Ptasia grypa

Grypa ptaków

Wirus grypy typu A, wywołujący ptasią grypę – obraz z transmisyjnego mikroskopu elektronowego
Klasyfikacje
ICD-10	J09 Grypa wywołana przez inny określony wirus grypy

Grypa ptaków (influenza ptaków, pot. ptasia grypa) – ostra choroba zakaźna występująca powszechnie u ptaków, wywołana przez typ A wirusa grypy, który należy do rodziny Orthomyxoviridae, rodzaju Influenzavirus A.

Wirus ginie w temperaturze 70 °C. W zbiornikach wodnych, często zakażonych przez ptaki wodne, wirus zachowuje zakaźność przez 4 dni w 22 °C i ponad 30 dni w 0 °C. Najpopularniejszym lekiem dla ludzi przeciw grypie ptaków jest oseltamivir.

Grypa ptaków występuje na całym świecie i wszystkie gatunki ptaków są podatne na zarażenie się wirusem, choć niektóre gatunki są bardziej odporne od innych. Do tej pory zidentyfikowano ponad 140 szczepów wirusa, klasyfikowanych w czterech typach: A, B, C, D^[1]. Większość z nich to odmiany łagodne o niskiej patogenności (Low Pathogenic Avian Influenza, LPAI) (ang.).

Mimo tego, znane są dwa szczepy (H5 i H7), które mogą przyczyniać się do dużej śmiertelności wśród drobiu – szczepy o wysokiej patogeniczności (ang. Highly Pathogenic Avian Influenza, HPAI). Szczepy te zazwyczaj jednak nie występują wśród dziko żyjących ptaków. Pojawiają się one u drobiu, przetrzymywanego w ogromnych, nienaturalnych zagęszczeniach. W tego typu warunkach wirusy mogą poprzez wielokrotne cykle rozwojowe wytworzyć szczepy o nowych genetycznie cechach i bardzo znacznej zjadliwości. Dzikie ptaki mogą zarazić się tymi szczepami przez bezpośredni kontakt z chorym drobiem.

Na grypę ptaków chorują nie tylko ptaki. Odnotowano występowanie wirusa także u łaskunów, tygrysów, świń, kotów, psów i ludzi.

Najgroźniejszym obecnie szczepem wirusa jest szczep H5N1. Po raz pierwszy stwierdzono go w Hongkongu w 1997 r. Szczep ten wyewoluował najprawdopodobniej ze szczepów LPAI w ogromnych fermach na skutek nienaturalnego zagęszczenia hodowanego drobiu, złych warunków sanitarnych i innych czynników.

Mimo stwierdzenia już w 1997 r., prawdziwa epidemia ptactwa domowego wybuchła dopiero w 2003 r. w Kambodży, Chinach, Indonezji, Japonii, Laosie, Korei Południowej, Tajlandii i Wietnamie. W roku tym zginęło od wirusa i/lub zostało zabitych przez hodowców ok. 100 mln sztuk drobiu. Po względnym opanowaniu choroby nastąpił nawrót w 2004 r. w tych samych krajach oraz w Malezji, Kazachstanie, Rosji (na Syberii), Iraku, Iranie, Gruzji, Azerbejdżanie, Izraelu, Afganistanie, Pakistanie, Indiach, Birmie, Kuwejcie, Jordanii a także w Europie – na Węgrzech, Ukrainie, Słowacji, w Chorwacji, Rumunii, Turcji, Włoszech, Grecji, Bułgarii, Austrii, Bośni, Serbii i Czarnogórze, Francji, Niemczech, Szwajcarii, Słowenii, Danii, Szwecji, Czechach i w Polsce, oraz w Afryce – Nigerii, Nigrze, Egipcie, Kamerunie, Burkina Faso, w Togo i Ghanie.

Według WHO od 2003 roku do sierpnia 2009 zmarły 262 osoby na 440 zgłoszonych zachorowań (60%)^[2]. Charakteryzuje się więc on dość dużą zjadliwością, co jest czynnikiem zmniejszającym ryzyko pandemii. Stosunkowo trudno jest się nim też zarazić.

Wirusy H5N8 należą do dużej grupy wirusów określanych jak H5Nx i wywodzących się od wirusa H5N1. Wywołuje wysoką zachorowalność i śmiertelność również u drobiu wodnego^[3]. Pierwsze przypadki tego wirusa odnotowano w 2010 roku w Azji^[4]. Do niedawna uważano, że ten szczep wirusa nie jest chorobotwórczy dla człowieka^[5], jednak w lutym 2021 odnotowano pierwsze przypadki zakażenia nim ludzi. Zakażeniu wirusem H5N8 uległo siedmiu pracowników fermy drobiu w Rosji^[6].

28 maja 2021 roku w Chinach potwierdzono pierwszy przypadek zakażenia u człowieka szczepem H10N3^[7][8].

Mimo ryzyka zakażenia się chorobą przez inne ptaki (szczególnie narażone są ptaki wodne – kaczki, gęsi i łabędzie, czyli blaszkodziobe Anseriformes oraz mewy Laridae), nie ma żadnych dowodów na to, że ogniska choroby mogą powstawać na skutek przenoszenia wirusa przez dzikie i migrujące ptaki. Czas i kierunki migracji dziko żyjących ptaków są odmienne od czasu i kierunków rozprzestrzeniania się obecnej epidemii ptasiej grypy.

