Jackie Chan
 Jackie Chan w San Diego podczas konwentu Comic-Con (2012) | |
| Imię i nazwisko |
Chan Kong-sang |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
7 kwietnia 1954 |
| Zawód |
aktor, reżyser, scenarzysta, producent filmowy, kaskader, muzyk, przedsiębiorca, komik |
| Współmałżonek |
Lin Feng-jiao (od 1982) |
| Lata aktywności |
od 1962 |
| Odznaczenia | |
| |
| Strona internetowa | |
| Nazwisko chińskie | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
Jackie Chan SBS[1] OBE[2] PMW[3], kant. Sing Lung, mand. Chéng Lóng, pierw. Chan Kong-sang, 陳港生, pinyin Chén Gǎngshēng (ur. 7 kwietnia 1954 na Wzgórzu Wiktorii, w Victorii[4]) – hongkoński aktor, reżyser, scenarzysta, producent filmowy, kaskader, muzyk, przedsiębiorca i komik, ambasador dobrej woli UNICEF[5].
W 2016 zajął 23. miejsce na liście najlepiej zarabiających celebrytów dwutygodnika „Forbes”[6]. Zajął także drugie miejsce na liście najlepiej zarabiających aktorów tego dwutygodnika[7].
4 października 2002 otrzymał własną gwiazdę w Alei Gwiazd w Los Angeles znajdującą się przy 6801 Hollywood Boulevard[8][9].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Wczesne lata
[edytuj | edytuj kod]Urodził się na Wzgórzu Wiktorii, jednym z pierwszych osiedli miejskich Hongkongu, w Victorii w Chinach, jako syn Lee-Lee i Charlesa Chanów, którzy pracowali w ambasadzie francuskiej; ojciec jako kucharz, a matka jako gospodyni[10]. Rodzice nadali mu na imię Chan Kong-Sang (co oznacza: „urodzony w Hongkongu”)[11]. Kiedy miał 7 lat, jego rodzice przenieśli się do Australii[12], aby znaleźć nowe miejsca pracy w ambasadzie amerykańskiej[13]. Ćwiczył kung-fu od najmłodszych lat[14]. W wieku siedmiu lat uczęszczał do Chinese Opera Institute (COI) z internatem[12]. Przez następne 10 lat Chan studiował sztuki walki, pantomimę, dramat, taniec, akrobacje i śpiew[13]. Nauka i ćwiczenia trwały 19 godzin dziennie. Poznał tam Sammo Hunga i Yuena Biao[15]. Był poddany surowej dyscyplinie, w tym karom cielesnym za słabe wyniki[12].
Kariera filmowca
[edytuj | edytuj kod]W wieku ośmiu lat podczas pobytu w Chińskiej Akademii Dramatu wraz z jej członkami, zadebiutował w hongkońskim filmie Big and Little Wong Tin Bar (1962) i pojawił się w wielu filmach muzycznych[16]. Następnie wystąpił w grupie The Seven Little Fortunes[13].
W 1971 zagrał główną rolę w filmie Guang dong xiao lao hu. Nie zagrał w nim jednak do końca z powodu cięć budżetowych. W 1972 nawiązał współpracę z Bruce’em Lee. Wystąpił w dwóch filmach (m.in. w Wejściu smoka) jako kaskader i statysta.
Jackie Chan zagrał w kilkunastu niskobudżetowych produkcjach m.in. w Hua fei man cheng chun w 1975, gdzie brał udział w scenie erotycznej. W 1976 na planie filmowym Ręki śmierci Johna Woo został zauważony przez reżysera Lo Weia. Wyjechał do pracy do Australii. Pracował w restauracji, gdzie otrzymał przydomek „Jackie”. W tym czasie współpracownik Lo Weia zaproponował mu pracę aktora. Chan wrócił do Hongkongu i zaczął być rozpoznawany. Nawiązał współpracę z Yuenem Woo-pingiem, u którego w 1978 zagrał w dwóch filmach: Wąż i cień orła oraz Pijany mistrz.
