Kataliza
Kataliza – zjawisko przyspieszenia szybkości reakcji chemicznej pod wpływem niewielkiej (w stosunku do ilości reagentów) ilości katalizatora, który sam nie ulega trwałym przekształceniom, lecz tylko tworzy z innymi substratami związki lub kompleksy przejściowe. Działanie katalizatora polega na zmianie ścieżki kinetycznej reakcji poprzez obniżenie energii aktywacji reakcji i utworzenia innych, w stosunku do reakcji prowadzonej na sposób niekatalityczny, kompleksów przejściowych. W efekcie przyspieszeniu ulega zarówno reakcja prowadząca do produktu, jak i reakcja biegnąca w kierunku przeciwnym, prowadząca do odtworzenia substratów[1].
Katalizy nie należy mylić z inicjacją, w której inicjator chemiczny łączy się z innymi substratami na trwałe lub ulega rozkładowi.
- Podział ze względu na fazę
Można wyróżnić dwa rodzaje katalizy[1]:
- homogeniczną – kiedy katalizator znajduje się w tej samej fazie termodynamicznej co substraty (np. jest razem z substratami rozpuszczony w układzie)
- heterogeniczną – kiedy katalizator znajduje się w innej fazie termodynamicznej niż jeden lub wszystkie substraty (np. katalizator jest osadzony na powierzchni ciała stałego)
- Znaczenie
Kataliza ma istotne znaczenie dla wielu procesów przemysłowych, takich jak np. produkcja amoniaku, kwasu siarkowego, tworzyw sztucznych lub przetwórstwo ropy naftowej (kraking, hydrokraking, reforming i in.). Kataliza będąca efektem działania enzymów jest podstawą zachodzenia procesów życiowych na Ziemi[2].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Adam Bielański: Podstawy chemii nieorganicznej. Wyd. 5. Warszawa: PWN, 2002, s. 446. ISBN 83-01-13654-5.
- ↑ Steven S. Zumdahl: Chemistry. Belmont, USA: Brooks/Cole, 2010, s. 570-573. ISBN 978-0-547-12532-9.