Do powstania nowych ognisk choroby w Azji dochodziło zawsze na skutek przemieszczania zakażonego drobiu. Wybuch epidemii w Kazachstanie, Mongolii i Rosji miał miejsce w okresie letnim, kiedy ptaki wodne pierzą się i nie są zdolne do lotu. Ponadto ogniska choroby występują w miejscach połączonych głównymi szlakami komunikacyjnymi, którymi prawdopodobnie transportowano zarażony drób. Dodatkowo wirus H5N1 jest tak zjadliwy, iż zarażony ptak nie byłby w stanie przelecieć znacznej odległości.

Obserwowany w lutym 2006 r. „atak” ptasiej grypy w Europie także nie pokrywa się z migracjami ptaków – ptaki migrujące jeszcze nie zdążyły wrócić, a np. gęsi zbożowe, które zimują w Polsce, przyleciały z północy, gdzie do tej pory nie odnotowano szczepu H5N1.

Największym niebezpieczeństwem dla ludzi byłoby pojawienie się mutacji w strukturze genetycznej wirusa, która pozwoliłaby mu na przenoszenie się od człowieka do człowieka. W chwili obecnej człowiek może zakazić się jedynie od zwierzęcia, ale zupełnie prawdopodobne jest pojawienie się (na drodze mutacji) zmiany w genetycznej strukturze wirusa umożliwiającej mu przenoszenie się z człowieka na człowieka, choć wymaga to niekorzystnego zbiegu okoliczności: aby doszło do tej mało prawdopodobnej sytuacji człowiek lub zwierzę (np. świnia) musi zarazić się równocześnie wirusem ludzkim i zwierzęcym. W skrócie można powiedzieć, że dzięki podziałowi na segmenty możliwa jest wymiana genów pomiędzy dwoma wirusami pasożytującymi na tej samej komórce. W takiej sytuacji może powstać zupełnie nowy szczep zdolny do wywołania pandemii.

Do 26 czerwca 2006 stwierdzono jeden przypadek przejścia wirusa z człowieka na człowieka bez utraty zjadliwości. 25 czerwca 2006 w Indonezji zmarł na ptasią grypę ojciec, zaraziwszy się uprzednio od swojego 10-letniego syna. Stwierdzono to na podstawie drobnej zmiany w genomie wirusa znalezionego u chłopca, która również była obecna w genomie wirusa ojca. Zmiana ta jednak nie wydaje się dotyczyć ani zjadliwości, ani zaraźliwości.

W 2005 odtworzono strukturę genetyczną wirusa, który wywołał epidemię grypy hiszpanki w latach 1918–1919. Okazało się, że wirus był bardzo podobny do wirusa ptasiej grypy i najprawdopodobniej od niego pochodził. Na razie nie wykryto jeszcze pojawienia się takiej mutacji.

Okres inkubacji trwa 3 do 5 dni w zależności od szczepu wirusa (czasami do 7 dni), gatunku drobiu i jego wieku.

Objawy kliniczne ptasiej grypy u drobiu są mało charakterystyczne i zróżnicowane w zależności od zjadliwości szczepu wirusa wywołującego chorobę, gatunku i wieku ptaków, zakażeń towarzyszących oraz warunków środowiskowych.

Główne objawy kliniczne wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu to:

• depresja,
• brak apetytu,
• gwałtowny spadek/utrata produkcji jaj, miękkie skorupy jaj,
• objawy nerwowe,
• zasinienie i obrzęk grzebienia i korali,
• silne łzawienie, obrzęk zatok podoczodołowych, kichanie,
• trudności z oddychaniem,
• biegunka.

Padnięcia mogą być nagłe, bez widocznych objawów sygnalizujących zakażenie. Śmiertelność może dochodzić do 100%. Przy zakażeniu wirusem grypy o niskiej zjadliwości mogą wystąpić objawy (raczej łagodne) ze strony układu oddechowego, depresja, biegunka, zmniejszona produkcja jaj u niosek aż do zaniku, osłabienie, stroszenie piór i gorączkę. Zakażone ptaki wydalają duże ilości wirusa z kałem, w wydzielinie z oczu i dróg oddechowych. Przedłużająca się choroba powoduje wzrastające przekrwienie, głównie na gardle, tchawicy, żołądku i tłuszczu w okolicy serca oraz podskórne obrzmienie na głowie i nogach zwierząt.

Gatunkami drobiu, które charakteryzują się dużą wrażliwością na zakażenie wirusem grypy ptaków i występowanie klinicznej postaci choroby są kury i indyki. Podobną, aczkolwiek nieco mniejszą wrażliwością charakteryzują się perliczki, przepiórki, bażanty i kuropatwy. Gatunkami drobiu, które wykazują podatność na zakażenie wszystkimi szczepami wirusa ptasiej grypy są kaczki i gęsi, ale tylko niektóre bardzo zjadliwe wirusy wywołują u nich kliniczną postać choroby. Największą odpornością na grypę ptaków charakteryzują się strusie, gdzie do upadków dochodzi u 20-30% zainfekowanej populacji. W przypadku emu objawy kliniczne i upadki nie występują praktycznie w ogóle^[9].

Grypa ptaków u ludzi wywołuje objawy podobne do tych spowodowanych zwykłą grypą:

• gorączka,
• kaszel,
• ból gardła,
• bóle mięśni, stawów,
• zapalenie spojówek,
• ataksja.

W ciężkich przypadkach może także powodować problemy z oddychaniem oraz prowadzić do zapalenia płuc.

