Rudolf Firkušný
 Rudolf Firkušný, 1960 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Pochodzenie | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Instrumenty | |
| Gatunki | |
| Zawód | |
| Odznaczenia | |
| |
Rudolf Firkušný (ur. 11 lutego 1912 w Napajedli[1][2][3], zm. 19 lipca 1994 w Staatsburgu w stanie Nowy Jork[2][3]) – amerykański pianista pochodzenia czeskiego.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]W latach 1920–1927 kształcił się w konserwatorium w Brnie u Růženy Kurzovej w zakresie gry na fortepianie, pobierał też prywatnie lekcje kompozycji u Leoša Janáčka[1][2][3]. W latach 1928–1930 odbył uzupełniające studia muzyczne w Konserwatorium Praskim u Viléma Kurza, Rudolfa Karela i Josefa Suka[1][2][3]. W 1932 roku uczestniczył prywatnie w letnich kursach muzycznych prowadzonych przez Artura Schnabla[1][2][3]. Jako pianista debiutował po raz pierwszy publicznie w Pradze w 1920 roku, wykonując dzieła W.A. Mozarta[1]. Występował w wielu krajach europejskich, w tym w Polsce[1]. W 1933 roku debiutował w Londynie[2], a w 1938 roku w Nowym Jorku[1][2][3][4]. W 1939 roku wyemigrował z Czechosłowacji do Paryża, skąd w 1940 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych[1]. W 1948 roku uzyskał obywatelstwo amerykańskie[4]. W latach 1943–1944 koncertował w krajach Ameryki Łacińskiej, w 1946 roku wystąpił w Pradze na festiwalu Pražské jaro[2]. Po raz kolejny wystąpił w ojczystym kraju dopiero w 1990 roku, wykonując II Koncert fortepianowy Bohuslava Martinů[2]. Występował z czołowymi orkiestrami światowymi pod batutą najsłynniejszych dyrygentów[1], koncertował w Europie, Australii i Izraelu[2]. Wykładał w nowojorskiej Juilliard School of Music i w Aspen Music School[2]. Do grona jego uczniów należał Yefim Bronfman[4].
W jego repertuarze dominowały utwory romantyków niemieckich (m.in. Ludwiga van Beethovena) oraz kompozytorów czeskich (Bedřich Smetana, Antonín Dvořák, Leoš Janáček)[1]. Dokonał prawykonań III (1949) i IV (1956) koncertu fortepianowego Bohuslava Martinů oraz I Koncertu fortepianowego Gian Carlo Menottiego (1945) i Koncertu fortepianowego Howarda Hansona (1948)[2][3]. Nagrywał dla wytwórni Columbia Records[1]. Zajmował się także komponowaniem, napisał koncert fortepianowy, kwartet smyczkowy i szereg utworów na fortepian[2].
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Order Tomáša Garrigue Masaryka I Klasy – CSRF, 1991[5][6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 3. Część biograficzna efg. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1987, s. 108. ISBN 83-224-0344-5.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 2 Conf–Gysi. New York: Schirmer Books, 2001, s. 1117. ISBN 0-02-865527-3.
- ↑ a b c d e f g The Harvard Biographical Dictionary of Music. Cambridge: Harvard University Press, 1996, s. 269. ISBN 0-674-37299-9.
- ↑ a b c Stephen Siek: A Dictionary for the Modern Pianist. Lanham: Rowman & Littlefield, 2017, s. 50. ISBN 978-0-8108-8879-1.
- ↑ Řád Tomáše Garrigue Masaryka I. třídy – SEZNAM NOSITELŮ. ARCHIV KANCELÁŘE PREZIDENTA REPUBLIKY, 14 grudnia 2012. [dostęp 2024-10-31]. (cz.).
- ↑ Odznaczeni Orderem T. G. Masaryka (1990–1992). Pražský hrad (www.hrad.cz). [dostęp 2024-10-31]. (cz.).