Maria Bartlowa

Maria Bartlowa
Data i miejsce urodzenia	3 kwietnia 1881 ; Chodorów
Data i miejsce śmierci	26 września 1969 ; Kraków
	Małżonka premiera Rzeczypospolitej Polskiej
Okres	od 29 grudnia 1929; do 13 marca 1930
Małżonek	Kazimierz Bartel
Poprzednik	Janina Świtalska
Następca	Aleksandra Piłsudska
	Małżonka premiera Rzeczypospolitej Polskiej
Okres	od 28 czerwca 1928; do 13 kwietnia 1929
Poprzednik	Aleksandra Piłsudska
Następca	Janina Świtalska
	Małżonka premiera Rzeczypospolitej Polskiej
Okres	od 15 maja 1926; do 30 września 1926
Poprzednik	Katarzyna Tracz
Następca	Aleksandra Piłsudska
	Senator V kadencji Senatu II RP
Okres	od 1938; do 1939
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Maria Bartlowa z domu Rutkowska (ur. 3 kwietnia 1881 w Chodorowie, zm. 26 września 1969 w Krakowie) – polska działaczka niepodległościowa, senator II RP V kadencji, radna Lwowa, założycielka Unii Narodowo-Państwowej w 1922 roku^[1].

Życiorys

Była córką Juliusza Rutkowskiego i Zofii Ajdukiewicz. W czasie I wojny światowej była zaangażowana w działalność niepodległościową na terenie Lwowa. Była członkinią Ligi Kobiet Galicji i Śląska, gdzie była aktywną działaczką koła we Lwowie m.in. prowadziła tam gospodę dla Legionistów^[2], Towarzystwa „Opieki nad Legionistami i ich rodzinami”, komitetu „Szczypiorna” i Polskiego Czerwonego Krzyża^[3].

W niepodległej Polsce działa w organizacjach kobiecych; była m.in. przewodniczącą Ligi Kobiet Polskich, od 1935 wiceprzewodniczącą Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet, członkinią zarządu Unii Podczas obrony Lwowa pracowała w polskim szpitalu wojskowym (1918–1919)^[4]. Polskich Związków Obrończyń Ojczyzny. W latach 1938–1939 pełniła mandat senatorski, wybrana w województwie lwowskim; w Senacie należała do klubu Obozu Zjednoczenia Narodowego. Pracowała w komisjach: oświatowej i społecznej.

Po śmierci męża rozstrzelanego przez Niemców w 1941 została eksmitowana z lwowskiego mieszkania i pozbawiona majątku. Pracowała w Polskim Komitecie Opieki nad więźniami, będącym lwowskim odpowiednikiem Rady Głównej Opiekuńczej, która w latach 1940–1945 miała siedzibę w Krakowie.

Po II wojnie światowej (w maju 1945) Maria Bartlowa przeniosła się do Krakowa, gdzie w latach 1945–1948 była pracownicą sekcji opieki nad repatriantami. Zatrudniona też w latach 1946–1950 w inspektoracie kulturalno-oświatowym Czytelnika. Od roku 1950 do 1957 była kierowniczką świetlicy i bibliotekarką w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie^[5].

Była żoną trzykrotnego premiera II RP Kazimierza Bartla^[6].

Zmarła 26 września 1969 w Krakowie. Pochowana na cmentarzu Rakowickim (kwatera GD-8-13)^[7].

W 2007 jej przybrana córka Cecylia Bartel, przekazała jej dokumenty i pamiątki do Muzeum Historii Polski w Warszawie^[8].