• zdrowe dzieci w wieku od 6. do 23. miesiąca;
• kobiety w ciąży;
• dzieci i młodzież (od 6. miesiąca życia do 18 lat), leczone przewlekle kwasem acetylosalicylowym;
• dorośli i dzieci chorzy na przewlekłe choroby układu sercowo-naczyniowego lub oddechowego, w tym na astmę;
• dorośli i dzieci, którzy w minionym roku często przebywali w szpitalu z powodu chorób metabolicznych (w tym cukrzycy), niewydolności nerek, hemoglobinopatii lub niedoborów odporności;
• osoby po przeszczepie organu.

Ludzie zarażają się H5N1, dotykając chorych ptaków, ich wydzielin lub odchodów. Dotychczas większość przypadków zachorowań u ludzi zdarzyła się w rejonach wiejskich czy podmiejskich, gdzie w wielu gospodarstwach hodowany jest drób^[10]. Aby zmniejszyć prawdopodobieństwo zakażenia się, należy:

• wszystkie przedmioty stykające się z surowym drobiem myć detergentem i dokładnie spłukiwać^[10];
• uważać, by soki z surowego mięsa nie stykały się z innymi produktami spożywczymi^[10];
• unikać kontaktu z ptasimi odchodami (np. podczas mycia samochodu, okien) – używać jednorazowych rękawiczek^[10];
• unikać bezpośredniego kontaktu z ptactwem (zwłaszcza z padłymi sztukami) – nie dotykać; zarazić się można poprzez kontakt z piórami, pierzem lub puchem;
• powstrzymać się od jedzenia potraw z surowych jaj (np. kogel-mogel);
• ptasie jajka przechowywać osobno, nie pozwalając by weszły w kontakt z inną żywnością; przed użyciem zaleca się wyparzyć je we wrzątku;
• myć ręce i narzędzia po każdej obróbce produktów drobiowych.

2 marca 2006 znaleziono dwa martwe i jednego chorego łabędzia w Toruniu. 5 marca 2006 rano podano do wiadomości, że są to pierwsze przypadki wystąpienia wirusa grypy ptaków w Polsce. Tego samego dnia Państwowy Instytut Weterynarii w Puławach podał, że łabędzie były zarażone wirusem H5N1. Londyński instytut potwierdził ten wynik.

Kolejny potwierdzony w Polsce przypadek znalezienia wirusa ptasiej grypy odkryto 11 marca 2006 w Kostrzynie nad Odrą (woj. lubuskie). Tego samego dnia podano do wiadomości o dwóch następnych ogniskach choroby: w Świnoujściu i Bydgoszczy.

1 grudnia 2007 roku wykryto trzy ogniska grypy ptaków w miejscowościach Rokicice, Myśliborzyce i Uniejewo pod Płockiem^[11]. Na miejscowych fermach drobiu (w tym dwóch indyczych), zlokalizowano szczep H5N1.

8 grudnia 2007 roku odkryto nowe ognisko grypy ptaków w powiecie żuromińskim w województwie mazowieckim.

10 grudnia 2007 roku minister rolnictwa poinformował o pojawieniu się ogniska grypy ptaków w miejscowości Sadłowo w gminie Bieżuń. w grudniu 2007 wykryto także ogniska w miejscowościach Łępno, Krzykały gm. Orneta oraz Głodówko i w gminie Miłakowo.

Potwierdzone ogniska HPAI u drobiu w roku 2016

Lp.	Data potwierdzenia	Kierunek produkcji	Miejscowość	Gmina	Powiat	Województwo
1.	3 grudnia	gęsi	-	Deszczno	gorzowski	lubuskie[12]
2.	13 grudnia	indyki	-	Deszczno	gorzowski	lubuskie[13]
3.	15 grudnia	gęsi	-	Deszczno	gorzowski	lubuskie[14]
4.	18 grudnia	indyki	-	Deszczno	gorzowski	lubuskie[15]
5.	18 grudnia	chów przyzagrodowy	-	Przemyśl	przemyski	podkarpackie[16]
6.	20 grudnia	indyki	-	Deszczno	gorzowski	lubuskie[17]
7.	20 grudnia	indyki	-	Deszczno	gorzowski	lubuskie[17]
8.	20 grudnia	chów przyzagrodowy	-	Książ Wielki	miechowski	małopolskie[17]
9.	22 grudnia	chów przyzagrodowy	-	Książ Wielki	miechowski	małopolskie[18]
10.	23 grudnia	kaczki	Borek	Deszczno	gorzowski	lubuskie[19]
11.	23 grudnia	indyki	Maszewo	Deszczno	gorzowski	lubuskie[19]
12.	23 grudnia	chów przyzagrodowy	Czuszów	Pałecznica	proszowicki	małopolskie[19]
13.	26 grudnia	indyki	Karnin	Deszczno	gorzowski	lubuskie[19]
14.	27 grudnia	indyki	Lubiszyn	Lubiszyn	gorzowski	lubuskie[20]
15.	27 grudnia	chów przyzagrodowy	Zagórzyce	Pińczów	pińczowski	świętokrzyskie[20]
16.	28 grudnia	indyki	Stare Polichno	Santok	gorzowski	lubuskie[21]
17.	29 grudnia	chów przyzagrodowy	Dąbrowa Tarnowska	Dąbrowa Tarnowska	dąbrowski	małopolskie[22]
18.	29 grudnia	indyki	Stare Polichno	Santok	gorzowski	lubuskie[22]
19.	29 grudnia	kaczki	Płonica	Deszczno	gorzowski	lubuskie[23]
20.	30 grudnia	kurczęta wolno rosnące	Stare Polichno	Santok	gorzowski	lubuskie[23]
21.	31 grudnia	chów przyzagrodowy	m. Krosno		krosnośnieński	podkarpackie[23]
22.	31 grudnia	chów przyzagrodowy	Koryto	Czarnocin	kazimierski	świętokrzyskie[23]

