Ofloksatsin
Ofloksatsin - ikkinchi avlod ftorxinolonlarga oid antibiotik. Biroz sarg'ish kristalli kukun, hidsiz, achchiq ta'mga ega. Suv va spirtda ozgina eriydi.
Ofloksatsin L- va D-enantiomerlarning ratsemik aralashmasi bo'lib, antibakterial faollik L-enantiomer - levofloksatsin tomonidan belgilanadi, shuning uchun ofloksatsinning antibakterial faolligi levofloksatsinning yarmini tashkil qiladi.
1982-yilda patentlangan, AQShda "Floxin" nomi bilan sotilgan. Patentning amal qilish muddati tugashi va umumiy toifaga o'tish munosabati bilan Floxin brendi 2009 yilda Qo'shma Shtatlarda to'xtatildi.
Boshqa xinolonlar singari, ofloksatsin ham jiddiy nojo'ya ta'sirlarga olib kelishi mumkin, shu jumladan pay shikastlanishi va ruhiy kasalliklar[1].
Farmakologik xossalari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Farmakodinamikasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ftorxinolonlar guruhiga kiruvchi keng spektrli mikroblarga qarshi vosita bo'lib, bakteritsid ta'sirga ega. U bakterial ferment DNK girazaga ta'sir qiladi, bu ferment bakterial DNKning superspiralligini va shuning uchun barqarorligini ta'minlaydi (DNK zanjirlarining beqarorligi mikroorganizmlarning o'limiga olib keladi).
Beta-laktamaza ishlab chiqaradigan mikroorganizmlarga va tez o'sadigan atipik mikobakteriyalarga qarshi faol.
Ofloksatsinga sezgir: Staphylococcus aureus, Staphylococcus epidermidis, Neisseria gonorrhoeae, Neisseria meningitidis, Neisseria flavescens, Escherichia coli, Citrobacter, Klebsiella spp. (shu jumladan Klebsiella pnevmonia), Enterobacter spp., Hafnia, Proteus spp. (shu jumladan Proteus mirabilis, Proteus vulgaris - indol musbat va indol manfiy), Salmonella spp., Shigella spp. (shu jumladan Shigella sonnei), Yersinia enterocolitica, Campylobacter jejuni, Aeromonas hydrophila, Plesiomonas aeruginosa, Vibrio cholerae, Vibrio parahaemolyticus, Haemophilus influenzae, Chlamydia spp., Legionella spp., Serratia spp., Providencia spp., Haemophilis ducreyi, Bordetella parapertussis, Bordetella pertussis, Moraxella catarrhalis, Propionibacterium acnes, Staphylococcus spp. , Brucella spp.
Preparatga nisbatan turli xil sezuvchanlikka ega: Enterococcus faecalis, Streptococcus pyogenes, pneumoniae va viridans, Serratio marcescens, Pseudomonas aeruginosa, Acinetobacter, Mycoplasma hominis va pneumoniae, C. Corp., Helicobacter pylori, Listeria monocytogenes, Gardnerella vaginalis.
Ko'pincha sezgir emas: Nocardia asteroides, anaerob bakteriyalar (masalan, Bacteroides spp., Peptococcus spp., Peptostreptococcus spp. , Eubacterium spp., Fusobacterium spp., Clostridium difficile).
Treponema pallidumga ta'sir qilmaydi.
Farmakokinetikasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Oshqozon-ichak traktida yaxshi so'riladi (so'rilishi - 95%). Oziq-ovqat preparatning so'rilishini kechiktirishi mumkin, ammo biomavjudligiga sezilarli darajada ta'sir qilmaydi. Biomavjudligi - 96% dan ortiq. Plazma oqsillari bilan bog'lanishi - 25%.
Og'iz orqali qabul qilinganda maksimal konsentratsiyaga erishish vaqti (C max) 1-2 soatni tashkil qiladi, Cmax 100 mg, 300 mg 600 mg dozasini qabul qilgandan keyin 1, 3, 4 va 6,9 mg/l ni tashkil qiladi va dozaga bog'liq: 200 mg va 400 mg bir martalik dozani qabul qilgandan so'ng, u mos ravishda 2,5 mkg/ml va 5 mkg/ml ni tashkil qiladi.
Ko'rinib turgan tarqalish hajmi 100 litrni tashkil qiladi. Tarqalishi: hujayralar (leykotsitlar, alveolyar makrofaglar), teri, yumshoq to'qimalar, suyaklar, qorin bo'shlig'i va tos a'zolari, nafas olish tizimi, siydik, so'lak, safro, prostata sekretsiyasi, gematoensefalik baryer (GEB), platsentar baryer orqali yaxshi o'tadi, ona suti orqali sekretsiyalanadi. Yallig'langan va yallig'lanmagan miya pardasi (14-60%) bilan orqa miya suyuqligi (OMS) ichiga kiradi.
