Wzdręga

Wzdręga
	Scardinius erythrophthalmus
	(Linnaeus, 1758)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Rząd	karpiokształtne
Rodzina	karpiowate
Rodzaj	Scardinius
Gatunek	wzdręga
Synonimy
	Abramis crysoleucas roseus Bean, 1903; Cyprinus caeruleus Yarrell, 1833; Cyprinus compressus Hollberg, 1822; Cyprinus erythrophthalmus Linnaeus, 1758; Cyprinus erythrops Pallas, 1814; Cyprinus fuscus Vallot, 1837; Cyprinus scardula Nardo, 1827; Leuciscus apollonitis Richardson, 1857; Leuciscus caeruleus Yarrell, 1837; Leuciscus erythrophthalmus Linnaeus, 1758; Notemigonus crysoleucas roseus Bean, 1903; Scardinius crocophthalmus Walecki, 1863; Scardinius erithrophthalmus Linnaeus, 1758; Scardinius eruthrophthalmus Linnaeus, 1758; Scardinius erythrophthalmus achrus Stephanidis, 1950; Scardinius erythrophthalmus dojranensis Karan, 1924; Scardinius erythrophthalmus rutiloides Vladykov, 1931; Scardinius hesperidus Heckel, 1843; Scardinius macrophthalmus Heckel & Kner, 1858; Scardinius platizza Heckel, 1845; Scardinius scardafa ohridana Vladykov & Petit, 1930;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Wzdręga^[4] (Scardinius erythrophthalmus) – gatunek ryby z rodziny karpiowatych (Cyprinidae), często mylona z płocią, od której jest bardziej jaskrawo ubarwiona i ciało ma silniej spłaszczone.

Występowanie

Ławica wzdręg w naturalnym środowisku. Jezioro Ostrów na Pojezierzu Myśliborskim

Wody całej Europy z wyjątkiem Półwyspu Iberyjskiego, Szkocji, północnej Skandynawii i Krymu. Preferuje nizinne, silnie zarośnięte, wolno płynące rzeki lub jeziora o dnie mulistym. Żyje w małych stadach, skupiając się bliżej powierzchni w ciepłych i spokojnych zatoczkach. Nadaje się do hodowli w małych przydomowych stawkach.

Cechy morfologiczne

Osiąga długość 25–30 (maksymalnie 40) cm i masę ciała do 1 kg. Ciało bocznie spłaszczone. Otwór gębowy mały, w położeniu końcowym, skierowany skośnie ku górze. Pomiędzy płetwami piersiowymi a odbytową występuje ostry, pokryty łuskami kil. Płetwa grzbietowa przesunięta do tyłu (jej przednia krawędź znajduje się na wysokości tylnej krawędzi płetw piersiowych). Grzbiet jest niebieskozielony, boki srebrzystobiałe z wyraźnym złotawym odcieniem. Płetwy grzbietowa i piersiowe szare z czerwonawym odcieniem, pozostałe płetwy jaskrawoczerwone. Tęczówka oka żółta lub pomarańczowa.

Odżywianie

Młode osobniki żywią się planktonem, a po osiągnięciu długości około 7 cm zaczynają jeść głównie roślinność wodną.

Rozród

Tarło odbywa się w kwietniu i maju, czasem także w czerwcu, jeśli wiosną wody przybrzeżne nie osiągną odpowiedniej temperatury. Ikra jest składana na roślinach wodnych, a ponieważ jest lepka łatwo się do nich przyczepia. Samce w tym okresie przybierają szatę godową pokrywając się na głowie i grzbiecie wysypką tarłową. Samica składa do 100 000 czerwonych jaj o średnicy 1,5 mm. Osobniki mogą prawdopodobnie dożywać do 20 lat, dojrzałość płciową osiągają pomiędzy 2 a 4 rokiem życia.

Interakcje międzygatunkowe

Jest żywicielem ostatecznym przywr Phyllodistomum duplicatum, które zasiedlają jej cewkę moczową, i Phyllodistomum folium(inne języki), żyjące w pęcherzu moczowym^[5].

Polskie nazwy zwyczajowe

Współcześnie stosowana w Polsce nazwa zwyczajowa wzdręga pochodzi z powiśla^[4], gdzie była znana od dawna, spotykana w różnych odmianach (zręka, zdranka i zdreń). W innych regionach nazywano ją płocią żółtą lub żółtooką, a na Rusi krasnopiórką. Nazwa wzdręga nie była w powszechnym użyciu. Pierwszym zoologiem, który zaczął ją stosować był Gabriel Rzączyński^[4]. Do literatury zoologicznej wprowadził ją Antoni Wałecki w 1864 roku w pracy Systematyczny przegląd ryb krajowych.

Ochrona

Wymiar ochronny	15 cm
Okres ochronny	brak
Rekord Polski	46 cm (2005)

Zobacz też

ryby Polski

Przypisy

↑ Scardinius erythrophthalmus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Notemigonus crysoleucas roseus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2021-04-03] (ang.).
↑ Scardinius erythrophthalmus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c Antoni Wałecki: Systematyczny przegląd ryb krajowych. Warszawa: Drukarnia Gazety Polskiej, 1864, s. 46.
↑ VirmantasV. Stunžėnas VirmantasV. i inni, Discovery of adults of the gorgoderid trematode Cercaria duplicata with first morphological description, molecular identification and notes on host specificity, „Scientific Reports”, 14 (1), 2024, DOI: 10.1038/s41598-024-72921-y, ISSN 2045-2322, PMID: 39333174, PMCID: PMC11436660 [dostęp 2024-10-31] (ang.).

Bibliografia

Jerzy Lewczuk: Ogródek wodny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1994. ISBN 83-09-01596-8.

[itis-1] Scardinius erythrophthalmus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[2] Notemigonus crysoleucas roseus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2021-04-03] (ang.).

[iucn-3] Scardinius erythrophthalmus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Walecki-4] Antoni Wałecki: Systematyczny przegląd ryb krajowych. Warszawa: Drukarnia Gazety Polskiej, 1864, s. 46.

[stuzenas-5] VirmantasV. Stunžėnas VirmantasV. i inni, Discovery of adults of the gorgoderid trematode Cercaria duplicata with first morphological description, molecular identification and notes on host specificity, „Scientific Reports”, 14 (1), 2024, DOI: 10.1038/s41598-024-72921-y, ISSN 2045-2322, PMID: 39333174, PMCID: PMC11436660 [dostęp 2024-10-31] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]