Potwierdzone ogniska HPAI u drobiu w roku 2017

Lp.	Data potwierdzenia	Kierunek produkcji	Miejscowość	Gmina	Powiat	Województwo
1.	3 stycznia	chów przyzagrodowy	Przewóz	Cisek	kędzierzyńsko-kozielski	opolskie[24]
2.	3 stycznia	indyki	Płonica	Deszczno	gorzowski	lubuskie[25]
3.	3 stycznia	indyki	Kiełpin	Deszczno	gorzowski	lubuskie[25]
4.	5 stycznia	chów przyzagrodowy	Krzywaczka	Sułkowice	myślenicki	małopolskie[26]
5.	6 stycznia	indyki	Przytoczna	Przytoczna	międzyrzecki	lubuskie[26]
6.	7 stycznia	chów przyzagrodowy	Włochy	Domaszowice	namysłowski	opolskie[26]
7.	11 stycznia	chów przyzagrodowy	Kudowa-Zdrój	Kudowa-Zdrój	kłodzki	dolnośląskie[27]
8.	11 stycznia	chów przyzagrodowy	m. Kraków			małopolskie[27]
9.	17 stycznia		Bierzów	Kobyla Góra	ostrzeszowski	wielkopolskie[28]
10.	18 stycznia	chów przyzagrodowy	Popielarnia	Wiskitki	żyrardowski	mazowieckie[29]
11.	24 stycznia	chów przyzagrodowy	Sulechów	Sulechów	zielonogórski	lubuskie[30]
12.	27 stycznia			Nowy Tomyśl	nowotomyski	wielkopolskie[31]
13.	28 stycznia	indyki		Gietrzwałd	olsztyński	warmińsko-mazurskie[32]
14.	30 stycznia		Poręba Żegoty	Alwernia	chrzanowski	małopolskie[33]
15.	31 stycznia	chów przyzagrodowy	Siennów	Zarzecze	przeworski	podkarpackie[34]
16.	2 lutego	kaczki	Kaliszkowice Kaliskie	Mikstat	ostrzeszowski	wielkopolskie[35]
17.	3 lutego	kury nioski		Oleśnica	oleśnicki	dolnośląskie[36]
18.	3 lutego	chów przyzagrodowy		Zarzecze	przeworski	podkarpackie[36]
19.	3 lutego	indyki		Mosina	poznański	wielkopolskie[36]
20.	4 lutego	kaczki		Grabów nad Prosną	ostrzeszowski	wielkopolskie[36]
21.	4 lutego	indyki		Gietrzwałd	olsztyński	warmińsko-mazurskie[36]
22.	7 lutego	gęsi		Wisznia Mała	trzebnicki	dolnośląskie[37]
23.	9 lutego	kury nioski		Stęszew	poznański	wielkopolskie[38]
24.	9 lutego	kaczki		Wisznia Mała	trzebnicki	dolnośląskie[38]
25.	10 lutego	kury nioski		Oleśnica	oleśnicki	dolnośląskie[38]
26.	10 lutego	chów przyzagrodowy		Łazy	zawierciański	śląskie[38]
27.	12 lutego	kury nioski		Stęszew	poznański	wielkopolskie[38]
28.	14 lutego	chów przyzagrodowy		Ustroń	cieszyński	śląskie[39]
29.	14 lutego	chów przyzagrodowy		Zgorzelec	zgorzelecki	dolnośląskie[39]
30.	20 lutego	indyki, kury		Krypno	moniecki	podlaskie[40]
31.	20 lutego	gęsi		Sośnie	ostrowski	wielkopolskie[41]
32.	20 lutego	gęsi		Sośnie	ostrowski	wielkopolskie[41]
33.	21 lutego	chów przyzagrodowy		Promna	białobrzeski	mazowieckie[42]
34.	22 lutego	gęsi		Mikstat	ostrzeszowski	wielkopolskie[43]
35.	23 lutego	gęsi		Sośnie	ostrowski	wielkopolskie[44]
36.	23 lutego	chów przyzagrodowy		Kruszwica	inowrocławski	kujawsko-pomorskie[44]
37.	24 lutego	chów przyzagrodowy		Kożuchów	nowosolski	lubuskie[45]
38.	1 marca	kaczki		Mikstat	ostrzeszowski	wielkopolskie[46]
39.	6 marca	chów przyzagrodowy		Otyń	nowosolski	lubuskie[47]
40.	7 marca	chów przyzagrodowy		Mogilany	krakowski	małopolskie[48]
41.	7 marca	chów przyzagrodowy		Mikstat	ostrzeszowski	wielkopolskie[49]
42.	9 marca	indyki		Sieroszewice	ostrowski	wielkopolskie[50]
43.	16 marca	chów przyzagrodowy		Skawina	krakowski	małopolskie[51]