W 1979 wyreżyserował film Nieustraszona hiena, w którym pokazał zarówno kunszt walk kung-fu, jak i talent komediowy. Następnie wyjechał do Stanów Zjednoczonych, ale szybko wrócił do Hongkongu, gdzie zaczął śpiewać. W 1984 został wydany jego drugi studyjny album Love Me, który zdobył uznanie krytyków. W następnych latach nagrywał kolejne albumy studyjne. W 1990 wystąpił w filmie Więzień. Zagrał w filmach: Draka w Bronksie i Jackie Chan: Pierwsze uderzenie.
W 2008 odbyła się premiera filmu Zakazane królestwo, w którym zagrał m.in. wraz z Jetem Li. W 2010 roku został wydany remake filmu Karate Kid o tym samym tytule, gdzie Chan zagrał m.in. wraz z Jadenem Smithem.
W 2011 film Xinhai geming był promowany jako setny film Jackiego Chana[17].
W 2012 podczas pobytu w Cannes zapowiedział zakończenie kariery w filmach akcji[18].
Kariera przedsiębiorcy
[edytuj | edytuj kod]Prowadzi kilkanaście restauracji i firm, jest również założycielem studia dystrybucyjnego i produkcyjnego JCE Movies Limited[19].
Działalność charytatywna
[edytuj | edytuj kod]W 1993 przekazał 2 miliony dolarów na cele charytatywne fundacji Operation Smile[20].
W 2004 w Hongkongu zainicjował w Victoria Park organizację wystawy okręgu United Buddy Bears promującej pokój na świecie. Podczas otwarcia wystawy przekazał na ręce przedstawicieli UNICEF oraz innych organizacji pomagających dzieciom czeki na łączną sumę 4,14 miliona dolarów hongkońskich[21]. Wystawa odwiedza od tego czasu metropolie na wszystkich kontynentach.
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]W 1982 ożenił się z Lin Feng-jiao, z którą ma syna Jaycee[13].
Nagrody i nominacje
[edytuj | edytuj kod]| Rok | Nagroda | Kategoria | Film | Inni wykonawcy | Rezultat |
|---|---|---|---|---|---|
| 1982 | Hong Kong Film Award | Najlepsza akcja choreograficzna[22] | Król smoków (1982) | Hark-On Fung i Yuen Kuni | Nominacja |
| 1985 | Najlepszy aktor[23] | Projekt A (1983) | – | Nominacja | |
| 1986 | Najlepszy reżyser[24] | Policyjna opowieść (1986) | – | Nominacja | |
| Najlepszy aktor[24] | Serce smoka (1985), Policyjna opowieść (1985) | – | Nominacja | ||
| 1989 | Najlepsze zdjęcia[25] | Yin ji kau (1987) | – | Wygrana | |
| 1990 | Najlepszy aktor[26] | Czyniący cuda (1989) | – | Nominacja | |
| 1993 | Najlepszy aktor[27] | Policyjna opowieść 3: Superglina (1992) | – | Nominacja | |
| 1994 | Najlepszy aktor[28] | Przestępcza opowieść (1993) | – | Nominacja | |
| Najlepsza akcja choreograficzna[28] | – | Nominacja | |||
| 1996 | Najlepszy aktor[29] | Draka w Bronksie (1995) | – | Nominacja | |
| Najlepsza akcja choreograficzna[29] | – | Wygrana | |||
| 1997 | Najlepszy aktor[30] | Jackie Chan: Pierwsze uderzenie (1996) | – | Nominacja | |
| 1999 | Najlepszy aktor[31] | Zgadnij, kim jestem? (1998) | – | Nominacja | |
| Najlepsza akcja choreograficzna[31] | – | Wygrana | |||
| 2000 | Najlepsza akcja choreograficzna[32] | Wspaniały (1999) | grupa Jackie Chan Stunt Team | Nominacja | |
| 2005 | Nagroda za profesjonalne osiągnięcie[33] | – | – | Wygrana | |
| Najlepszy aktor[33] | Nowa policyjna opowieść (2004) | – | Nominacja | ||
