Mianseryna

Mianseryna
	izomery E i Z mianseryny
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	(±)-2-metylo-1,2,3,4,10,14b-heksahydrodibenzo[c,f]piperazyno[1,2-a]azepina
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C18H20N2
Masa molowa	264,37 g/mol
	Identyfikacja
Numer CAS	24219-97-4
PubChem	4184
DrugBank	DB06148
InChI
	InChI=1S/C18H20N2/c1-19-10-11-20-17-9-5-3-7-15(17)12-14-6-2-4-8-16(14)18(20)13-19/h2-9,18H,10-13H2,1H3
	InChIKey
	UEQUQVLFIPOEMF-UHFFFAOYSA-N
Niebezpieczeństwa
Numer RTECS	UI4050000
	Podobne związki
Podobne związki	mirtazapina
	Klasyfikacja medyczna
Stosowanie w ciąży	kategoria C
Farmakokinetyka
Działanie	przeciwdepresyjne, nasenne, oreksjogenne, przeciwwymiotne
Okres półtrwania	17 h
Metabolizm	wątrobowy
Wydalanie	z moczem i kałem
Uwagi terapeutyczne
Drogi podawania	doustnie
	Multimedia w Wikimedia Commons

Mianseryna – organiczny związek chemiczny, pochodna piperazynoazepiny, stosowana jako lek przeciwdepresyjny. Należy do czteropierścieniowych leków przeciwdepresyjnych, razem z mirtazapiną zaliczana do grupy leków o działaniu noradrenergicznym i specyficznie serotoninergicznym (NaSSA).

Inne działania mianseryny to działanie oreksjogenne (zwiększające apetyt), uspokajające, poprawiające jakość snu, przeciwwymiotne, przeciwlękowe. Lek jest wydalany z moczem i kałem.

Mechanizm działania

Mianseryna jest antagonistą receptorów adrenergicznych α₁ i α₂. Powoduje zwiększone wydzielanie noradrenaliny, dopaminy, serotoniny i acetylocholiny w różnych miejscach mózgu. Działa silnie antagonistycznie na obwodowe i ośrodkowe receptory H₁. Jest umiarkowanym antagonistą receptorów 5-HT_2A, 5-HT_2C (co skutkuje zwiększeniem apetytu i obniżeniem ciepłoty ciała, jak również zmniejszeniem lęku), 5-HT₃ (skutkuje działaniem przeciwwymiotnym, słabszym jednak, niż uzyskiwane przez mirtazapinę), 5-HT_1D, 5-HT₆, 5-HT₇. Nie wykazuje natomiast klinicznie zauważalnego działania cholinolitycznego.

Profil receptorowy mianseryny^[1]

SERT (K_i = 4000 nM)
NET (K_i = 71 nM)
DAT (K_i = 9400 nM)
5-HT_1A (K_i = 1500 nM)
5-HT_1F (K_i = 12,6 nM)
5-HT_2A (K_i = 3,21 nM)
5-HT_2B (K_i = 10,9 nM)
5-HT_2C (K_i = 2,59 nM)
5-HT₆ (K_i = 68,1 nM)
5-HT₇ (K_i = 56 nM)
α₁ (K_i = 74 nM)
α_2A (K_i = 4,8 nM)
α_2B (K_i = 27 nM)
α_2C (K_i = 3,8 nM)
D₁ (K_i = 923 nM)
D₂ (K_i = 2052 nM)
D₃ (K_i = 2841 nM)
H₁ (K_i = 1,0 nM)
H₄ (K_i = 750 nM)

Farmakokinetyka i metabolizm

Mianseryna jest metabolizowana głównie w wątrobie przy udziale izoenzymów cytochromu P450 CYP2D6 i CYP3A4.

Interakcje

nieselektywne inhibitory MAO – niebezpieczna interakcja (stosować dopiero po 2 tygodniach od przerwania terapii nimi)
nasila działanie barbituranów i anksjolityków
może wpływać na metabolizm kumarynowych leków przeciwkrzepliwych
należy zachować ostrożność w przypadku padaczki
nie należy spożywać alkoholu, ponieważ zdecydowanie osłabia motoryczność, nasila działanie oddziałujące na sen i możliwe wówczas działanie hepatotoksyczne
łączenie z lekami indukującymi enzymy wątrobowe poważnie zwiększa ryzyko toksycznego działania na szpik kostny

Dawkowanie

Indywidualne, dawki należy zwiększać stopniowo.

Zakres dawek zwykle 30–90 mg/dobę, dawka maksymalna 200 mg.