Potwierdzone ogniska HPAI u drobiu w latach 2019 - 2020

Lp.	Data potwierdzenia	Kierunek produkcji	Miejscowość	Gmina	Powiat	Województwo
1.	31 grudnia 2019	indyki	Stary Uścimów	Uścimów	lubartowski	lubelskie[52]
2.	31 grudnia 2019	indyki	Stary Uścimów	Uścimów	lubartowski	lubelskie[52]
3.	31 grudnia 2019	indyki	Stary Uścimów	Uścimów	lubartowski	lubelskie[52]
4.	2 stycznia 2020	perlice	Stary Uścimów	Uścimów	lubartowski	lubelskie[52]
5.	3 stycznia	kury nioski	Topola Osiedle	Przygodzice	ostrowski	wielkopolskie[52]
6.	3 stycznia	chów przyzagrodowy	Wólka Orłowska	Izbica	krasnostawski	lubelskie[52]
7.	3 stycznia	chów przyzagrodowy	Olchowiec Kolonia	Żółkiewka	krasnostawski	lubelskie[52]
8.	4 stycznia	indyki	Stary Uścimów	Uścimów	lubartowski	lubelskie[53]
9.	6 stycznia	indyki	Stary Uścimów	Uścimów	lubartowski	lubelskie[53]
10.	10 stycznia	indyki	Rościn	Myślibórz	myśliborski	zachodniopomorskie[54]
11.	13 stycznia	gęsi reprodukcyjne	Zalesie	Dąbie	kolski	wielkopolskie[54]
12.	15 stycznia	kaczki reprodukcyjne	Słaborowice	Ostrów Wielkopolski	ostrowski	wielkopolskie[55]
13.	16 stycznia	kaczki rzeźne	Ostrów Wielkopolski	Ostrów Wielkopolski	ostrowski	wielkopolskie[55]
14.	18 stycznia	chów przyzagrodowy	Strupice	Chojnów	legnicki	dolnośląskie[56]
15.	23 stycznia	indyki	Zapust	Ostroróg	szamotulski	wielkopolskie[57]
16.	23 stycznia	chów przyzagrodowy	Radłów	Raszków	ostrowski	wielkopolskie[57]
17.	23 stycznia	chów przyzagrodowy	Słaborowice	Ostrów Wielkopolski	ostrowski	wielkopolskie[57]
18.	26 stycznia	indyki	Rąbity	Zalewo	iławski	warmińsko-mazurskie[58]
19.	29 stycznia	indyki	Stary Widzim	Wolsztyn	wolsztyński	wielkopolskie[59]
20.	29 stycznia	chów przyzagrodowy	Ruda Kozielska	Kuźnia Raciborska	raciborski	śląskie[60]
21.	8 lutego	indyki	Zybułtowo	Grunwald	ostródzki	warmińsko-mazurskie[61]
22.	21 lutego	kaczki rzeźne	Kędzierzyn-Koźle	Kędzierzyn-Koźle	kędzierzyńsko-kozielski	opolskie[62]
23.	21 lutego	kaczki reprodukcyjne	Kociołki	Błaszki	sieradzki	łódzkie[63]
24.	21 lutego	kaczki rzeźne	Świbie	Wielowieś	gliwicki	śląskie[63]
25.	21 lutego	kaczki rzeźne	Regny	Koluszki	łódzki wschodni	łódzkie[63]
26.	22 lutego	kaczki rzeźne	Skaratki	Domaniewice	łowicki	łódzkie[63]
27.	23 lutego	kaczki rzeźne	Barnowiec	Dąbie	kolski	wielkopolskie[63]
28.	25 lutego	kaczki rzeźne	Konopnica	Wartkowice	poddębicki	łódzkie[64]
29.	27 lutego	kaczki rzeźne	Kolonia Brużyca	Aleksandrów Łódzki	zgierski	łódzkie[65]
30.	2 marca	kaczki rzeźne	Stara Ciświca	Grodziec	koniński	łódzkie[66]
31.	2 marca	różne gatunki	Radonia	Wielowieś	gliwicki	śląskie[67]
32.	4 marca	kaczki rzeźne	m. Łódź			łódzkie[68]
33.	6 marca	chów przyzagrodowy	Dąbrowica	Długołęka	wrocławski	dolnośląskie[69]
34.	24 marca	indyki	Muszkowo	Krzeszyce	sulęciński	lubuskie[70]
35.	31 marca	indyki	Muszkowo	Krzeszyce	sulęciński	lubuskie[71]
36.	24 listopada	kury nioski	Wroniawy	Wolsztyn	wolsztyński	wielkopolskie[72]
37.	2 grudnia	indyki	Nakory	Suchożebry	siedlecki	mazowieckie[73]
38.	4 grudnia	kury nioski	Komiłowo	Kobylnica	słupski	pomorskie[74]
39.	4 grudnia	indyki	Tarnowa	Rakoniewice	grodziski	wielkopolskie[74]
40.	5 grudnia	kury nioski	Kiełpiny	Siedlec	wolsztyński	wielkopolskie[74]
41.	8 grudnia	indyki	Sieraków	Gostynin	gostyniński	mazowieckie[75]
42.	12 grudnia	indyki	Świniarc	Grodziczno	nowomiejski	warmińsko-mazurskie[76]
43.	14 grudnia	indyki	Reklinek	Siedlec	wolsztyński	wielkopolskie[77]
44.	14 grudnia	kury nioski	Wielichowo-Wieś	Wielichowo	grodziski	wielkopolskie[77]
45.	14 grudnia	indyki	Tarnowa	Rakoniewice	grodziski	wielkopolskie[77]
46.	15 grudnia	chów przyzagrodowy	Zaborów Stary	Gostynin	gostyniński	mazowieckie[78]
47.	15 grudnia	indyki	Chobienice	Siedlec	wolsztyński	wielkopolskie[78]
48.	16 grudnia	indyki	Lubosina	Pniewy	szamotulski	wielkopolskie[79]
49.	18 grudnia	chów przyzagrodowy	Mielno	Mielno	koszaliński	zachodniopomorskie[80]
50.	22 grudnia	chów przyzagrodowy	Szalejów Dolny	Kłodzko	kłodzki	dolnośląskie[81]
51.	22 grudnia	indyki	Borki	Pisz	piski	warmińsko-mazurskie[81]
52.	23 grudnia	gęsi	Reklin	Siedlec	wolsztyński	wielkopolskie[82]
53.	28 grudnia	kaczki rzeźne	Kaniwola	Ludwin	łęczyński	lubelskie[83]
54.	29 grudnia	chów przyzagrodowy	Stary Wielisław	Kłodzko	kłodzki	dolnośląskie[83]

