Gerontologia Social

RESUMO: “Ser avô” é um acontecimento marcante, apesar de ser cada vez mais raro. Os netos são uma fonte de estimulação para os avós, contribuindo para a luta contra o declínio do envelhecimento e proporcionando-lhes uma melhor qualidade de vida. Os resultados evidenciam que as relações sociais são importantes para o idoso poder usufruir de qualidade de vida, mas será que os netos fazem a diferença quando falamos da qualidade de vida dos avós?

Palavras-chave: Qualidade de vida; Avós; Netos; Idosos.

ABSTRACT: “Be grandparent” It is a remarkable event, even though it is less common in these days. The grandchildren are a source of stimulation to the seniors, contributing against the aging and providing them a better quality of life. The results show that social relations are important for the elderly can enjoy quality of life, but will the grandchildren make the difference when we refer to life quality of the grandparents?

Keywords: Quality of life; Grandparents; Grandchildren.

Streszczenie: Artykuł jest doniesieniem z badań nad troskami i radościami życia w starości. Materiał badawczy stanowiły pisemne wypowiedzi 237 słuchaczy Uniwersytetów III Wieku (test niedokończonych zdań): W starości najtrudniejsze jest..., Największą zaletą starości jest... Po ich zinterpretowaniu określono podstawowe zalety życia w starości. Są nimi: możliwość swobodnego zarządzania czasem, realizacja własnych pasji i zainteresowań, doświadczenie i mądrość życiowa oraz uwolnienie się od obowiązków zawodowych i rodzinnych-swoboda i niezależność. Na drugiej szali umieszczone zostały trudy życia w starości. Głównie są to problemy zdrowotne, ale dużym problemem okazała się także samotność i pozostałe troski egzystencjalne. Wnioski z badań wskazują na to, że dla badanych seniorów starość ma więcej blasków niż cieni. Wpływ na to bez wątpienia ma zdiagnozowany w tych badaniach wysoki poziom satysfakcji życiowej słuchaczy UTW. Założenia metodologiczne badań własnych Jedną z bardziej interesujących teorii gerontologicznych jest opracowana w latach 90. XX wieku przez Margaret Baltes i Paula Baltes (1993) teoria (model) selektywnej optymalizacji i kompensacji (SOC). Jej założenia stanowią, że istotą ludzkiego rozwoju są zmiany w zdolnościach przystosowawczych, zachodzące pod wpływem czynników biologicznych i oddziaływania kultury. W myśl tej teorii można wpływać na przyspieszanie bądź hamowanie postępów starzenia się poprzez podejmowanie określonych form zachowania, aktywności. Starania o satysfakcjonującą egzystencję wymagają selektywnej " inwestycji " w te obszary, które potencjalnie przyniosą człowiekowi najwyższy zysk (optymalizacja). Jednak, gdy ryzyko staje się zbyt wysokie, analizując potencjalne zyski i straty należy wybrać pola nowej aktywności, kompensujące doświadczenie utraconej satysfakcji (Zimbardo 2005, s. 213). Krótko mówiąc, jednostka podąża tam, gdzie będzie czuła się komfortowo. Zbiorowy podmiot naszych rozważań – słuchacz UTW, zgodnie z koncepcją gerontologii krytycznej (Formosa 2012, p. 300-317) rekrutując się z warstw uprzywilejowanych społecznie1, podejmuje formy aktywności przynoszące mu satysfakcję, poprawiające subiektywne poczucie jakości życia, poddaje się modelowaniu poprzez oddziaływanie specyficznego wytworu antroposfery – kultury uczenia się w uniwersytetach trzeciego wieku. Podjęte przez nas w ramach projektu badawczego BS-376/P/2014 Troski egzystencjalne ludzi starych. Uwarunkowania i strategie radzenia sobie z nimi badania miały charakter diagnostyczno-intepretacyjny. Ich przedmiotem były opinie słuchaczy wybranych UTW. Celem badawczym było 1 Marvin Formosa, poruszając wątki stanowiące podstawy krytycznej gerontologii edukacyjnej (CEG) twierdzi, że badania nad edukacją osób starych obejmują niemal wyłącznie osoby pochodzące z klasy średniej, o wysokich kompetencjach wyjściowych (co najmniej średnie wykształcenie), zdrowych i wywodzących się z dominującej grupy etnicznej. Badacze koncentrują się na pozytywnych aspektach uczenia się seniorów, unikając analizy skutków negatywnych.

The purpose of this study was to evaluate the effects of a popular health education program di- rected to community seniors with regard to their atti- tudes toward aging. The program was based on the Paulo Freire methodology and on World Health Or- ganization's active aging policy. It consisted of 16 weekly 150-minute sessions offered to two groups of elderly (n=16) aged 60 to 75 years (M=66.88±5.4). Pre-testing, post-testing and follow-up were carried out to measure matters related sociodemographic, health, and lifestyle issues, as well as attitudes toward aging. Content analysis showed a statistically signifi- cant decrease in the frequency of negative attitudes, increased positive ones, and an improved perception that aging involves both gains as losses. The results suggest that such interventions can drive the quality of life of seniors by engendering a more positive view of old age itself. The program that was undertaken has also contributed to the daily lives of professio- nals working in the area of education and health. Keywords successful old age; attitudes; popular education program; health education.