Działania niepożądane

senność (zwłaszcza w pierwszych dniach podawania leku),
zwiększenie masy ciała (niekiedy jest pożądane, np. w leczeniu anoreksji lub depresji z brakiem apetytu),
agranulocytoza powodowana prawdopodobnie przez cytotoksyczne metabolity powstałe na drodze przemian enzymem CYP2D6^[2],
Lek u niektórych pacjentów może wywołać stany lękowe. W przypadku pojawienia się lęku w trakcie leczenia, należy lek niezwłocznie odstawić.

Często też, podobnie jak ma to miejsce w przypadku terapii mirtazapiną, pacjenci zgłaszają nienormalne wyraziste sny (ale nie koszmary), co nie jest zazwyczaj objawem uciążliwym. Ma to niewątpliwie związek z jednoczesnym ujemnym wpływem serotoninergicznym i histaminergicznym oraz dodatnim noradrenergicznym.

Wpływ na długość życia nicieni

Mianseryna podawana nicieniowi Caenorhabditis elegans, w warunkach restrykcji kalorycznej, wydłuża długość życia nawet o 30%, prawdopodobnie poprzez modulację jego receptorów serotoniny^[3]. Natomiast w warunkach swobodnego dostępu do pokarmu powoduje ona u tych zwierząt otyłość, co może faktycznie skrócić przewidywaną długość życia^[4].

Preparaty handlowe

Nazwy preparatów handlowych mianseryny dostępne w Polsce:

Deprexolet
Lerivon (lek oryginalny)
Miansec
Miansegen
Miansemerck
Mianserin
Norserin

Przypisy

↑ Roth B.L., Driscol J: PDSP Ki Database. Psychoactive Drug Screening Program (PDSP). University of North Carolina at Chapel Hill and the United States National Institute of Mental Health. [dostęp 2016-08-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-08)].
↑ Y. Masubuchi, M. Konishi, T. Horie. Imipramine- and mianserin-induced acute cell injury in primary cultured rat hepatocytes: implication of different cytochrome P450 enzymes. „Arch Toxicol”. 73 (3). s. 147–151. DOI: 10.1007/s002040050599. PMID: 10401680.
↑ Petrascheck M, Ye X, Buck LB. An antidepressant that extends lifespan in adult Caenorhabditis elegans. „Nature”. 450 (7169), s. 553–556, 2007. DOI: 10.1038/nature05991. PMID: 18033297.
↑ Zarse K, Ristow M. Antidepressants of the serotonin-antagonist type increase body fat and decrease lifespan of adult Caenorhabditis elegans. „PLoS ONE”. 3 (12), s. e4062, 2008. DOI: 10.1371/journal.pone.0004062. PMID: 19112515. PMCID: PMC2605556.

Bibliografia

Pużyński S: 1.1.2. Leki przeciwdepresyjne. W: Psychiatria. Tom III. Terapia. Zagadnienia etyczne, prawne, organizacyjne i społeczne. Bilikiewicz A, Pużyński S, Rybakowski J, Wciórka J (red.). Wrocław: Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, 2003, s. 92–93. ISBN 83-87944-24-6.
Małgorzata Rzewuska: Leczenie zaburzeń psychicznych. Wyd. 3. Warszawa: PZWL, 2006. ISBN 83-200-3354-3.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[1] Roth B.L., Driscol J: PDSP Ki Database. Psychoactive Drug Screening Program (PDSP). University of North Carolina at Chapel Hill and the United States National Institute of Mental Health. [dostęp 2016-08-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-08)].

[2] Y. Masubuchi, M. Konishi, T. Horie. Imipramine- and mianserin-induced acute cell injury in primary cultured rat hepatocytes: implication of different cytochrome P450 enzymes. „Arch Toxicol”. 73 (3). s. 147–151. DOI: 10.1007/s002040050599. PMID: 10401680.

[3] Petrascheck M, Ye X, Buck LB. An antidepressant that extends lifespan in adult Caenorhabditis elegans. „Nature”. 450 (7169), s. 553–556, 2007. DOI: 10.1038/nature05991. PMID: 18033297.

[4] Zarse K, Ristow M. Antidepressants of the serotonin-antagonist type increase body fat and decrease lifespan of adult Caenorhabditis elegans. „PLoS ONE”. 3 (12), s. e4062, 2008. DOI: 10.1371/journal.pone.0004062. PMID: 19112515. PMCID: PMC2605556.

[1]

[2]

[3]

[4]