortiication. It is possible that the answer lies on the opposite side of the Western Morava, at the very foot of the medieval town of Stalac, where the Late Antique workshop complex has been explored, within which a brick kiln had been once functioning.
Although completely devastated, the dimensions of 23,05 х 23,20 m and the massive walls thickness from 0,78 to 1,15 m, the basilica brings us the series of new data, thus significantly complementing an image on the Paleo-Byzantine sacral architecture in this part of the Illyricum.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Д. Рашковић, Н. Берић, Г. Чађеновић, М. Трифуновић, Археолошка налазишта на подручју Генералног плана Крушевац 2021. године, Каталог изложбе, 2001
Archaeological Sites on the Territory of the General Urban Plan
of Krusevac for the Year 2021
(... more Archaeological Sites on the Territory of the General Urban Plan
of Krusevac for the Year 2021
(summary)
Very favourable position in the extremely fertile Morava ravine, not very far or above the very course of the Zapadna Morava and Rasina rivers is the reason for the uninterrupted life continuation on the territory of Krusevac from the prehistoric times up to this day.
Very famous and for the Serbian archaeological science, important Neolithic sites from the Proto-Starcevo period: in Citluk - "Konopljara" site, in Krusevac -"Lazarev grad' and "Ornice' site in Makresane richly prove the continuity of the 700 year long development of human society in the valley of Zapadna Morava, which was, even at those times, based on· agriculture. Some of the finds from Krusevac and "Ornice in Makresane point to the culture of Vinca from the early Neolithic. The finds from "Konopljara". "Lazarev grad" in Krusevac and "Jazbine" in Makrsane confirm the continuity through the Bronze Age, the transition period and the late Iron Age. The presence of the Metal Age culture has been confirmed: "Bubanj Hum" and "Kostolac", of the Bronze Age in "Jazbine" and in Krusevac, then of the culture of "Vatin" noted only in Krusevac. and of the culture of the transition period and the late Iron Age: "Brnjica", "Paracin", "Gava'' and of the "Basarbi" culture in Citluk, Krusevac and "Jazbine" in Makresane.
Antique life has been confirmed by the remains of the larger country-type Roman settlement in Citluk in Konopljara. Coarse antique pottery, mostly 4th century money, bronze cow bells and a golden bracelet were found. Separate finds, such as the one of the Roman figurine from Krusevac, also speak about'the presence of the antique man on this site. It is also the case with some separate finds of the Roman coins and other objects from the sites in Mudrakovac, Rosulje in Parunovac and Dedina. The remains of the smaller Roman settlements are also confirmed by the pottery found in "Sastavci" in Makresane, as well as on the site ''Duga njiva" on the elevated part in the area of the village Makresane.
The early Middle Age period is confirmed by separate finds. The bowl dated in the 9-10 th centuries from the site "Jazbine" in Makresane and the finds from the same period from the site "Konopljara" in Citluk stand out. The remains of the early Middle Age houses in "Konopljara" are also considered important. Six sites of fire 3m in diameter were found during the archaeological excavations. Those are the remains of the settlements from the 9-I0th centuries. A necropolis with 126 graves, dated from the 11 th to the first half of the 13th centuries was also found in this site.
The capital of "Moravska Srbija", medieval Krusevac, developed on the site of the older merchant-type settlement. The remains of the profane buildings were discovered during the archaeological excavations occasionally conducted during the period from 1961 to 1986. Significant quantities of portable material were also discovered. Various tools, weapons, jewelry and medieval money stand out. The richest archeological material from Krusevac, pottery, with its richness of shape and the quality of making and decoration speaks of the high achievements of the craftsmen as well as of the demands of the population of medieval Krusevac.