Potwierdzone ogniska HPAI u drobiu w roku 2021

Lp.	Data potwierdzenia	Kierunek produkcji	Miejscowość	Gmina	Powiat	Województwo
1.	4 stycznia	indyki	Lisiowólka	Wohyń	radzyński	lubelskie[84]
2.	7 stycznia	indyki	Linowo	Świecie nad Osą	grudziądzki	kujawsko-pomorskie[85]
3.	9 stycznia	gęsi reprodukcyjne	Radostowo	Jeziorany	olsztyński	warmińsko-mazurskie[86]
4.	10 stycznia	indyki	Staw	Lubiszyn	gorzowski	wielkopolskie[86]
5.	13 stycznia	indyki	Kaczkowo	Gniewkowo	inowrocławski	kujawsko-pomorskie[87]
6.	16 stycznia	indyki	Czerników	Myślibórz	myśliborski	zachodniopomorskie[88]
7.	17 stycznia	kury reprodukcyjne	Dulsk	Inowrocław	inowrocławski	kujawsko-pomorskie[88]
8.	23 - 25 stycznia	kury nioski	Kiełpiny	Siedlec	wolsztyński	wielkopolskie[89]
9.	23 - 25 stycznia	kury reprodukcyjne	Lisewo	Lisewo	chełmiński	kujawsko-pomorskie[89]
10.	23 - 25 stycznia	kury nioski w okresie odchowu	Kwakowo	Kobylnica	słupski	pomorskie[89]
11.	26 stycznia	chów przyzagrodowy	Warzno	Szemud	wejherowski	pomorskie[90]
12.	29 stycznia	kury reprodukcyjne	Lisewo	Lisewo	chełmiński	kujawsko-pomorskie[91]
13.	29 stycznia	kogutki rzeźne i kaczki	Mielno	Mieleszyn	gnieźnieński	wielkopolskie[91]
14.	1 lutego	indyki	Żodyń	Siedlec	wolsztyński	wielkopolskie[91]
15.	1 lutego	indyki	Józefów	Wróblew	sieradzki	łódzkie[91]
16.	1 lutego	indyki	Losy	Lubawa	iławski	warmińsko-mazurskie[91]
17.	4 lutego	chów przyzagrodowy	Drzenkowice	Ćmielów	ostrowiecki	świętokrzyskie[92]
18.	5 lutego	indyki	Losy	Lubawa	iławski	warmińsko-mazurskie[93]
19.	5 lutego	kury nioski	Kiełpiny	Siedlec	wolsztyński	wielkopolskie[93]
20.	10 lutego	chów przyzagrodowy	Złotnik	Żary	żarski	lubuskie[94]
21.	10 lutego	kury nioski	Kiełpiny	Siedlec	wolsztyński	wielkopolskie[94]
22.	12 lutego	indyki	Brynek	Tworóg	tarnogórski	śląskie[95]
23.	12 lutego	chów przyzagrodowy	Nowe Tłoki	Wolsztyn	wolsztyński	wielkopolskie[95]
24.	16 lutego	chów przyzagrodowy	Trzebiechów	Trzebiechów	zielonogórski	wielkopolskie[96]
25.	4 marca	kaczki rzeźne	Gledzianów	Witonia	łęczycki	łódzkie[97]
26.	4 marca	kury nioski	Nowa Sól	Nowa Sól	nowosolski	lubuskie[97]
27.	5 marca	chów przyzagrodowy	Równe	Głubczyce	głubczycki	opolskie[98]
28.	5 marca	kaczki rzeźne	Szkurłaty	Żelazków	kaliski	wielkopolskie[98]
29.	6 marca	gęsi reprodukcyjne	Ozorowice	Wisznia Mała	trzebnicki	dolnośląskie[98]
30.	6 marca	indyki	Rejczuchy	Barczewo	olsztyński	warmińsko-mazurskie[98]
31.	6 marca	chów przyzagrodowy	Głusino	Kartuzy	kartuski	pomorskie[98]
32.	7 marca	indyki	Ostrów	Ostrów	ropczycko-sędziszowski	podkarpackie[98]
33.	9 marca	indyki i brojlery kurze	Borów	Opatówek	kaliski	wielkopolskie[99]
34.	11 marca	kaczki reprodukcyjne	Wisznia Mała	Wisznia Mała	trzebnicki	dolnośląskie[99]
35.	11 marca	kaczki	Żużela	Krapkowice	krapkowicki	opolskie[100]
36.-48.	11 - 17 marca	kaczki, indyki, gęsi		Opatówek	kaliski	wielkopolskie[100]
49.	16 - 17 marca	kaczki reprodukcyjne	Zawady	Opatówek	kaliski	wielkopolskie[101]
50.	16 - 17 marca	kaczki reprodukcyjne	Kędzierzyn-Koźle	Kędzierzyn-Koźle	kędzierzyńsko-kozielski	opolskie[101]
51.	16 - 17 marca	kaczki rzeźne	Grabów-Pustkowie	Grabów nad Prosną	ostrzeszowski	wielkopolskie[101]
52., 53.	18 - 22 marca	kury nioski i indyki	Bielanka	Gorlice	gorlicki	małopolskie[102]