| Golden Rooster Award | Najlepszy aktor[34] | – | Wygrana | ||
| 2006 | Hong Kong Film Award | Najlepsza akcja choreograficzna[35] | Mit (2005) | Stanley Tong/grupa Jackie Chan Stunt Team | Nominacja |
| Najlepsza oryginalna piosenka filmowa[35] | Kim Hee-sun | Nominacja | |||
| 2007 | Najlepsza akcja choreograficzna[36] | Niania w akcji (2006) | Chung Chi Li i grupa Jackie Chan Stunt Team | Nominacja | |
| 2013 | Najlepsza akcja choreograficzna[37] | Chiński zodiak (2012) | He Jun | Wygrana | |
| 2016 | Najlepsza akcja choreograficzna[38] | Wojna imperiów (2015) | grupa Jackie Chan Stunt Team | Nominacja | |
| Nagroda Akademii Filmowej | Oscar Honorowy[39] | – | – | Wygrana |
Filmografia
[edytuj | edytuj kod]
Dyskografia
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Civil And Miscellaneous Lists : Recipients of Hong Kong Special Administrative Region Honours and Awards Grand Bauhinia Medal (G.B.M.). info.gov.hk. [dostęp 2021-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (26 października 2018)].
- ↑ No. 51772, The London Gazette, 16 czerwca 1989, s. 17 [dostęp 2021-05-18].
- ↑ Jackie Chan Panglima Mahkota Wilayah. MalaysianReview.com. [dostęp 2021-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (7 lutego 2016)].
- ↑ Biography section, official website of Jackie Chan. jackiechan.com. [dostęp 2021-05-18].
- ↑ International Goodwill Ambassadors who served in 2005. UNICEF. [dostęp 2015-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-08)]. (ang.).
- ↑ #23 Jackie Chan. „Forbes”. [dostęp 2016-07-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-29)]. (ang.).
- ↑ The World’s Highest-Paid Celebrities. Forbes. [dostęp 2016-07-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-29)]. (ang.).
- ↑ Jackie Chan. Walk of Fame. [dostęp 2024-05-31]. (ang.).
- ↑ Scott Sandell: Hollywood Star Walk: Jackie Chan. „Los Angeles Times”, 1 marca 2010. [dostęp 2024-05-30]. (ang.).
- ↑ Jackie Chan Biography (1954?-). Film Reference. [dostęp 2019-03-29]. (ang.).
- ↑ Personalidade: Jackie Chan (EUA). InterFilmes.com. [dostęp 2019-03-29]. (port.).
- ↑ a b c Jackie Chan, Film Actor, Martial Arts Expert (1954–). biography.com. [dostęp 2019-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-29)]. (ang.).
- ↑ a b c d Jackie Chan Biography. jackiechan.com. [dostęp 2016-11-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-22)]. (ang.).
- ↑ Jackie Chan (7 de Abril de 1954). Filmow. [dostęp 2016-11-20]. (port.).
- ↑ Chinese Opera. jackiechanfans.com. [dostęp 2016-11-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-30)]. (ang.).
- ↑ Jackie Chan. ČSFD.cz. [dostęp 2019-03-29]. (cz.).
- ↑ Lei Jin (2011-02-18): Jackie Chan’s 100th film gets release. Asia Pacific Arts. [dostęp 2016-11-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-01)]. (ang.).
- ↑ Anita Singh (2012-05-18): Cannes 2012: Jackie Chan to retire from action movies. The Daily Telegraph. [dostęp 2012-10-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-01)]. (ang.).
- ↑ Jackie Chan Biography (an Asian perspective). JackieChanMovie.com. [dostęp 2021-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2 kwietnia 2004)]. (ang.).
