Pawężnica pergaminowa
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
pawężnica pergaminowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Peltigera membranacea (Ach.) Nyl. Bull. Soc. linn. Normandie, sér. 4 1: 74 (1887) | |
Pawężnica pergaminowa (Peltigera membranacea (Ach.) Nyl.) – gatunek grzybów z rodziny pawężnicowatych (Peltigeraceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Peltigera, Peltigeraceae, Peltigerales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował go w 1810 r. Erik Acharius jako odmianę pawężnicy psiej, nadając mu nazwę Peltidea canina var. membranacea. Do rangi odrębnego gatunku podniósł go William Nylander w 1887 r.[1]
- Peltigera canina f. membranacea (Ach.) Duby 1830
- Peltigera canina var. membranacea (Ach.) Duby
- Peltigera membranacea (Ach.) Nyl. 1887 f. membranacea
- Peltigera membranacea (Ach.) Nyl. 1887 var. membranacea
Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[2].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Plecha listkowata, początkowo o mniej więcej okrągłym kształcie, z czasem rozpadająca się na nieregularne płaty. Osiąga szerokość do 51,5 cm. Jest cienka. Jej odcinki mają długość 2–4 cm, szerokość 1–2 cm i często dichotomicznie rozgałęziają się. Odcinki są oddzielone lub zachodzą na siebie. Mają zaokrąglone lub nieco wcięte zakończenia, zazwyczaj pofałdowane i często wzniesione. Powierzchnia górna jest gładka, w stanie suchym ma barwę szaroniebieską, szarą lub brązową, w stanie wilgotnym niebieskoszarą lub czarnozieloną. Brak izydiów i urwistków. Rdzeń plechy biały, zbudowany z luźnych strzępek. Fotobiontami są sinice z rodzaju Nostoc. Dolna powierzchnia biała, pokryta dobrze widocznymi, wąskimi i wyraźnie wypukłymi żyłami. Chwytniki o barwie od białej do jasnobrązowej, słabo rozgałęzione, o zakończeniach pędzelkowatych, Czasami też z dodatkowymi wyrostkami[4].
Na zakończeniach odcinków występują okrągłe lub lekko podłużne, a czasami siodłowate apotecja o średnicy do 6 mm. Mają zaokrąglony, gładki brzeżek i gładkie, ciemnobrązowe lub czarne tarczki. Zarodniki igiełkowate, bezbarwne, lub słabo jasnobrązowe, z 3–5 przegrodami. Mają rozmiary 55–65 × 3–5 μm[4].
Reakcje barwne: wszystkie negatywne[4].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Peltigera membranacea jest szeroko rozprzestrzeniona na całej półkuli północnej. W Europie jej zasięg ciągnie się na południu od Hiszpanii, na północy aż po 78 szerokości geograficznej w archipelagu Svalbard. Na półkuli południowej znana jest tylko z nielicznych stanowisk w górach Chile w Ameryce Południowej oraz w Australii i Nowej Zelandii[5]. W Polsce występuje w Zewnętrznych i Centralnych Karpatach Zachodnich, w Sudetach, Beskidach Wschodnich, na Wyżynie Środkowomałopolskiej, Pobrzeżu Południowobałtyckim, Pojezierzu Południowobałtyckim, Pobrzeżu Wschodniobałtyckim i Pojezierzu Wschodniobałtyckim[2]. Jest jednak rzadka. W Czerwonej liście roślin i grzybów Polski ma status DD – gatunek o nieznanym zagrożeniu, wymagający dalszych badań[6]. W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej[7].
Rośnie na próchnicznej ziemi, na mchach, skałach i pniach[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2016-11-18]. (ang.).
- ↑ a b c Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland.Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2016-11-18]. (ang.).
- ↑ a b c d Consortium of North american Lichen Herbaria. [dostęp 2016-11-18].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów