Standardowy język mandaryński

普通話
pŭtōnghuà

Obszar	Chiny Makau Tajwan Korea Północna Korea Południowa Wietnam Singapur Filipiny Kambodża Malezja i inne kraje
Liczba mówiących	około 850 milionów[1]
Pismo/alfabet	pismo chińskie
Klasyfikacja genetyczna
Języki chińsko-tybetańskie Języki chińskie Standardowy język mandaryński
Status oficjalny
język urzędowy	Chiny  Hongkong  Makau  Tajwan  Singapur i jeden z urzędowych w ONZ
Kody języka
ISO 639-2	chi
ISO 639-3	cmn
ISO 639-6	huyu
WALS	kug, mnd
Występowanie
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata Wikipedia w języku chińskim Słownik języka chińskiego w Wikisłowniku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Standardowy język mandaryński (nazywany często językiem mandaryńskim lub standardowym językiem chińskim) – oficjalny standard mówionego języka chińskiego, używany jako język urzędowy w Chińskiej Republice Ludowej, Republice Chińskiej, jeden z czterech oficjalnych języków Singapuru, a także jeden z sześciu oficjalnych języków Organizacji Narodów Zjednoczonych. Faktycznie jest tylko jednym z języków mandaryńskich. Oparty jest na dialekcie pekińskim, ale nie jest z nim tożsamy. W poszczególnych państwach język ten nosi różne nazwy: w ChRL jest nazywany putonghua (chiń. upr. 普通话; chiń. trad. 普通話; pinyin pǔtōnghuà; dosł. „mowa powszechna”), na Tajwanie – guoyu (chiń. upr. 国语; chiń. trad. 國語; pinyin guóyǔ; dosł. „język państwowy”), w Singapurze – huayu (chiń. upr. 标准华语; chiń. trad. 標準華語,; pinyin biāozhǔn huáyǔ; dosł. „standardowy język chiński”).

Standardowy język mandaryński wykształcił się w cesarskich Chinach jako lingua franca biurokracji. Stąd też pochodzi określenie „mandaryński”, będące tłumaczeniem chińskiego terminu 官話 guānhuà – „mowa urzędników”, czyli mandarynów, jak dawniej nazywano na Zachodzie urzędników chińskich (we współczesnej chińszczyźnie guanhua oznacza jednak zbiorczo wszystkie języki mandaryńskie, a nie język standardowy). W naturalny sposób dialekt stolicy – od czasów dynastii Ming był nią Pekin – był traktowany jako wzór do naśladowania, jednak do języka standardowego nie przeniknęły niektóre jego szczególne cechy (np. intensywna rotyzacja).

Oto tabela spółgłosek występujących w języku mandaryńskim:

¹: Według niektórych lingwistów jest to dźwięczna spółgłoska szczelinowa [ʐ]

W języku mandaryńskim występują następujące samogłoski:

/a/ (z alofonem [ɑ]), /e/ (z alofonem [ɛ]), /o/ (z alofonem [ɔ]), /ə/ (z alofonem [ɤ]), /ɨ/ (z alofonami [z̩] i [ʐ̩]), /i/, /u/ (z alofonem [ʊ]) i /y/.

W języku mandaryńskim istnieją cztery tony:

1. wysoki (陰平/阴平/yīnpíng) – kontur 55
2. wznoszący (陽平/阳平/ yángpíng) – kontur 35
3. opadająco-wznoszący (上聲/上声/ shǎngshēng) – kontur 214
4. opadający (去聲/去声/ qùshēng) – kontur 51

Czasami wyróżnia się też ton 5., który bywa nazywany neutralnym lub uważany za brak tonu^[2][3].

Odsłuchaj

Prezentacja tonów w standardowym języku mandaryńskim

Problem z odtwarzaniem tego pliku? Zobacz strony pomocy.

Klasyfikacja typologiczna standardowego języka mandaryńskiego jest problematyczna. Najczęściej zaliczany on jest do języków analitycznych (izolujących), ponieważ – podobnie jak w klasycznym języku chińskim o funkcji gramatycznej i składniowej danego wyrazu decyduje często jego pozycja w zdaniu oraz wyrazy pomocnicze, niemające samodzielnego znaczenia (tzw. partykuły strukturalne). Z drugiej strony współczesny standardowy język mandaryński posiada już też pewne cechy języka aglutynacyjnego, m.in. funkcjonują w nim przyrostki, mogące – na równi z pozycją w zdaniu i wspomnianymi „pustymi” leksykalnie wyrazami – decydować o funkcji wyrazu.

我的朋友们都要吃鸡蛋。

Wǒ de péngyǒumen dōu yào chī jīdàn.

Ja possessivus przyjaciel + l.mn. wszyscy chcieć jeść jajko (dosł. kura-jajko).

Wszyscy moi przyjaciele chcą zjeść (kurze) jajko.

W powyższym przykładzie partykuła 的 (de), oznaczająca przynależność, wraz z zaimkiem osobowym 我 (wǒ = „ja”) tworzy znaczenie zaimka dzierżawczego „mój”. Jest to konstrukcja typowa dla języków analitycznych.

Przyrostek 们 (men), oznaczający liczbę mnogą dołączony jest do rzeczownika 朋友 (péngyǒu = „przyjaciel”). Brak jest fleksji. Jest to konstrukcja typowa dla języków aglutynacyjnych.

• 你好 – Nǐ hǎo – Witaj
• 我叫 – Wǒ jiào [tu wstawić swoje imię] – Nazywam się [tu wstawić swoje imię]
• 我的名字是 – Wǒ de míngzì shì [tu wstawić swoje imię] – Mam na imię [tu wstawić swoje imię]
• 你叫什么名字 – Nǐ jiào shénme míngzi? – Jak się nazywasz?
• 谢谢 – Xièxie – Dziękuję.
• 很高兴认识你 – Hěn gāoxìng rènshí nǐ – Miło mi Cię poznać.
• 再见 – Zàijiàn – Do widzenia.

Zobacz publikację Chiński w Wikibooks

• język chiński
• języki mandaryńskie
• dialekt pekiński
• Mandaryn

• Dane Ethnologue dla języka mandaryńskiego