54.-62.	18 - 22 marca	kaczki (8 ferm), indyki (1 ferma)		Opatówek (3 ogniska), Koźminek (3 ogniska), Ceków-Kolonia (2 ogniska), Szczytniki (1 ognisko)	kaliski	wielkopolskie[102]
63.	23 - 25 marca	kury nioski	Chromakowo	Lutocin	żuromiński	mazowieckie[103]
64.	23 - 25 marca	kaczki	Wielowieś	Międzychód	międzychodzki	wielkopolskie[103]
67.	23 - 25 marca	kury, bażanty, perliczki, gęsi, kaczki	Wieszowa	Zbrosławice	tarnogórski	śląskie[103]
71.	23 - 25 marca	gęsi	Kotłów	Mikstat	ostrzeszowski	wielkopolskie[103]
72.	23 - 25 marca	kaczki	Giżyce	Grabów nad Prosną	ostrzeszowski	wielkopolskie[103]
65., 66., 68., 69., 70., 73.	23 - 25 marca	kaczki (5 ferm), indyki (1 ferma)		Opatówek (3 ogniska), Szczytniki (2 ogniska), Koźminek (1 ognisko)	kaliski	wielkopolskie[103]
74.	26 marca	kury i kaczki	Krasne Potockie	Chełmiec	nowosądecki	małopolskie[104]
75.	28 marca	kury nioski	Swojęcin	Lutocin	żuromiński	mazowieckie[104]
76.	27 marca	kaczki	Nowy Nakwasin	Koźminek	kaliski	wielkopolskie[104]
77.	27 marca	kaczki	Sobiesęki	Brzeziny	kaliski	wielkopolskie[104]
78.	29 marca	indyki	Wilewo	Bieżuń	żuromiński	mazowieckie[105]
79.	30 marca	kury nioski	Ratowo	Radzanów	mławski	mazowieckie[105]
80.	30 marca	kury reprodukcyjne	Sadłowo	Bieżuń	żuromiński	mazowieckie[105]
81.	30 marca	kaczki	Sobiesęki Drugie	Szczytniki	kaliski	wielkopolskie[105]
82.	30 marca	kaczki	Chełmce	Opatówek	kaliski	wielkopolskie[105]
83.	30 marca	kaczki	Sobiesęki Pierwsze	Szczytniki	kaliski	wielkopolskie[105]
84.	30 marca	chów przyzagrodowy	Stronie	Łukowice	limanowski	małopolskie[105]
85.	30 marca	kury nioski	Zgliczyn Pobodzy	Bieżuń	żuromiński	mazowieckie[105]
86.	30 marca	kury	Simoradz	Dębowiec	cieszyński	śląskie[105]
87.	31 marca	kury nioski	Kiełpiny	Siedlec	wolsztyński	wielkopolskie[105]
88.	31 marca	indyki	Stary Karolew	Koźminek	kaliski	wielkopolskie[106]
89.	31 marca	kaczki	Gać Kaliska	Koźminek	kaliski	wielkopolskie[106]
90.	31 marca	kaczki	Gać Kaliska	Koźminek	kaliski	wielkopolskie[106]
91.	31 marca	kury nioski	Sadłowo Parcele	Bieżuń	żuromiński	mazowieckie[106]
92.	31 marca	kury nioski	Strzeszyn	Biecz	gorlicki	małopolskie[106]
93.	31 marca	chów przyzagrodowy	Wilczyska	Bobowa	gorlicki	małopolskie[106]
94.	31 marca	kaczki	Gać Kaliska	Koźminek	kaliski	wielkopolskie[107]
95.	1 kwietnia	kaczki	Sobiesęki	Brzeziny	kaliski	wielkopolskie[107]
96.	2 kwietnia	kaczki	Trojanów	Opatówek	kaliski	wielkopolskie[107]
97.	1 kwietnia	kury nioski	Sadłowo	Bieżuń	żuromiński	mazowieckie[107]
98.	1 kwietnia	kury nioski	Karniszyn	Bieżuń	żuromiński	mazowieckie[107]
99.	2 kwietnia	kury nioski	Stanisławowo	Bieżuń	żuromiński	mazowieckie[107]
100.	1 kwietnia	kury reprodukcyjne	Sadłowo Parcele	Bieżuń	żuromiński	mazowieckie[107]
101.	3 kwietnia	chów przyzagrodowy	Mikołajki	Mikołajki	mrągowski	warmińsko-mazurskie[107]
102.	3 kwietnia	kury reprodukcyjne	Cegielnia Ratowska	Radzanów	mławski	mazowieckie[107]
103.	3 kwietnia	kury nioski	Zgliczyn Glinki	Radzanów	mławski	mazowieckie[107]
104.	2 kwietnia	kaczki	Sobiesęki	Brzeziny	kaliski	wielkopolskie[108]
105.	6 kwietnia	chów przyzagrodowy	Mikołajki	Mikołajki	mrągowski	warmińsko-mazurskie[108]
106.	6 kwietnia	kaczki reprodukcyjne	Gawłowice	Goszczanów	sieradzki	łódzkie[108]