Nowdays, the remains of the fort are partly preserved, and it traces can be found during construction works to build or renew the buildings and infrastructure. Towers and walls Of Krusevac have been crushed and built several times since 1413 when it was destroyed by sultan Musa and the later on during Turksih-Hungarian wars. It was finally occupied by the Turks in1454.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Крушевачки зборник 7/8, 2001
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Bookmarks Related papers MentionsView impact
М. Бугар, Д. Рашковић, Г. Чађеновић, ВИТКОВАЧКО ПОЉЕ У ПРАИСТОРИЈИ, Каталог изложбе, 2003
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Музеји 6 (н. с.), 2019
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Project and Field Reports by Marin Bugar
Arheologija u Srbiji: Projekti Arheološkog instituta u 2020. godini, 2023
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Arheologija u Srbiji. Projekti Arheološkog instituta u 2019. godini, 2021
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Arheologija u Srbiji: Projekti Arheološkog instituta u 2018. godini, 2021
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Books by Marin Bugar
Заштитна aрхеолошка истраживања на траси магистралног гасовода од границе Бугарске до границе са Мађарском, деоница 4, на територијама општина Кањижа, Сента и Ада, 2021
Велики међународни пројекат изградње гасовода Турски ток је дуг 930 км са капацитетом од 31,5 мил... more Велики међународни пројекат изградње гасовода Турски ток је дуг 930 км са капацитетом од 31,5 милијарди кубних метара гаса годишње. Први његов крак пролази кроз Турску, а други иде ка Бугарској, Србији и Мађарској. Србија и Бугарска овај део гасовода називају и Балкански ток. Капацитет сваког крака је 15,75 милијарди кубних метара гаса. Изграђен је услед потребе да се обезбеди стабилно снабдевање гасом јужне – југоисточне Европе и Турске.
Србија је у току 2019. године изградила магистрални гасовод дужине 403 км од бугарске до мађарске границе, односно од Зајечара до Хоргоша. Градња је текла кроз четири деонице (https://www.rts.rs/page/stories/sr/story/13/ekonomija/3801702/sest-stvari-koje-treba-da-znate-o-gasovodu-turski-tok.html). Прва деоница била је од бугарске границе до Ћуприје, друга од Ћуприје до Дунава, трећа од Дунава до Зрењанина, док је четврта деоница гасовода била од Госпођинаца до Хоргоша. Први кубици гаса потекли су почетком 2020. године (https://www.aa.com.tr/ba/balkan/deo-gasovoda-turski-tok-kroz-srbiju-pu%C5%A1ten-u-rad/2095358).
Траса гасовода кроз Србију прелазила је кроз многобројна археолошка налазишта у свим деоницама, те је сходно Закону о културним добрима Републике Србије („Сл. гласник РС“ број 71/94) било потребно извршити и велики број заштитних археолошких ископавања. Инвеститор ових радова био је Infrastructure Development and Construction DOO Beograd – Novi Beograd (IDC DOO), Булевар Михајла Пупина 115 г, Нови Београд.
Траса магистралног гасовода (интерконектор) од границе Бугарске до границе са Мађарском, на делу деонице 4, обухватала је област од Госпођинаца до мађарске границе и
прелазила је преко општина Aда, Сента и Кањижа, над којима је као служба заштите непокретних културних добара територијално надлежан Међуопштински завод за заштиту споменика културе Суботица. Део деонице 4, од Госпођинаца до Аде, био је у надлежности Покрајинског завода за заштиту споменика културе Петроварадин.
На траси гасовода у општинама Кањижа, Сента и Ада налазило се девет претходно детектованих археолошких локалитета (Сл. 1). Четири налазишта била су угрожена изградњом гасовода на територији општине Кањижа (локалитети 19, 61, 122, 127 у KO Велебит, КО Трешњевац, КО Кањижа, КО Мартонош, КО Хоргош), два на територији општине Сента (Локалитет 42, Црквено брдо и локалитет 45 у КО Сента) и три на територији општине Ада (локалитети 2, 5, 6 у КО Мол, КО Ада). Већина ових налазишта откривена је и мапирана у оквиру пројекта Археолошка мапа северне Бачке, који од 2017. године реализује Међуопштински завод за заштиту споменика културе Суботица, уз подршку Министарства културе и информисања Републике Србије и локалних самоуправа. Неки од локалитета који су ископавани у оквиру заштитних радова на траси гасовода били су познати од раније у архивској и археолошкој документацији установа заштите северне Бачке. Такав је случај са локалитетима Црквено брдо (Локалитет 42) у Горњем Брегу, општинa Сента и Чонтпарт (Локалитет 127) у општини Кањижа.
