Pinus cembroides

*Pinus cembroides*
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	nagonasienne
Klasa	iglaste
Rząd	sosnowce
Rodzina	sosnowate
Rodzaj	sosna
Gatunek	P. cembroides
	Nazwa systematyczna
	Pinus cembroides Zucc.; Abh. Math.-Phys. Cl. Königl. Bayer. Akad. Wiss. 1: 392. 1832
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pinus cembroides Zucc. – gatunek drzewa iglastego z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Występuje w USA (południowo-wschodnia Arizona, południowo-zachodni Nowy Meksyk, zachodni Teksas) i w Meksyku (w większości stanów na północ od 20° szerokości geograficznej północnej).

Morfologia

Pokrój: Drzewo lub krzew o zaokrąglonej koronie.
Pień: Osiąga 15 m wysokości, 30 cm średnicy. Kora czerwono-brązowa do ciemnobrązowej.
Liście: Igły zebrane po 3 na krótkopędach, rzadziej po 2 lub 4. Osiągają 2–6 cm długości, 0,6–0,9 mm grubości.
Szyszki: Szyszki męskie elipsoidalne, żółte, długości do 10 mm. Szyszki żeńskie symetryczne, jajowate przed otwarciem, szerokojajowate do prawie kulistych po otwarciu, bladożółte do jasnobrązowych. Nasiona brązowe, jajowate, o długości (7)12–15(20) mm, bez skrzydełek, o grubej łupinie nasiennej.

Biologia i ekologia

Drzewo wiatropylne. Szyszki nasienne dojrzewają 2 lata, następnie otwierają się uwalniając nasiona i opadają wkrótce potem. Jedna wiązka przewodząca w liściu. Igły pozostają na drzewie przez 3–4 lata.

Występuje w górach, na średnich wysokościach, głównie 1600–2400 m n.p.m.^[5].

Jest gospodarzem rośliny pasożytniczej Arceuthobium divaricatum (pasożyt pędowy). Zainfekowane są populacje na północny zasięgu, w górach Davis, w hrabstwie Jeff Davis, w zachodnim Teksasie^[6].

Systematyka

Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus^[7]:

podrodzaj Strobus
- sekcja Parrya
  - podsekcja Cembroides
    - gatunek P. cembroides

Podział tego taksonu jest ciągle dyskutowany. Gatunek ma spory zasięg i jest zmienny morfologicznie, co doprowadziło do wyróżnienia szeregu podgatunków i odmian, z których niektóre podniesione zostały do rangi odrębnych gatunków:

Pinus discolor D. K. Bailey & Hawksw.^[8]^[9]^[5]
Pinus johannis Robert-Passini^[10]^[11]
Pinus orizabensis (D.K. Bailey) Bailey & Hawksw.^[5]
Pinus remota (Little) D.K. Bailey & Hawksw.^[10]

Pozostałe taksony niższego rzędu:

Pinus cembroides subsp. cembroides var. cembroides (syn. P. llaveana Schiede ex Schlectendahl, P. osteosperma Engelmann)
Pinus cembroides subsp. lagunae (Robert-Passini) D.K. Bailey (syn. P. cembroides var. lagunae Robert-Passini, P. lagunae (R-P.) Passini) – podgatunek występujący w Meksyku (Kalifornia Dolna Południowa: Sierra de la Laguna), na wysokości 1200–2000 m n.p.m., czasem klasyfikowany w randze gatunku Pinus lagunae (R-P.) Passini 1987.

Zagrożenia

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody przyznała temu gatunkowi (włączając do niego P. johannis) kategorię zagrożenia LR/lc (lower risk/least concern) w skali całego świata, uznając za gatunek najmniejszej troski, nie spełniający kryteriów gatunków zagrożonych^[4]. Klasyfikacja ta została utrzymana w kolejnych latach jako LC (least concern)^[4]. Podgatunek P. c. subsp. lagunae (Robert-Passini) D.K. Bailey został uznany za narażony na wyginięcie i otrzymał kategorię VU (vulnerable)^[12].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
↑ M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
↑ ^a ^b ^c A.A. Farjon A.A., Pinus cembroides, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species, DOI: 10.2305/IUCN.UK.2013-1.RLTS.T42350A2974560.en [dostęp 2017-06-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Christopher J. Earle: Pinus cembroides. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-08-09]. (ang.).
↑ F.G. Hawksworth, D. Wiens. Dwarf mistletoes: Biology, pathology and systematics. „Agriculture Handbook”. 709, 1996. Washington, DC: U.S.D.A. Forest Service. [dostęp 2009-08-08].
↑ Christopher J. Earle: Pinus. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-08-07]. (ang.).
↑ Jesse P. Perry: The pines of Mexico and Central America. Portland: Timber Press, 1991.
↑ R.A. Price, A. Liston, S.H. Strauss: Phylogeny and systematics of Pinus. W: D.M. Richardson: Ecology and Biogeography of Pinus. Cambridge University Press, 1998, s. 49-68. ISBN 0-521-55176-5.
↑ ^a ^b A. Farjon, B.T. Styles: Pinus (Pinaceae). Flora Neotropica Monograph 75. Nowy Jork: The New York Botanical Garden, 1997.
↑ M-F. Passini. Synonymie entre Pinus discolor et Pinus johannis. „Acta Botanica Gallica”. 141, s. 387-388, 1994.
↑ A.A. Farjon A.A., Pinus cembroides subsp. lagunae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species, DOI: 10.2305/IUCN.UK.2013-1.RLTS.T34185A2849785.en [dostęp 2017-06-20] (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).

[christenhusz2011-3] M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).

[iucn-4] A.A. Farjon A.A., Pinus cembroides, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species, DOI: 10.2305/IUCN.UK.2013-1.RLTS.T42350A2974560.en [dostęp 2017-06-20] (ang.).

[Gymn2-5] Christopher J. Earle: Pinus cembroides. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-08-09]. (ang.).

[Hawksworth1996-6] F.G. Hawksworth, D. Wiens. Dwarf mistletoes: Biology, pathology and systematics. „Agriculture Handbook”. 709, 1996. Washington, DC: U.S.D.A. Forest Service. [dostęp 2009-08-08].

[Gymn-7] Christopher J. Earle: Pinus. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-08-07]. (ang.).

[Perry1991-8] Jesse P. Perry: The pines of Mexico and Central America. Portland: Timber Press, 1991.

[Price1998-9] R.A. Price, A. Liston, S.H. Strauss: Phylogeny and systematics of Pinus. W: D.M. Richardson: Ecology and Biogeography of Pinus. Cambridge University Press, 1998, s. 49-68. ISBN 0-521-55176-5.

[Farjon1997-10] A. Farjon, B.T. Styles: Pinus (Pinaceae). Flora Neotropica Monograph 75. Nowy Jork: The New York Botanical Garden, 1997.

[Passini1994-11] M-F. Passini. Synonymie entre Pinus discolor et Pinus johannis. „Acta Botanica Gallica”. 141, s. 387-388, 1994.

[IUCN2013_lag-12] A.A. Farjon A.A., Pinus cembroides subsp. lagunae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species, DOI: 10.2305/IUCN.UK.2013-1.RLTS.T34185A2849785.en [dostęp 2017-06-20] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]