107.	6 kwietnia	indyki	Pełki	Bieżuń	żuromiński	mazowieckie[108]
108.	6 kwietnia	indyki	Żelaźnia	Lubowidz	żuromiński	mazowieckie[108]
109.	6 kwietnia	chów przyzagrodowy	Owczary	Sękowa	gorlicki	małopolskie[108]
110.	6 kwietnia	indyki	Żelaźnia	Lubowidz	żuromiński	mazowieckie[108]
111.	6 kwietnia	kury nioski	Strzeszewo	Bieżuń	żuromiński	mazowieckie[108]
112.	6 kwietnia	kury reprodukcyjne	Chamsk	Bieżuń	żuromiński	mazowieckie[108]
113.	6 kwietnia	kury nioski	Swojęcin	Lutocin	żuromiński	mazowieckie[108]
114.	6 kwietnia	kury nioski	Zgliczyn Glinki	Radzanów	mławski	mazowieckie[108]
115.	29 marca	kaczki	Nowy Karolew	Koźminek	kaliski	wielkopolskie[108]
116.	6 kwietnia	brojlery kurze	Boguchwała	Boguchwała	rzeszowski	podkarpackie[108]
117.	7 kwietnia	brojlery kurze	Gapowo	Stężyca	kartuski	pomorskie[109]
118.	7 kwietnia	kury nioski	Biczyce Górne	Chełmiec	nowosądecki	małopolskie[109]
119.	7 kwietnia	kaczki i kury nioski	Sobiesęki	Brzeziny	kaliski	wielkopolskie[109]
120.	7 kwietnia	indyki	Stawiszyn-Zwalewo	Bieżuń	żuromiński	mazowieckie[109]
121.	7 kwietnia	kaczki, kury w okresie odchowu	Simoradz	Dębowiec	cieszyński	śląskie[109]
122.	7 kwietnia	kury reprodukcyjne	Dębsk	Żuromin	żuromiński	mazowieckie[109]
123.	7 kwietnia	kury w okresie odchowu	Stawiszyn-Zwalewo	Bieżuń	żuromiński	mazowieckie[109]
124.	7 kwietnia	kaczki	Stok Nowy	Błaszki	sieradzki	łódzkie[109]
125.	7 kwietnia	kaczki	Kwasków	Błaszki	sieradzki	łódzkie[109]
126.	7 kwietnia	kury nioski	Sadłowo Parcele	Bieżuń	żuromiński	mazowieckie[109]
127.	7 kwietnia	kury reprodukcyjne	Ługi	Szreńsk	mławski	mazowieckie[109]
128.	7 kwietnia	kury reprodukcyjne	Kunki	Szreńsk	mławski	mazowieckie[109]
129.	7 kwietnia	brojlery kurze	Rzężawy	Żuromin	żuromiński	mazowieckie[109]
130.	7 kwietnia	kury w okresie odchowu	Markowa	Markowa	łańcucki	podkarpackie[109]
131.	8 kwietnia	kury reprodukcyjne	Dźwierzno	Bieżuń	żuromiński	mazowieckie[109]
132.	8 kwietnia	kaczki	Sobiesęki	Brzeziny	kaliski	wielkopolskie[109]
133.	8 kwietnia	kury rzeźne	Piegonisko-Kolonia	Brzeziny	kaliski	wielkopolskie[109]
134.	8 kwietnia	chów przyzagrodowy	Kamionka Mała	Laskowa	limanowski	małopolskie[109]
135.	8 kwietnia	indyki	Gać Kaliska	Koźminek	kaliski	wielkopolskie[109]
136.	8 kwietnia	chów przyzagrodowy	Mystków	Kamionka Wielka	nowosądecki	małopolskie[109]
137.	8 kwietnia	kaczki	Biskupczyce Zabaryczne	Mikstat	ostrzeszowski	wielkopolskie[109]
138.	8 kwietnia	kaczki	Palaty	Grabów nad Prosną	ostrzeszowski	wielkopolskie[109]
139.	8 kwietnia	kaczki, gęsi, kury nioski	Sobiesęki	Brzeziny	kaliski	wielkopolskie[109]
140.	11 kwietnia	kury reprodukcyjne	Sochy	Iłowo-Osada	działdowski	warmińsko-mazurskie[109]
141.	9 kwietnia	kaczki	Kobylarka	Szczytniki	kaliski	wielkopolskie[109]
142.	9 kwietnia	kaczki	Piegonisko-Kolonia	Brzeziny	kaliski	wielkopolskie[109]
143.	9 kwietnia	kaczki, gęsi	Strużka	Szczytniki	kaliski	wielkopolskie[109]

24 lutego wysoce zjadliwa grypa ptaków została potwierdzona u Karolinki (Aix sponsa) w ogrodzie zoologicznym w Warszawie^[110].

Informacje w projektach siostrzanych

Multimedia w Wikimedia Commons

Definicje słownikowe w Wikisłowniku

• Ilaria Capua – włoska uczona, badaczka grypy ptaków