Ordery i odznaczenia

Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (30 kwietnia 1927)^[9]
Złoty Krzyż Zasługi (11 listopada 1937)^[10]^[11]

Przypisy

↑ Deklaracja programowa. [Inc.:] Polska jako naród ani na chwilę nie przestawała istnieć [...] : 28 czerwca 1922 r. / [Unia Narodowo-Państwowa].
↑ Jerzy Z. Pająk, Działalność Ligi Kobiet Galicji i Śląska we Lwowie (1915–1918), [w:] Znani i nieznani dziewiętnastowiecznego Lwowa. Studia i materiały, pod red. Lidii Michalskiej-Brachy, Małgorzaty Przeniosło, Kielce 2014, s. 181 ISBN 978-83-7133-607-2.
↑ Joanna Dufrat, W służbie obozu marszałka Józefa Piłsudskiego. Związek Pracy Obywatelskiej Kobiet (1928–1939), Kraków-Wrocław 2013, biogram s. 411, ISBN 978-83-7730-055-8.
↑ Joanna Dufrat, Kobiety w kręgu lewicy niepodległościowej. Od Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego do Ochotniczej Legii Kobiet (1908–1918/1919, Toruń 2001. ISBN 83-7174-980-5.
↑ Jarosław Maciej Zawadzki, Senatorowie losy wojenne i powojenne, Warszawa 2013, s. 53, 398.
↑ Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939. Słownik biograficzny, tom I: A–D, oprac. Małgorzata Smogorzewska, red. naukowa Andrzej Krzysztof Kunert, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1998, s. 101–102, ISBN 83-7059-392-5.
↑ Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], www.zck-krakow.pl [dostęp 2023-01-24] .
↑ Instytut GośćI.G. Media Instytut GośćI.G., Kraków. Pogrzeb córki premiera Kazimierza Bartla [online], krakow.gosc.pl, 13 września 2022 [dostęp 2022-09-14] .
↑ M.P. z 1927 r. nr 100, poz. 247 „za zasługi na polu narodowo-społecznem”.
↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 411 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
↑ Odznaczenia urzędników i działaczy społecznych we Lwowie. „Wschód”. Nr 77, s. 2, 10 marca 1938.

Bibliografia

Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939. Słownik biograficzny, tom I: A–D, oprac. Małgorzata Smogorzewska, red. naukowa Andrzej Krzysztof Kunert, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1998, s. 101–102, ISBN 83-7059-392-5

[1] Deklaracja programowa. [Inc.:] Polska jako naród ani na chwilę nie przestawała istnieć [...] : 28 czerwca 1922 r. / [Unia Narodowo-Państwowa].

[2] Jerzy Z. Pająk, Działalność Ligi Kobiet Galicji i Śląska we Lwowie (1915–1918), [w:] Znani i nieznani dziewiętnastowiecznego Lwowa. Studia i materiały, pod red. Lidii Michalskiej-Brachy, Małgorzaty Przeniosło, Kielce 2014, s. 181 ISBN 978-83-7133-607-2.

[:0-3] Joanna Dufrat, W służbie obozu marszałka Józefa Piłsudskiego. Związek Pracy Obywatelskiej Kobiet (1928–1939), Kraków-Wrocław 2013, biogram s. 411, ISBN 978-83-7730-055-8.

[4] Joanna Dufrat, Kobiety w kręgu lewicy niepodległościowej. Od Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego do Ochotniczej Legii Kobiet (1908–1918/1919, Toruń 2001. ISBN 83-7174-980-5.

[5] Jarosław Maciej Zawadzki, Senatorowie losy wojenne i powojenne, Warszawa 2013, s. 53, 398.

[6] Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939. Słownik biograficzny, tom I: A–D, oprac. Małgorzata Smogorzewska, red. naukowa Andrzej Krzysztof Kunert, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1998, s. 101–102, ISBN 83-7059-392-5.

[7] Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], www.zck-krakow.pl [dostęp 2023-01-24] .

[8] Instytut GośćI.G. Media Instytut GośćI.G., Kraków. Pogrzeb córki premiera Kazimierza Bartla [online], krakow.gosc.pl, 13 września 2022 [dostęp 2022-09-14] .

[9] M.P. z 1927 r. nr 100, poz. 247 „za zasługi na polu narodowo-społecznem”.

[10] M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 411 „za zasługi na polu pracy społecznej”.

[11] Odznaczenia urzędników i działaczy społecznych we Lwowie. „Wschód”. Nr 77, s. 2, 10 marca 1938.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]