Jigarda (taxminan 5%) N-oksid ofloksatsin va dimetilofloksatsin hosil qilib metabollanadi. Yarim yemirilish davri (T 1/2) - 4,5-7 soat (dozadan qat'iy nazar). Tanadan asosan buyraklar orqali chiqariladi - 75-90% (o'zgarmagan), taxminan 4% - najas bilan. Ekstrarenal klirens - 20% dan kam. 200 mg dozada bitta qo'llashdan keyin siydikda 20-24 soat ichida aniqlanadi. Buyrak yoki jigar yetishmovchiligi bilan chiqarilishi sekinlashishi mumkin. Organizmda to'planmaydi.
Foydalanish uchun ko'rsatmalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Preparatga sezgir mikroorganizmlar keltirib chiqaradigan yuqumli va yallig'lanish kasalliklari:
- nafas yo'llari infeksiyalari (bronxit, pnevmoniya);
- LOR-a'zolarining infeksiyalari (sinusit, faringit, o'rta otit, laringit, traxeit);
- qorin bo'shlig'i va o't yo'llarining yuqumli va yallig'lanish kasalliklari (bakterial enterit bundan mustasno);
- buyrak infeksiyalari (piyelonefrit), siydik yo'llari (sistit, uretrit), tos a'zolari (endometrit, salpingit, ooforit, servitsit, parametrit, prostatit), jinsiy a'zolar (kolpit, orxit, epididimit),
- meningit, septitsemiya (faqat tomir ichiga yuborish uchun);
- immuniteti zaif bemorlarda infeksiyalarni oldini olish (shu jumladan neytropeniya);
- teri, yumshoq to'qimalar, suyaklar, bo'g'imlarning yuqumli va yallig'lanish kasalliklari.
Qo'llash mumkin bo'lmagan holatlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Preparatning tarkibiy qismlariga yuqori sezuvchanlik , glyukoza-6-fosfat degidrogenaza yetishmovchiligi, epilepsiya (shu jumladan anamnezda bo'lgan), konvulsiv chegaraning pasayishi (shu jumladan travmatik miya shikastlanishi, insult yoki markaziy asab tizimidagi yallig'lanish jarayonlari); 18 yoshgacha, homiladorlik, laktatsiya.
Miya tomirlarining aterosklerozi, miyada qon aylanishining buzilishi (anamnezda), surunkali buyrak yetishmovchiligi, markaziy asab tizimining organik zararlanishlarida ehtiyotkorlik bilan qo'llang.
Qo'llash va dozalash
[tahrir | manbasini tahrirlash]Dozalar infeksiyaning joylashuvi va og'irligiga, shuningdek mikroorganizmlarning sezgirligiga, bemorning umumiy holatiga va jigar va buyraklar funksiyasiga qarab individual ravishda tanlanadi.
Ichishga buyuriladi: kattalarga - kuniga 200-400 mg, davolash kursi - 7-10 kun, foydalanish chastotasi - kuniga 2 marta. Kuniga 400 mg gacha bo'lgan dozalar bir kuniga martaga buyuriladi, ertalab berilish maqsadga muvofiq. Kundalik doza 200-800 mg ni tashkil qiladi. Gonoreyada bir marta 400 mg buyuriladi.
Jigar funksiyasi buzilgan holatda maksimal sutkalik doza 400 mg ni tashkil qiladi. Buyrak funksiyasi buzilgan bo'lsa, doza kreatinin klirensiga (KK) bog'liq: KK 50-20 ml/min bo'lganda - 200 mg/kun (2 bo'lingan dozada yoki kuniga 1 marta); KK 20 ml/min dan kam bo'lsa - har 48 soatda 200 mg.
Gemodializ va peritoneal dializda - har 24 soatda 100 mg.
Tabletkalar ovqatdan oldin yoki ovqat paytida butunicha suv bilan ichiladi. Davolash kursining davomiyligi patogenning sezgirligi va klinik ko'rinish bilan belgilanadi; kasallik belgilari yo'qolganidan va harorat to'liq normallashganidan keyin davolanishni yana kamida 3 kun davom ettirish kerak. Salmonellyozni davolashda davolash kursi 7-8 kun, pastki siydik yo'llarining asoratlanmagan infektsiyalari bilan davolash kursi 3-5 kun.
- Dozani oshirib yuborish
Simptomlari: bosh aylanishi, hushning xiralashishi, letargiya, dezoriyentatsiya, uyquchanlik, qusish. Davolash: oshqozonni yuvish, simptomatik davolash.
Nojo'ya ta'sirlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ovqat hazm qilish tizimidan: gastralgiya, anoreksiya, ko'ngil aynishi, qusish, diareya, meteorizm, qorin og'rig'i, "jigar" transaminazalari faolligining oshishi, giperbilirubinemiya, xolestatik sariqlik, psevdomembranoz enterokolit.
