Dzwonkówka szarofioletowa
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
dzwonkówka szarofioletowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Entoloma bloxamii (Berk. & Broome) Sacc. Syll. fung. (Abellini) 5: 684 (1887) | |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |
 | |
Dzwonkówka szarofioletowa (Entoloma bloxamii (Berk. & Broome) Sacc.) – gatunek grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)[2].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Entoloma, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[2].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozowali w 1854 r. M.J. Berkeley i Ch.E. Broome nadając mu nazwę Agaricus bloxamii. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1887 r. P.A. Saccardo, przenosząc go do rodzaju Entoloma[2].
- Agaricus bloxamii Berk. & Broome 1854
- Entoloma bloxamii (Berk. & Broome) Sacc. 1887 f. bloxamii
- Entoloma bloxamii (Berk. & Broome) Sacc. 1887 var. bloxamii
- Entoloma bloxamii var. triste Boud. 1906
- Entoloma madidum var. bloxamii (Berk. & Broome) Largent 1974[3].
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003, wcześniej używał nazwy wieruszka niebieskotrzonowa[4].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Swoim wyglądem bardziej przypomina gąskę czy gołąbka, niż dzwonkówkę. Wytwarza mięsiste i duże, jak na dzwonkówkę owocniki. Kapelusz wypukły, o średnicy do 8 cm. Powierzchnia początkowo gładka, z czasem włóknista. Trzon o wysokości do 7 cm i grubości do 3,5 cm. Młode owocniki o barwie niebieskofioletowej, starsze stają się brązowe i trudniejsze do identyfikacji. Blaszki u młodych owocników białe, podczas zarodnikowania zmieniają kolor na łososiowy. Trzon może mieć grubość do 3,5 cm i jest również niebieski. Ma Mniej lub bardziej zjełczały zapach[5].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki 6–11 × 6–10 μm, izodiametryczne; 5- lub 6-kątne, gładkie, hialinowe w KOH. Cystyd brak. Strzępki skórki o szerokości 2,5–7 μm, z licznymi sprzążkami, nie inkrustowane[6].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Występuje w zachodniej części Ameryki Północnej i na rozproszonych stanowiskach w Europie[7]. Jest rzadki[5]. W piśmiennictwie naukowym do 2003 r. na terenie Polski podano tylko jedno stanowisko, i to już historyczne (Elbląg, 1917 r.)[4]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek zagrożony wymarciem, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[8]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Szwajcarii, Niemczech, Danii, Anglii, Litwie, Norwegii, Słowacji[4]. W Polsce w latach 1995–2004 i ponownie od 2014 roku objęty jest ochroną częściową bez możliwości zastosowania wyłączeń spod ochrony uzasadnionych względami gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej[9].
Naziemny grzyb saprotroficzny rosnący samotnie, w rozproszeniu lub gromadnie pod drzewami liściastymi lub w mieszanym lesie. Preferuje gleby wapienne[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Entoloma bloxamii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2018-12-07].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2018-12-07].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c Entoloma bloxamii – the big blue pinkgill [online] [dostęp 2018-01-11].
- ↑ Mushroom Expert. ''Entoloma bloxamii'' [online] [dostęp 2018-01-11].
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2018-12-07].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.