Током октобра и новембра 2019. године, истражена је планирана траса гасовода кроз наведене општине на свих девет археолошких локалитета у дужини од око 1,5 км. Након земљаних радова на полагању цеви гасовода, археолошки радови су настављени на четири локалитета у оквиру радне зоне гасовода да би археолошки објекти и структуре, који су претходно делимично откривени у оквиру трасе, били проширени и истражени у целини.
Приликом ових ископавања детектовано је и ископано више стотина археолошких целина и прикупљено око 100 кутија покретног археолошког материјала.
У току истраживања узет је велики број узорака за различите врсте анализа: апсолутно датовање, палеоботаничке (250 узорака), антраколошке, геохемијске и друге. Анализе радиоактивног угљениковог изотопа ¹⁴С рађене су у Curt Engelhorn – Zentrum Archäometrie, у Манхајму у Немачкој. Резултати других специјалистичких анализа су у обради и биће презентовани у другом тому публикације.
Такође, за све ове локалитете који тренутно уживају статус претходне заштите, на основу резултата истраживања биће урађени елаборати за предлог утврђивања у непокретна културна добра, чиме би се појачала њихова правна заштита. Због великог потенцијала за употпуњавање археолошке слике ове области, надамо се да ће резултати заштитних истраживања на неким од локалитета пружити основ за даља систематска истраживања.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
ABSTRACT BOOKLETS by Marin Bugar
Од Романа до Словена. Археолошки налази из Србије и њихов контекст., 2013
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Jesenji sastanak srednjovekovne sekcije SAD, 2023
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Jesenji sastanak srednjovekovne sekcije SAD, 2022
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Uploads
Conference Presentations by Marin Bugar
Papers by Marin Bugar
On the archaeological site of „Bedem”, about 15 kilometres northern
from Krusevac, there have been ascertained the remains of the Paleo-Byzantine fortification from the 6th century, the dimensions of 130х130 metres.
Certainly, the most significant finding within the castrum is the monumental triple-naved basilica of the „cathedral” type, located in its southeastern part.
The plans and the ambitions of then authorities in the fortification clearly
are reflected in this architecture venture. Firmly built, with the massive poles and simple floors, it brings a story of a military station that had proudly emphasized the Christianity as an only true religion before the upcoming avalanche of Slavs, Avars and Kazarigs (The Kotrags).
At the same time, the results of the Early Byzantine relatively thin horizon,
which have been obtained, go in favour of the thesis that the basilica, although being built in a highly systematic and an organized way, was left in the same manner and used for the relatively short time.
An issue of greater interest is the ubication of the workshop for the production of bricks, which had been used for building the church, that is, fortiication. It is possible that the answer lies on the opposite side of the Western Morava, at the very foot of the medieval town of Stalac, where the Late Antique workshop complex has been explored, within which a brick kiln had been once functioning.
Although completely devastated, the dimensions of 23,05 х 23,20 m and the massive walls thickness from 0,78 to 1,15 m, the basilica brings us the series of new data, thus significantly complementing an image on the Paleo-Byzantine sacral architecture in this part of the Illyricum.
of Krusevac for the Year 2021
(summary)
Very favourable position in the extremely fertile Morava ravine, not very far or above the very course of the Zapadna Morava and Rasina rivers is the reason for the uninterrupted life continuation on the territory of Krusevac from the prehistoric times up to this day.
