Pracodawca

Pracodawca – jedna ze stron na rynku pracy, która zgłasza popyt na pracę. Drugą stroną jest pracownik, który oferuje na rynku pracy swoje usługi pracy.

Pracodawca w ujęciu formalnoprawnym, a także potocznym to osoba fizyczna lub osoba prawna, a także inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która spełniając pewne wymogi prawne i społeczne, zatrudnia pracowników. Spółka cywilna może być pracodawcą^[1]. Za pracodawcę, który jest jednostką organizacyjną, czynności z zakresu prawa pracy (działania w sferze prawa pracy) podejmuje wyznaczona osoba bądź jej organ.

Istotą stosunku pracy jest zobowiązanie się pracownika do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, w zamian za umówione wynagrodzenie. Ponadto zasadniczą cechą stosunku pracy jest ponoszenie ryzyka gospodarczego przez pracodawcę (ryzyko to nie może być przerzucane na pracownika w żaden sposób) oraz zasada trwałości stosunku pracy.

Stosunek pracy może powstać na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz na podstawie spółdzielczej umowy o pracę. Pewne cechy stosunku pracy mogą wprowadzać pragmatyki zawodowe w odniesieniu do niektórych służb mundurowych.

Obowiązki pracodawcy:

• zapoznanie nowych pracowników z ich pracą, zakresem obowiązków oraz podstawowymi uprawnieniami
• sprawne organizowanie pracy, by w pełni wykorzystać czas pracy i kwalifikacje pracownika
• przeciwdziałanie dyskryminacji w zatrudnieniu
• zapewnianie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy
• wypłacanie wynagrodzenia za pracę w ustalonych terminach
• umożliwiania podnoszenia kwalifikacji zawodowych
• prowadzenie wymaganej dokumentacji.

Prawa pracodawcy:

• swoboda w doborze pracownika
• wprowadzenie sankcji wobec pracownika.

Według przeprowadzonych w roku 2011 badań dotyczących stażu pracy okazało się, że statystyczny Polak przepracował u jednego pracodawcy średnio 12 lat^[2].

Z punktu widzenia nauk ekonomicznych utożsamianie pojęcia pracodawcy z zatrudniającym jest błędne, mimo że jest stosowane w mowie potocznej i Kodeksie pracy. To pracownik sprzedaje swoją pracę dla zatrudniającego, który ją kupuje w zamian za należyte wynagrodzenie. Praca jest czynnikiem produkcji. Tak więc to pracownik jest pracodawcą, a zatrudniający jest pracobiorcą^[3]. Obecne pojęcie pracodawcy w Kodeksie pracy może błędnie podsuwać, że to od zatrudniającego zależy „dawanie pracy”, podczas gdy praca dla zatrudniającego w rzeczywistości jest niezbędna dla jego działalności gospodarczej^[4]. Popyt na pracę zgłaszany przez zatrudniającego jest wynikiem globalnego popytu na dobra i usługi^[5].

Także z punktu widzenia językowego określanie kogoś zatrudniającego mianem pracodawcy jest błędne. Na przestrzeni lat, początkowo wyłącznie w mowie potocznej, doszło do zamiany znaczenia pojęć „pracodawca” i „pracobiorca”. Prawdopodobnie doszło do tego pod wpływem zwyczajów feudalnych, gdzie zatrudniający był określany mianem „chlebodawcy”, którego później synonimem stało się pojęcie „pracodawca”^[6][7]. Taka zamiana pojęć jest przykładem pseudokonfuzji będącej częścią procesu pseudoinformacji. W niektórych innych językach taka zamiana nie nastąpiła, przez co obcokrajowcy uczący się języka polskiego mogą mieć kłopoty z określeniem strony umowy o pracę nazywaną „pracodawcą”^[8].

Dlatego też prawidłowe były poprzednie, używane w kodeksie pracy do 1996 roku określenia zakład pracy (którego reprezentantem wobec załogi i działającym w jego imieniu jest kierownik zakładu pracy) albo osoba fizyczna zatrudniająca pracowników^[9]. Innymi prawidłowymi określeniami jednostki zatrudniającej pracowników jest zatrudniciel albo zatrudniający^[6].

Zobacz hasło pracodawca w Wikisłowniku