Sambar jednobarwny
| Rusa unicolor[1] | |||
| (Kerr, 1792) | |||
 samiec | |||
 samica (łania) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
sambar jednobarwny | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Sambar jednobarwny[3], sambar indyjski[4] (Rusa unicolor) – gatunek ssaka parzystokopytnego, największy w południowej Azji przedstawiciel rodziny jeleniowatych. Nazywany jest również jeleniem końskim (z powodu gęstych, długich włosów na ogonie).
Występowanie i biotop
[edytuj | edytuj kod]Obecny zasięg występowania gatunku obejmuje Półwysep Indyjski, Cejlon, Półwysep Indochiński, południowe Chiny, Sumatrę i Borneo. Jego siedlisko to wilgotne lasy i tereny trawiaste. Preferuje lasy na zboczach gór, w pobliżu pól uprawnych. Został z powodzeniem introdukowany w Australii, Nowej Zelandii i w kilku stanach USA.
Charakterystyka ogólna
[edytuj | edytuj kod]| Podstawowe dane | |
|---|---|
| Długość ciała | 170–270 cm |
| Wysokość w kłębie | 90–150 cm |
| Ogon (kwiat) | 22–35 cm |
| Masa ciała | 100–350 kg |
| Dojrzałość płciowa | ok. 2 lat |
| Okres godowy | listopad–grudzień |
| Ciąża | 8 miesięcy |
| Liczba młodych w miocie |
1 |
| Długość życia | 16–20 lat, w niewoli do 24,5 lat[5] |
| Liczba chromosomów | 2n= ? zobacz opis w tekście |
Wygląd
[edytuj | edytuj kod]Sambar jednobarwny jest dużym jeleniem osiągającym do 350 kg masy ciała i do 150 cm wysokości w kłębie. Ubarwienie ciała brązowe z szarym odcieniem do brunatnoczarnego. Sierść samców ciemnieje z wiekiem do prawie czarnej. Poroże sambara indyjskiego – o długości 60–100 cm, zwykle z trzema rozgałęzieniami – jest największym porożem wśród południowoazjatyckich jeleniowatych. Na karku i szyi samców wyrasta grzywa. Jaśniejszy spód ogona służy jako sygnał alarmowy – po uniesieniu ogona sambar odsłania białe futro ostrzegając inne osobniki przed niebezpieczeństwem. Sambary mają bardzo dobry słuch i węch. Dobrze pływają.
Tryb życia
[edytuj | edytuj kod]Prowadzą nocny tryb życia. Samce są samotnikami. Samice z młodymi łączą się w luźne grupy. Żywią się różnymi gatunkami traw, liśćmi i owocami krzewów i drzew. Żyją 16–20 lat, a zanotowany rekord długości życia wynosi 24,5 roku.
Rozród
[edytuj | edytuj kod]Okres godowy sambarów jednobarwnych przypada na przełomie listopada i grudnia. Samce są wówczas bardzo agresywne wobec siebie i wykazują terytorializm. Samice zbierają się w stada do 8 osobników. Sambary indyjskie są gatunkiem poligamicznym.
Ciąża trwa zwykle 240 dni. Samica rodzi zwykle jedno młode ważące ok. 10 kg. Narodziny dwóch młodych zdarzają się bardzo rzadko. U młodych nie występują cętki. Młode sambary przez kilka dni pozostają w ukryciu, następnie podążają za nią dołączając do stada. Pozostają przy matce przez około 7 miesięcy. Pełną samodzielność uzyskują po osiągnięciu roku życia.
Podgatunki
[edytuj | edytuj kod]W zależności od autora wyróżnianych jest od 6–15 podgatunków sambara jednobarwnego[3][1]:
- R. unicolor brookei
- R. unicolor cambojensis
- R. unicolor dejeani
- R. unicolor equina
- R. unicolor hainana
- R. unicolor swinhoii
- R. unicolor unicolor
Liczba chromosomów u sambara jednobarwnego nie została jednoznacznie określona[6]. Badacze określili różne wartości: 2n=58[7], 64 lub 65[8][9] i 62[10]
Znaczenie
[edytuj | edytuj kod]Sambary stanowią ulubiony pokarm tygrysów. Przez ludzi są poławiane dla mięsa, skór i poroży.
Zagrożenia i ochrona
[edytuj | edytuj kod]Sambar indyjski należy do gatunków pospolitych. Nie jest objęty konwencją waszyngtońską CITES. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii VU [2].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Rusa unicolor, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b R. Timmins i inni, Rusa unicolor, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.2 [dostęp 2015-09-06] (ang.).
- ↑ a b Nazwa polska za: Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 176. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 325, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
- ↑ Jones, M.L.: Longevity of ungulates in captivity. Intern. Zoo Yearbk. 32:159-169, 1993.
- ↑ University of California, San Diego School of Medicine: Indian Sambar Deer. [dostęp 2007-09-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-08-30)]. (ang.).
- ↑ Chandra H.S. et al., 1967. „Chromosoma”, 21: 211-220.
- ↑ Hsu T.C., Benirschke K., 1973. „Atlas Mammal.Chrom.”, 7: 344.
- ↑ Muir PD, et al. J Hered. 1997 Sep-Oct;88(5):366-72.
- ↑ Wang, Z. and Du, R.: Evolution of karyotype of the genus Cervus. Acta Genet. Sinica 9:24-31, 1982
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Halina Komosińska, Elżbieta Podsiadło: Ssaki kopytne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002. ISBN 83-01-13806-8.
- Brown, C. 2002: „Rusa unicolor” (On-line), Animal Diversity Web.. [dostęp 2007-09-09]. (ang.).
- haryana-online.com: Sambar. [dostęp 2007-09-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-17)]. (ang.).
- University of California, San Diego School of Medicine: Indian Sambar Deer. [dostęp 2007-09-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-08-30)]. (ang.).