Very famous and for the Serbian archaeological science, important Neolithic sites from the Proto-Starcevo period: in Citluk - "Konopljara" site, in Krusevac -"Lazarev grad' and "Ornice' site in Makresane richly prove the continuity of the 700 year long development of human society in the valley of Zapadna Morava, which was, even at those times, based on· agriculture. Some of the finds from Krusevac and "Ornice in Makresane point to the culture of Vinca from the early Neolithic. The finds from "Konopljara". "Lazarev grad" in Krusevac and "Jazbine" in Makrsane confirm the continuity through the Bronze Age, the transition period and the late Iron Age. The presence of the Metal Age culture has been confirmed: "Bubanj Hum" and "Kostolac", of the Bronze Age in "Jazbine" and in Krusevac, then of the culture of "Vatin" noted only in Krusevac. and of the culture of the transition period and the late Iron Age: "Brnjica", "Paracin", "Gava'' and of the "Basarbi" culture in Citluk, Krusevac and "Jazbine" in Makresane.
Antique life has been confirmed by the remains of the larger country-type Roman settlement in Citluk in Konopljara. Coarse antique pottery, mostly 4th century money, bronze cow bells and a golden bracelet were found. Separate finds, such as the one of the Roman figurine from Krusevac, also speak about'the presence of the antique man on this site. It is also the case with some separate finds of the Roman coins and other objects from the sites in Mudrakovac, Rosulje in Parunovac and Dedina. The remains of the smaller Roman settlements are also confirmed by the pottery found in "Sastavci" in Makresane, as well as on the site ''Duga njiva" on the elevated part in the area of the village Makresane.
The early Middle Age period is confirmed by separate finds. The bowl dated in the 9-10 th centuries from the site "Jazbine" in Makresane and the finds from the same period from the site "Konopljara" in Citluk stand out. The remains of the early Middle Age houses in "Konopljara" are also considered important. Six sites of fire 3m in diameter were found during the archaeological excavations. Those are the remains of the settlements from the 9-I0th centuries. A necropolis with 126 graves, dated from the 11 th to the first half of the 13th centuries was also found in this site.
The capital of "Moravska Srbija", medieval Krusevac, developed on the site of the older merchant-type settlement. The remains of the profane buildings were discovered during the archaeological excavations occasionally conducted during the period from 1961 to 1986. Significant quantities of portable material were also discovered. Various tools, weapons, jewelry and medieval money stand out. The richest archeological material from Krusevac, pottery, with its richness of shape and the quality of making and decoration speaks of the high achievements of the craftsmen as well as of the demands of the population of medieval Krusevac.
Nowdays, the remains of the fort are partly preserved, and it traces can be found during construction works to build or renew the buildings and infrastructure. Towers and walls Of Krusevac have been crushed and built several times since 1413 when it was destroyed by sultan Musa and the later on during Turksih-Hungarian wars. It was finally occupied by the Turks in1454.
Project and Field Reports by Marin Bugar
Books by Marin Bugar
Србија је у току 2019. године изградила магистрални гасовод дужине 403 км од бугарске до мађарске границе, односно од Зајечара до Хоргоша. Градња је текла кроз четири деонице (https://www.rts.rs/page/stories/sr/story/13/ekonomija/3801702/sest-stvari-koje-treba-da-znate-o-gasovodu-turski-tok.html). Прва деоница била је од бугарске границе до Ћуприје, друга од Ћуприје до Дунава, трећа од Дунава до Зрењанина, док је четврта деоница гасовода била од Госпођинаца до Хоргоша. Први кубици гаса потекли су почетком 2020. године (https://www.aa.com.tr/ba/balkan/deo-gasovoda-turski-tok-kroz-srbiju-pu%C5%A1ten-u-rad/2095358).
Траса гасовода кроз Србију прелазила је кроз многобројна археолошка налазишта у свим деоницама, те је сходно Закону о културним добрима Републике Србије („Сл. гласник РС“ број 71/94) било потребно извршити и велики број заштитних археолошких ископавања. Инвеститор ових радова био је Infrastructure Development and Construction DOO Beograd – Novi Beograd (IDC DOO), Булевар Михајла Пупина 115 г, Нови Београд.
