Strzępiak poszarpany

Strzępiak poszarpany
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	strzępiakowate
Rodzaj	strzępiak
Gatunek	strzępiak poszarpany
	Nazwa systematyczna
	Inocybe lacera (Fr.) P. Kumm.; Führ. Pilzk. (Zwickau): 79 (1871)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Owocniki pojawiają się już w maju, często grupkami

Strzępiak poszarpany (Inocybe lacera (Fr.) P. Kumm.) – gatunek grzybów z rodziny strzępiakowatych (Inocybaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji: Inocybaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi według Index Fungorum^[1].

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Inocybe, Inocybaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1821 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus lacerus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1871 r. P. Kumm., przenosząc go do rodzaju Inocybe^[1].

Niektóre synonimy naukowe^[2]:

Inocybe lacera var. helobia Kuyper 1986
Inocybe lacera var. lacera (Fr.) P. Kumm. 1871
Inocybe lacera var. regularis Kuyper 1986
Inocybe lacera var. rhacodes (J. Favre) Kuyper 1986
Agaricus lacerus Fr. 1821
Inocybe lacera f. heterospora J. Favre ex Bon 1988
Inocybe lacera f. subsquarrosa F.H. Møller 1945

Nazwę polską podał Stanisław Chełchowski w 1898 r., używał też nazwy bedłka poszarpana^[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 1–6 cm, u młodych okazów stożkowato-wypukły z niewielkim tępym garbkiem, u starszych płaski. Brzeg kapelusza podwinięty, później wyprostowany. Powierzchnia sucha, u młodych okazów gładko-włóknista u starszych włókienkowata, na koniec włókienkowato-łuseczkowata. Łuseczki często (zwłaszcza na szczycie kapelusza) odstające^[4]. Kolor od szarobrązowego przez ochrowobrązowy do brązowego. Na brzegu długo utrzymują się resztki zasnówki^[5].

Blaszki

Młode brudnobiałe, starsze mięsnobrązowe, na koniec brązowe. Ostrza blaszek jaśniejsze^[5]. Przy trzonie są zatokowato wycięte^[4].

Trzon

Wysokość 3–5 cm, grubość 3–5 mm, walcowaty, pełny, bez bulwy, czasami o nieco zwężonej podstawie. Powierzchnia tej samej barwy co kapelusz, lub nieco jaśniejsza i pokryta drobnymi włókienkami^[4].

Miąższ

W kapeluszu ma kolor biały do białokremowego, w trzonie jest brązowawy. Ma delikatny smak i zapach podobny do spermy^[5].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników brązowy. Zarodniki gładkie i silnie wydłużone, czasami posiadające niewielki dzióbek. Czasami zdarzają się zarodniki z nieregularnymi wklęśnięciami. Rozmiar: 11-16(18) × 14,5-5,5(7,5) μm. Metuloidy o wrzecionowatym kształcie i rozmiarach: 50-65 × 12–20 μm^[4].

Gatunki podobne

strzepiak rzepowaty (Inocybe napipes). Różni się promieniście włóknistym kapeluszem i wyraźną bulwą na trzonie^[5].
strzępiak słodkogorzki (Inocybe dulcamara). Kapelusz ma odcień oliwkowy i nie posiada postrzępionych, odstających włókienek^[5].
strzępiak wełnisty (Inocybe lanuginosa). Ma ciemniejszy kolor i trzon pokryty włóknami i łuskami. Rośnie w wilgotnych miejscach^[5].

Występowanie i siedlisko

Występuje głównie na półkuli północnej, najwięcej stanowisk podano z Ameryki Północnej i Europy, ale występuje także w Azji i w południowo-wschodniej Australii^[6]. Owocnikuje od maja do października.

Rośnie głównie w lasach iglastych i mieszanych, na obrzeżach dróg, na glebie piaszczystej lub gliniastej, czasami na wypaleniskach. Typowym miejscem jego występowania jest naga, osypująca się ziemia na obrzeżach dróg, szczególnie biegnących w wąwozach^[4]. Jest gatunkiem piaskolubnym (psammofil), często można go było spotkać na Pustyni Błędowskiej. W odróżnieniu od większości grzybów jego owocniki często pojawiają się w miejscach suchych, słonecznych i podczas upalnych dni^[7]. W Polsce występuje na obszarze całego kraju i jest pospolity^[3].

Znaczenie

Grzyb mykoryzowy^[3]. Dla ludzi grzyb trujący; zatrucia muskarynowe^[5].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Index Fungorum. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Andrzej. Nespiak: Grzyby. Tom XIX. Strzępiak (Inocybe). Warszawa – Kraków: PWN, 1990. ISBN 83-01-08749-8.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).

[2] Species Fungorum. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).

[checklist-3] Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[Nespiak-4] Andrzej. Nespiak: Grzyby. Tom XIX. Strzępiak (Inocybe). Warszawa – Kraków: PWN, 1990. ISBN 83-01-08749-8.

[wag-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.

[6] Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].

[Wojewoda-7] Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]