Asab tizimi tomonidan: bosh og'rig'i, bosh aylanishi, harakatlarning noaniqligi, tremor, konvulsiyalar, oyoq-qo'llarning kuchsizligi va paresteziyasi, kuchli tush ko'rishlar, "qo'rqinchli" tushlar, psixotik reaksiyalar, tashvish, hayajonlanish holati, fobiyalar, depressiya, chalkashlik., gallyutsinatsiyalar, intrakranial bosimning oshishi.
Tayanch-harakat tizimi tomonidan: tendinit, miyalgiya, artralgiya, tendosinovit, pay yorilishi.
Sezgi organlari tomonidan: rang ko'rishning buzilishi, diplopiya, ta'm, hid, eshitish va muvozanat buzilishlari.
Yurak-qon tomir tizimi tomonidan: taxikardiya, qon bosimining pasayiishi (vena ichiga yuborilganda; qon bosimining keskin pasayishi yuzaga kelsa yuborish to'xtatiladi), vaskulit, kollaps.
Teri tomonidan: nuqtali qon quyilishlari (petexiyalar), bullyoz gemorragik dermatit, qon tomirlarining shikastlanishini ko'rsatadigan qobiqli papulyoz toshmalar (vaskulit).
Qon yaratish organlari tomonidan: leykopeniya, agranulotsitoz, anemiya, trombotsitopeniya, pansitopeniya, gemolitik va aplastik anemiya.
Siydik chiqarish tizimidan: o'tkir interstitsial nefrit, buyrak funksiyasining buzilishi, giperkreatininemiya, mochevinaning ko'payishi.
Allergik reaksiyalar: teri toshmasi, qichishish, torvoq, allergik pnevmonit, allergik nefrit, eozinofiliya, isitma, Kvinke shishi, bronxospazm, ko'p shaklli ekssudativ eritema (shu jumladan Stivens-Jonson sindromi va Lyell sindromi), fotosensibilizatsiya, ko'p shaklli eritema, vaskulit, kam xollarda - anafilaktik shok.
Boshqalar: ichak disbakteriozi, superinfeksiya, gipoglikemiya (diabetli bemorlarda), vaginit.
Boshqa dorilar bilan o'zaro ta'siri
[tahrir | manbasini tahrirlash]Quyidagi infuzion eritmalar bilan mos keladi: natriy xloridning izotonik eritmasi, Ringer eritmasi, 5% fruktoza eritmasi, 5% dekstroza eritmasi.
Geparin bilan aralashtirmang (pretsipitatsiya havfi bor).
Oziq-ovqat mahsulotlari, alyuminiy Al 3+, kaltsiy Ca 2+, magniy Mg 2+ yoki temir tuzlarini o'z ichiga olgan antatsidlar ofloksatsinning so'rilishini kamaytiradi, erimaydigan komplekslarni hosil qiladi (ushbu dorilarni tayinlash orasidagi vaqt oralig'i kamida 2 soat bo'lishi kerak).
Ofloksatsinni teofillin bilan bir vaqtda qo'llash bilan uning dozasini kamaytirish kerak (chunki ofloksatsin teofillin klirensini 25% ga kamaytiradi).
Simetidin, furosemid, metotreksat va kanalcha sekretsiyasini bloklaydigan dorilar - qon plazmasidagi ofloksatsin kontsentratsiyasini oshiradi.
Glibenklamid bilan birgalikda ishlatilganda glikemiya darajasini nazorat qilish kerak, chunki ofloksatsin qon plazmasida glibenklamid kontsentratsiyasini oshiradi.
K vitamini antagonistlari bilan bir vaqtda qabul qilinganda qon ivish tizimini nazorat qilish kerak.
Nosteroid yallig'lanishga qarshi dorilar (NSAID), nitroimidazol hosilalari va metilksantinlar bilan birga qo'llanganda, neyrotoksik ta'sirlar rivojlanish havfi ortadi.
Glyukokortikosteroidlar (GKS) bilan bir vaqtda qo'llanilganda, pay yorilishi havfi ortadi, ayniqsa qariyalarda.
Siydikni ishqoriylashtiruvchi dorilar bilan (karboangidraza inhibitorlari, sitratlar, natriy bikarbonat) qo'llanilganda, kristalluriya va nefrotoksik ta'sir havfi ortadi.
Maxsus ko'rsatmalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ofloksatsin pnevmokokkli pnevmoniya uchun tanlangan dori emas; o'tkir tonzillitni davolashda tavsiya etilmagan.
2 oydan ortiq qo'llash tavsiya etilmaydi va bemor quyosh nuri, UB nurlari (simob-kvars lampalar, solyariy) ta'sirida bo'lishi kerak.
- ↑ «Warning over two types of antibiotic» (02.08.2008)[sayt ishlamaydi]