Траса магистралног гасовода (интерконектор) од границе Бугарске до границе са Мађарском, на делу деонице 4, обухватала је област од Госпођинаца до мађарске границе и
прелазила је преко општина Aда, Сента и Кањижа, над којима је као служба заштите непокретних културних добара територијално надлежан Међуопштински завод за заштиту споменика културе Суботица. Део деонице 4, од Госпођинаца до Аде, био је у надлежности Покрајинског завода за заштиту споменика културе Петроварадин.
На траси гасовода у општинама Кањижа, Сента и Ада налазило се девет претходно детектованих археолошких локалитета (Сл. 1). Четири налазишта била су угрожена изградњом гасовода на територији општине Кањижа (локалитети 19, 61, 122, 127 у KO Велебит, КО Трешњевац, КО Кањижа, КО Мартонош, КО Хоргош), два на територији општине Сента (Локалитет 42, Црквено брдо и локалитет 45 у КО Сента) и три на територији општине Ада (локалитети 2, 5, 6 у КО Мол, КО Ада). Већина ових налазишта откривена је и мапирана у оквиру пројекта Археолошка мапа северне Бачке, који од 2017. године реализује Међуопштински завод за заштиту споменика културе Суботица, уз подршку Министарства културе и информисања Републике Србије и локалних самоуправа. Неки од локалитета који су ископавани у оквиру заштитних радова на траси гасовода били су познати од раније у архивској и археолошкој документацији установа заштите северне Бачке. Такав је случај са локалитетима Црквено брдо (Локалитет 42) у Горњем Брегу, општинa Сента и Чонтпарт (Локалитет 127) у општини Кањижа.
Током октобра и новембра 2019. године, истражена је планирана траса гасовода кроз наведене општине на свих девет археолошких локалитета у дужини од око 1,5 км. Након земљаних радова на полагању цеви гасовода, археолошки радови су настављени на четири локалитета у оквиру радне зоне гасовода да би археолошки објекти и структуре, који су претходно делимично откривени у оквиру трасе, били проширени и истражени у целини.
Приликом ових ископавања детектовано је и ископано више стотина археолошких целина и прикупљено око 100 кутија покретног археолошког материјала.
У току истраживања узет је велики број узорака за различите врсте анализа: апсолутно датовање, палеоботаничке (250 узорака), антраколошке, геохемијске и друге. Анализе радиоактивног угљениковог изотопа ¹⁴С рађене су у Curt Engelhorn – Zentrum Archäometrie, у Манхајму у Немачкој. Резултати других специјалистичких анализа су у обради и биће презентовани у другом тому публикације.
Такође, за све ове локалитете који тренутно уживају статус претходне заштите, на основу резултата истраживања биће урађени елаборати за предлог утврђивања у непокретна културна добра, чиме би се појачала њихова правна заштита. Због великог потенцијала за употпуњавање археолошке слике ове области, надамо се да ће резултати заштитних истраживања на неким од локалитета пружити основ за даља систематска истраживања.
ABSTRACT BOOKLETS by Marin Bugar
On the archaeological site of „Bedem”, about 15 kilometres northern
from Krusevac, there have been ascertained the remains of the Paleo-Byzantine fortification from the 6th century, the dimensions of 130х130 metres.
Certainly, the most significant finding within the castrum is the monumental triple-naved basilica of the „cathedral” type, located in its southeastern part.
The plans and the ambitions of then authorities in the fortification clearly
are reflected in this architecture venture. Firmly built, with the massive poles and simple floors, it brings a story of a military station that had proudly emphasized the Christianity as an only true religion before the upcoming avalanche of Slavs, Avars and Kazarigs (The Kotrags).
At the same time, the results of the Early Byzantine relatively thin horizon,
which have been obtained, go in favour of the thesis that the basilica, although being built in a highly systematic and an organized way, was left in the same manner and used for the relatively short time.
