Stanisław Styś

Stanisław Styś (ur. 19 kwietnia 1896 w Chorostkowie, zm. 20 marca 1959 w Lublinie) – polski jezuita, biblista, doktor filozofii i teologii, licencjat nauk biblijnych, profesor Pisma Świętego na Wydziale Teologii OO. Jezuitów w Warszawie, profesor teologii biblijnej na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, tłumacz Biblii.

Ukończył szkołę podstawową w Samborze oraz cztery klasy gimnazjum w Samborze i Krakowie, po czym wstąpił w 1910 do zakonu jezuitów. W 1916 ukończył wyższe gimnazjum w Chyrowie i zdał maturę. W latach 1917–1920 studiował filozofię w kolegium jezuickim w Nowym Sączu, w latach 1920-1924 teologię w kolegium jezuickim w Krakowie. Święcenia kapłańskie przyjął 24 czerwca 1923 w Krakowie. W latach 1924–27 studiował w Papieskim Instytucie Biblijnym (tytuł licencjata).

Od 1928 wykładał Stary Testament oraz język hebrajski na wydziale teologicznym Bobolanum w Lublinie, w latach 1928-1929 i 1930-1932 kierował biblioteką tej uczelni, w latach 1935-1938 był rektorem Kolegium Bobolanum. W 1930 otrzymał stopień doktora teologii na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim. W czasie II wojny światowej przebywał poza Lublinem, kierował studiami kleryków jezuickich w Starej Wsi. Od 1944 do 1952 wykładał na KUL jako zastępca profesora, w 1946 habilitował się na podstawie pracy Fundamentalis idea sanctitatis Vetere Testamento, w tym samym roku na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim otrzymał natomiast w specjalnym trybie stopień doktora filozofii, w latach 1950-1952 był prodziekanem Wydziału Teologicznego KUL. Równocześnie wykładał na lubelskim Bobolanum, a w latach 1947/1948 i 1949-1951 był wicerektorem. W 1952 władze państwowe odmówiły zatwierdzenia go na samodzielne stanowisko na KUL-u, co stało się przyczyną wyjazdu do Warszawy. W latach 1952–1956 wykładał na przeniesionym z Lublina do Warszawy Wydziale Teologicznym Bobolanum, pełnił tam funkcję prefekta studiów.

W 1956 wrócił na KUL, w grudniu 1956 został mianowany docentem, władze państwowe odmówiły natomiast zatwierdzenia jego nominacji na stanowisko profesora nadzwyczajnego. W roku akademickim 1956/1957 objął Katedrę Teologii Biblijnej i założoną przez siebie Katedrę Filologii Biblijnej^[1]. Wykładał też języki: hebrajski, język grecki, arabski, syryjski i akadyjski.

Obszarem zainteresowań Stysia jako biblisty było na początku pojęcie świętości w Starym Testamencie; po II wojnie światowej zaś zajmował się m.in. protoewangelią w kontekście mariologicznym. Napisał także kilkukrotnie wznawiane Biblijne ujęcie stworzenia świata według nauki (1947).

Na początku lat 30. XX w. Styś zajął się opracowaniem tekstu Starego Testamentu w Biblii Jakuba Wujka, która ukazała się jako tzw. Biblia krakowska w 1935. Samodzielne wydanie Starego Testamentu zostało wznowione w 1956. W 1957 zapoczątkował serię Pisma Świętego Starego Testamentu - tzw. komentarzy KUL^[2]. Był też autorem haseł Encyklopedii Katolickiej i Podręcznej Encyklopedii Biblijnej.

Podczas II wojny światowej Styś przetłumaczył z hebrajskiego na polski Księgę Jeremiasza, uwzględniając jej formę poetycką^[3]. Janusz Frankowski twierdził, że przekład ma często piękno i moc przekładu "prorockiego"^[4]. Komentarz, którego Styś nie zdążył dokończyć uzupełnił Edward Haratym SI, a cały przekład trafił do pierwszego wydania Biblii Tysiąclecia. Ponieważ Haratym nie zgodził się na wieczyste przekazanie praw autorskich wydawnictwu Pallottinum, w drugim wydaniu BT ukazało się już inne tłumaczenie Księgi^[5]. Recenzenci drugiego wydania BT (np. Stanisław Łach^[6]) wyrażali zdziwienie wobec takiej decyzji, nie znając prawdziwej przyczyny zmiany tłumaczenia.

• Edward Bulanda: Współpracownicy. W: Podręczna Encyklopedia Biblijna. Eugeniusz Dąbrowski (red.). T. I. Poznań - Warszawa - Lublin: Księgarnia św. Wojciecha, 1959, s. vii-ix.
• Księga jubileuszowa 50-lecia Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, wyd. Lublin 1969
• biogram w: Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564-1995
• Polski Słownik Biograficzny, tom XLV (hasło autorstwa o. Ludwika Grzebienia SJ)