- ↑ Operation Smile Co-Founders to Celebrate Jackie Chan’s Birthday During Charity Concert & Gala Dinner in Beijing. PRWeb. [dostęp 2021-05-18]. (ang.).
- ↑ Hongkong 2004. BuddyBear.com. [dostęp 2021-05-18]. (ang.).
- ↑ 第2屆香港電影金像獎提名及得獎名單. hkfaa.com. [dostęp 2016-11-21]. (chiń.).
- ↑ 第4屆香港電影金像獎提名及得獎名單. hkfaa.com. [dostęp 2016-11-21]. (chiń.).
- ↑ a b 第5屆香港電影金像獎提名及得獎名單. hkfaa.com. [dostęp 2016-11-21]. (chiń.).
- ↑ 第8屆香港電影金像獎提名及得獎名單. hkfaa.com. [dostęp 2016-11-21]. (chiń.).
- ↑ 第9屆香港電影金像獎提名及得獎名單. hkfaa.com. [dostęp 2016-11-21]. (chiń.).
- ↑ 第12屆香港電影金像獎提名及得獎名單. hkfaa.com. [dostęp 2016-11-21]. (chiń.).
- ↑ a b 第13屆香港電影金像獎提名及得獎名單. hkfaa.com. [dostęp 2016-11-21]. (chiń.).
- ↑ a b 第15屆香港電影金像獎提名及得獎名單. hkfaa.com. [dostęp 2016-11-21]. (chiń.).
- ↑ 第16屆香港電影金像獎提名及得獎名單. hkfaa.com. [dostęp 2016-11-21]. (chiń.).
- ↑ a b 第18屆香港電影金像獎提名及得獎名單. hkfaa.com. [dostęp 2016-11-21]. (chiń.).
- ↑ 第19屆香港電影金像獎提名及得獎名單. hkfaa.com. [dostęp 2016-11-21]. (chiń. • ang.).
- ↑ a b 第24屆香港電影金像獎提名及得獎名單. hkfaa.com. [dostęp 2016-11-21]. (chiń. • ang.).
- ↑ Awards and Achievements 2011 – Awards and Achievements 2005. jackiechan.com. [dostęp 2016-11-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-21)]. (ang.).
- ↑ a b 第25屆香港電影金像獎提名及得獎名單. hkfaa.com. [dostęp 2016-11-21]. (chiń. • ang.).
- ↑ 第26屆香港電影金像獎提名及得獎名單. hkfaa.com. [dostęp 2016-11-21]. (chiń. • ang.).
- ↑ 第32屆香港電影金像獎提名及得獎名單. hkfaa.com. [dostęp 2016-11-21]. (chiń. • ang.).
- ↑ 第35屆香港電影金像獎提名及得獎名單. hkfaa.com. [dostęp 2016-11-21]. (chiń. • ang.).
- ↑ After 50 years of unmatchable cinematic contribution, Jackie Chan wins Oscar!. deccanchronicle.com, 2016-11-13. [dostęp 2016-11-21]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Jackie Chan w bazie IMDb (ang.)
- Jackie Chan w bazie Filmweb
- Jackie Chan w bazie Notable Names Database (ang.)
- ISNI: 0000000114804307
- ORCID: 0000-0002-2959-0492
- VIAF: 116650054
- LCCN: no96039667
- GND: 120593955
- NDL: 00435676
- BnF: 13978830n
- SUDOC: 083462856
- SBN: TO0V389374
- NLA: 36678216
- NKC: xx0045960
- RSL: 000019936
- BNE: XX1298437
- NTA: 330822861
- BIBSYS: 98037499
- CiNii: DA12186380
- Open Library: OL2728338A
- PLWABN: 9810682523705606
- NUKAT: n2009165788
- J9U: 987008983985105171
- CANTIC: a10394709
- CONOR: 14180451
- BNC: 000776828
- KRNLK: KAC200704842