An issue of greater interest is the ubication of the workshop for the production of bricks, which had been used for building the church, that is, fortiication. It is possible that the answer lies on the opposite side of the Western Morava, at the very foot of the medieval town of Stalac, where the Late Antique workshop complex has been explored, within which a brick kiln had been once functioning.
Although completely devastated, the dimensions of 23,05 х 23,20 m and the massive walls thickness from 0,78 to 1,15 m, the basilica brings us the series of new data, thus significantly complementing an image on the Paleo-Byzantine sacral architecture in this part of the Illyricum.
of Krusevac for the Year 2021
(summary)
Very favourable position in the extremely fertile Morava ravine, not very far or above the very course of the Zapadna Morava and Rasina rivers is the reason for the uninterrupted life continuation on the territory of Krusevac from the prehistoric times up to this day.
Very famous and for the Serbian archaeological science, important Neolithic sites from the Proto-Starcevo period: in Citluk - "Konopljara" site, in Krusevac -"Lazarev grad' and "Ornice' site in Makresane richly prove the continuity of the 700 year long development of human society in the valley of Zapadna Morava, which was, even at those times, based on· agriculture. Some of the finds from Krusevac and "Ornice in Makresane point to the culture of Vinca from the early Neolithic. The finds from "Konopljara". "Lazarev grad" in Krusevac and "Jazbine" in Makrsane confirm the continuity through the Bronze Age, the transition period and the late Iron Age. The presence of the Metal Age culture has been confirmed: "Bubanj Hum" and "Kostolac", of the Bronze Age in "Jazbine" and in Krusevac, then of the culture of "Vatin" noted only in Krusevac. and of the culture of the transition period and the late Iron Age: "Brnjica", "Paracin", "Gava'' and of the "Basarbi" culture in Citluk, Krusevac and "Jazbine" in Makresane.
Antique life has been confirmed by the remains of the larger country-type Roman settlement in Citluk in Konopljara. Coarse antique pottery, mostly 4th century money, bronze cow bells and a golden bracelet were found. Separate finds, such as the one of the Roman figurine from Krusevac, also speak about'the presence of the antique man on this site. It is also the case with some separate finds of the Roman coins and other objects from the sites in Mudrakovac, Rosulje in Parunovac and Dedina. The remains of the smaller Roman settlements are also confirmed by the pottery found in "Sastavci" in Makresane, as well as on the site ''Duga njiva" on the elevated part in the area of the village Makresane.
The early Middle Age period is confirmed by separate finds. The bowl dated in the 9-10 th centuries from the site "Jazbine" in Makresane and the finds from the same period from the site "Konopljara" in Citluk stand out. The remains of the early Middle Age houses in "Konopljara" are also considered important. Six sites of fire 3m in diameter were found during the archaeological excavations. Those are the remains of the settlements from the 9-I0th centuries. A necropolis with 126 graves, dated from the 11 th to the first half of the 13th centuries was also found in this site.
The capital of "Moravska Srbija", medieval Krusevac, developed on the site of the older merchant-type settlement. The remains of the profane buildings were discovered during the archaeological excavations occasionally conducted during the period from 1961 to 1986. Significant quantities of portable material were also discovered. Various tools, weapons, jewelry and medieval money stand out. The richest archeological material from Krusevac, pottery, with its richness of shape and the quality of making and decoration speaks of the high achievements of the craftsmen as well as of the demands of the population of medieval Krusevac.
Nowdays, the remains of the fort are partly preserved, and it traces can be found during construction works to build or renew the buildings and infrastructure. Towers and walls Of Krusevac have been crushed and built several times since 1413 when it was destroyed by sultan Musa and the later on during Turksih-Hungarian wars. It was finally occupied by the Turks in1454.
Србија је у току 2019. године изградила магистрални гасовод дужине 403 км од бугарске до мађарске границе, односно од Зајечара до Хоргоша. Градња је текла кроз четири деонице (https://www.rts.rs/page/stories/sr/story/13/ekonomija/3801702/sest-stvari-koje-treba-da-znate-o-gasovodu-turski-tok.html). Прва деоница била је од бугарске границе до Ћуприје, друга од Ћуприје до Дунава, трећа од Дунава до Зрењанина, док је четврта деоница гасовода била од Госпођинаца до Хоргоша. Први кубици гаса потекли су почетком 2020. године (https://www.aa.com.tr/ba/balkan/deo-gasovoda-turski-tok-kroz-srbiju-pu%C5%A1ten-u-rad/2095358).
Траса гасовода кроз Србију прелазила је кроз многобројна археолошка налазишта у свим деоницама, те је сходно Закону о културним добрима Републике Србије („Сл. гласник РС“ број 71/94) било потребно извршити и велики број заштитних археолошких ископавања. Инвеститор ових радова био је Infrastructure Development and Construction DOO Beograd – Novi Beograd (IDC DOO), Булевар Михајла Пупина 115 г, Нови Београд.
Траса магистралног гасовода (интерконектор) од границе Бугарске до границе са Мађарском, на делу деонице 4, обухватала је област од Госпођинаца до мађарске границе и
прелазила је преко општина Aда, Сента и Кањижа, над којима је као служба заштите непокретних културних добара територијално надлежан Међуопштински завод за заштиту споменика културе Суботица. Део деонице 4, од Госпођинаца до Аде, био је у надлежности Покрајинског завода за заштиту споменика културе Петроварадин.
На траси гасовода у општинама Кањижа, Сента и Ада налазило се девет претходно детектованих археолошких локалитета (Сл. 1). Четири налазишта била су угрожена изградњом гасовода на територији општине Кањижа (локалитети 19, 61, 122, 127 у KO Велебит, КО Трешњевац, КО Кањижа, КО Мартонош, КО Хоргош), два на територији општине Сента (Локалитет 42, Црквено брдо и локалитет 45 у КО Сента) и три на територији општине Ада (локалитети 2, 5, 6 у КО Мол, КО Ада). Већина ових налазишта откривена је и мапирана у оквиру пројекта Археолошка мапа северне Бачке, који од 2017. године реализује Међуопштински завод за заштиту споменика културе Суботица, уз подршку Министарства културе и информисања Републике Србије и локалних самоуправа. Неки од локалитета који су ископавани у оквиру заштитних радова на траси гасовода били су познати од раније у архивској и археолошкој документацији установа заштите северне Бачке. Такав је случај са локалитетима Црквено брдо (Локалитет 42) у Горњем Брегу, општинa Сента и Чонтпарт (Локалитет 127) у општини Кањижа.
Током октобра и новембра 2019. године, истражена је планирана траса гасовода кроз наведене општине на свих девет археолошких локалитета у дужини од око 1,5 км. Након земљаних радова на полагању цеви гасовода, археолошки радови су настављени на четири локалитета у оквиру радне зоне гасовода да би археолошки објекти и структуре, који су претходно делимично откривени у оквиру трасе, били проширени и истражени у целини.
Приликом ових ископавања детектовано је и ископано више стотина археолошких целина и прикупљено око 100 кутија покретног археолошког материјала.
У току истраживања узет је велики број узорака за различите врсте анализа: апсолутно датовање, палеоботаничке (250 узорака), антраколошке, геохемијске и друге. Анализе радиоактивног угљениковог изотопа ¹⁴С рађене су у Curt Engelhorn – Zentrum Archäometrie, у Манхајму у Немачкој. Резултати других специјалистичких анализа су у обради и биће презентовани у другом тому публикације.
Такође, за све ове локалитете који тренутно уживају статус претходне заштите, на основу резултата истраживања биће урађени елаборати за предлог утврђивања у непокретна културна добра, чиме би се појачала њихова правна заштита. Због великог потенцијала за употпуњавање археолошке слике ове области, надамо се да ће резултати заштитних истраживања на неким од локалитета пружити основ за даља систематска истраживања.